بخشی از مقاله
شرکت توزیع نیروی برق شهرستان مشهد
مقدمه
شرکت برق منطقه ای خراسان که حدود 13 شرکت زیر مجموعه آن می باشد در سال 1371 فعالیت جدید خود را شروع کرد و در سال 1373 و بنام شرکت توزیع رسماً از برق منطقه ای بعلت اینکه فعالیت بهتری ارائه دهد جدا گردید با شناخت تقریبی این شرکت به تاریخچه شرکت برق می پردازم.
روشنائی برق در ایران را می توان از سال 1313 به بعد مورد بررسی قرار داد در این سال دولت برای رسیدگی به مسئله برق تهران کمیسیونی را تشکیل داد این کمیسیون پس از بررسی به این نتیجه رسید که پایتخت به 6000 کیلو وات برق نیاز دارد بر این اساس کارخانه ای به ظرفیت 6000 کیلووات از خارج خریداری گردید در اوایل کار هیچگونه استقبالی از نیروی حاصله از کارخانه دیده نمی شد حتی تا آنجائیکه برای کسانیکه تقاضای اشتراک می کردند بطور مجانی یک کنتور جایزه می داد ولی بمرور مردم متوجه نعمت و استفاده بهینه روشنائی برق شدند و تا به امروز که هیچ کاری بدون نیروی برق میسر نمی باشد منتقدان بر این باورند که هرچند مجموع انرژی مصرفی جهان نسبت به سالها قبل تغییر قابل ملاحظه ای نکرده با وجود این تولید نیروی برق در جهان همچنان از رشد چشمگیری برخوردار بوده است علیرغم تلاش ها مداوم در برخی کشورها برای سازماندهی به مدیریت صنعت برق انرژی همچنان رشد یابنده ترین بخش انرژی باقی خواهد ماند و علیرغم رکود اقتصادی حاکم برجهان تقاضا برای انرژی تاکنون از روند فزاینده ای برخوردار بوده است و کارشناسان بر این عقیده اند که این روند در آینده نیز همچنان ادامه خواهد یافت با وجود چنین شرایطی طبیعتاً تأمین سوخت برای تولید برق اهمیت و ادامه خواهد یافت و در این راستا ذغال سنگ بعنوان اولین و گاز طبیعی بعنوان دومین منبع سوخت مورد توجه کارشناسان قرار گرفته است.
در حال حاضر بعد از پیروزی انقلا اسلامی می توان گفت یکی از فعالترین شرکتهائی که وظیفه خطیر خود را بخوبی انجام داده شرکت برق است که می توان خدماتش را به 5 دسته تقسیم نمود که عبارتند از :
1) تولید
بازسازی واحدهای آسیب دیده نیروگاهها در طول جنگ تحمیلی 2210 مگاوات جمع کل قدرت نیروگاههائی که برای نخستین بار در طول سالهای برنامه اول به بهره برداری رسیده اند 4536 مگاوات
کاهش میزان خاموشیها از 3/4 درصد نیاز مصرف در سال 67 2/0 درصد نیاز مصرف در سال 72
2) شبکه توزیع و انتقال
بازسازی کلیه تاسیسات صدمه دیده شبکه های انتقال و توزیع نیرو ناشی از جنگ تحمیلی
افزایش تعداد مشترکان از 8/8 میلیون مشترک در سال 67 به بیش از 11 میلیون در سال 72 ، افزایش طول خطوط انتقال و فوق توزیع نیرو دار از 40182 کیلومتر در سال 67 به 50418 کیلومتر در سال 72
3) اصلاح ساختار صنعت برق
حرکت در جهت ادغام بخشهای ستادی صنعت برق که دارای فعالیت یکسان هستند فعال کردن بخشهای اضافی و دفترهای شرکتهای برق و ایجاد توان و قالبت های جدید پیمانکار و مشاوره ای
4) ساخت داخل
تأسیس شرکت نصب نیرو برای نصب نیروگاههای حرارتی در داخل کشور فعال کردن توان و فعالیتهای شرکتهای پراکنده کشور برای ساخت برجهای انتقال نیرو استاندارد کردن تجهیزات مورد استفاده در صنعت برق بمنظور ایجاد زمینه ساخت داخل.
5) صنایع
در طی سال 70 تا 72 از سوی شرکتهای ایرانی از قبیل کشورسازی ایران – مقره سازی – ترانسفور سازی که میزان حدود 5/2 میلیون دلار کار به کشورهای مختلف صادر میگردد.
سیستم حسابداری شرکت برق منطقه ای :
سیستم حسابداری شرکتهای برق منطقه ای تحت عنوان روش متحدالشکل حسابداری برای شرکتهای برق از سال 1346 تدوین و مورد عمل بوده است این سیستم با تغییرات محدود هم اکنون نیز در شرکتها و سازمانهای برق که در تولید، انتقال و توزیع برق فعالیت آنها گسترش دارد و کارآمد است هم اکنون بعلت گسترش حیطه فعالیت و سهولت در انجام امور این شرکت کامپیوتر را به خدمت گرفته که لازم است که شناخت دقیق نسبت به هویت حسابها مشخص و روشهای مناسب متحدالشکل جهت تشکیل حسابها بکار گرفته شود.
واحدهای اجرائی مستقیم ثبت اسناد حسابداری در کامپیوتر عبارتند از 1- واحد مالی مستقر در سطح استان 2- واحد کنترل 3- واحد رابط 4- مرکز خدمات ماشینی
تعاریف و ضروریات سیستم عبارتند از :
1- واحدهای اجرایی سیستم ثبت اسناد حسابداری در کامپیوتر
1-1 واحدهای مالی مستقر در سطح استان
برابر سیاستهای اخیر شرکت برق خراسان مبنی بر ایجاد عدم تمرکز، بالطبع در جهت ایجاد استقلال واحدهای اجرایی، خدماتی، بوجود آوردن واحدهای پشتیبانی شامل ادارات مالی، اداری، تدارکاتی خدماتی اجتناب ناپذیر گردید. در این راستا تعداد قابل توجهی واحد مالی بوجود آمد که ضمن حفظ ارتباط کامل با امور مالی در حوزه ستادی شرکت، عهده دار ارائه خدماتی مالی به واحدهای اجرایی شدند. این واحدها ضمن ایفای نقش امور مالی در حوزه عملیاتی خود بلحاظ حفظ ارتباط با مالی مرکز و فراهم نمودن امکانات لازم برای اعمال کنترل امور مالی بر کارهای خود و پاسخگویی های ضروری مبادرت به نگهداری دفاتر روزنامه کل و معین نموده و همه ماهه ضمن تنظیم اسناد هزینه و درآمد و انجام پرداختهای مربوط نسبت به ثبت اسناد در دفاتر مذکور، تهیه موازنه (تراز آزمایشی) و ارسال آن به امور مالی و دریافت وجوه پرداختی، عملیات جاری را تداوم می بخشند.
با توجه به مطالب فوق اولین واحدی که در تهیه اطلاعات پایه نقش فعال دارند واحدهای مالی ذکر شده می باشند.
2-1 واحد کنترل به قسمت های زیر تقسیم می شود.
1-2-1 قسمت ممیزی : به منظور ایجاد هماهنگی بین واحدهای مالی د سطح استان و نظارت کامل بر آنان، برق خراسان مبادرت به ایجاد قسمتی به نام ممیزی نموده است که حافظ ارتباط بین امور مالی و واحدهای ذکر شده می باشد. بالطبع کلیه مدارک مالی تهیه شده در واحدهای مذکور جهت بررسی و کنترل نهایی به این قسمت ارسال که پس از تأیید جهت بازپرداخت آماده می گردد. در بخش نظارت و کنترل، ممیزین ضمن رسیدگی به اسناد و تشخیص بازپرداخت هزینه ها از واحدها بازدید بعمل آورده و در محل نسبت به کنترل و هماهنگ نمودن نحوه گردش عملیات و ثبت اسناد در دفاتر اقدام می نمایند. در همین رابطه در روش ثبت اسناد حسابداری در کامپیوتر لزوماً «حفظ ارتباط قبلی و اعمال نظارت ضروری بوده و پیگیری مسائل تا حصول نتیجه به عهده پرسنل قسمت ممیزی خواهد بود.
2-2-1 قسمت حسابداری درآمد و تاسیسات
با توجه به ایجاد گستردگی و تفویض اختیار به واحدهای مالی و اداری، این قسمت ب
وجود آمد تا در فرم جدیدی فعالیت نماید. بنابراین این حسابداری تاسیسات جریان اجرایی کار را به واحدهای مالی و اداری منتقل نموده تا فارغ از کار اجرایی محور فعالیت را در ساخت زیر بنا نهد.
الف) کنترل دستور کار پروژه ها بمنظور ایجاد امکانات لازم در جهت نگهداری حساب و طبقه بندی آنها برای نقل به حساب 101 توسط مرکز خدمات ماشینی.
ب) ایجاد هماهنگی، نظارت و کنترل مستمر بر رعایت فرمول صدور دستور کار، تا از ای
جاد رویه های مختلف و در نتیجه اشتباه در حسابهای جلوگیری شود.
ج) ایجاد هماهنگی و کنترل در نحوه رسیدگی به حساب پروژه ها، تعیین کسور و اضافات و تحویل و تحول آنها.
د) ایجاد هماهنگی و ارتباط با انبارها و مرکز خدمات ماشینی در تنظیم لیست کنترل انبار ارسال جهت کنترل با کاردکس انبار – رسیدگی به مغایرات و انجام اصلاحات مناسب و کنترل شده بمنظور تهیه لیست گردش انبار.
ه) ایجاد هماهنگی و ارتباط در تنظیم بموقع لیست گردش کارگاههای مختلف.
3-1 واحد رابط
با توجه به گستردگی وسعت استان خراسان و بالا بودن حجم کارهای انجام شده توسط شرکت برق در سالهای اخیر و همچنین تعدد برنامه های آتی، تعداد واحدهای مالی در برق خراسان نسبتاً بالا بوده و از طرفی چون هماهنگی در ارائه اطلاعات به مرکز خدمات ماشینی به لحاظ دریافت گزارشات یکنواخت و همگون اجتناب ناپذیر می باشد بالطبع کانالیزه نمودن اطلاعات و رساندن آن از یک کانال معین به کامپیوتر نتیجه مطلوبتری را عاید خواهد ساخت. به همین منظور وجود واحدی که رابطه بین امور مالی و کامپیوتر را ایجاد و حفظ نماید ضروری بوده و بدین خاطر (واحد رابط) زیر نظر امور مالی در حوزه ستادی تشکیل و از ابتدای کار در جریان امر قرار گرفته است.
4-1 مرکز خدمات ماشینی ( کامپیوتر)
عملیات ماشینی بر اساس اطلاعات مالی در قالب اسناد حسابداری که توسط واحدهای مالی تهیه و از طریق واحد رابط به مرکز خدمات ماشینی ارائه می شود برنامه ریزی شده و می توان آنرا به 4 مرحله ذیل تقسیم نمود.
1-4-1 انتقال اسناد حسابداری به کامپیوتر و تهیه پرونده حسابداری
2-4-1 انتقال کدهای جداول تبدیل
3-4-1 تهیه گزارشات مالی شامل دفاتر روزنامه، کل، معین و تراز کل و معین
4-4-1 تهیه گزارشات لازم جهت تجزیه و تحلیل حسابهای مالی
2- اصل استقلال واحدهای مالی :
در اجرای این سیستم با توجه به سیاست عدم تمرکز شرکت ضروری بنظر می رسد که هریک از واحدهای مالی مستقر در سطح استان بعنوان دهندگان اطلاعات اولیه سیستم بطور مستقل عمل نموده و گزارشات حاصل از اطلاعات آنان نیز بطور جداگانه ای تهیه و در اختیارشان قرار گیرد.
2- ارسال اطلاعات سیستم
داده های به سیستم در قالب اسناد حسابداری بوده که از طریق واحدهای مالی با توجه به دستورالعملهای مالی تهیه و از کانالها اشاره شده در فصول دیگر این دستورالعمل جهت تهیه گزارشات ارسال میگردد.
خصوصیات سند (پایة اطلاعات سیستم ) : اسنادیکه جهت این سیستم طراحی شده ضمن اینکه کلیه خصوصیات یک سند حسابداری را دارا می باشد (دارای دستور به مبلغ ، شرح و .... و موازنه) به گونه ای طرح ریزی شده که اطلاعات مندرج در آن قابل استفاده برای کامپیوتر نیز باشد.
3- دوره گردش :
در این سیستم دوره مالی شرکت به دوره های کوچکتری تقسیم شده که در حال حاضر هریک از این دوره ها یک ماه می باشد و به نام دوره گردش نامگذاری می گردد. از ضروریات می باشد ک
ه طبق جدول زمان بندی کلیه اتفاقات مالی در هر دوره گردش، دقیقا ً در همان گردش ثبت و در گزارشات مالی همان دوره درج می گردد.
4- ارتباط گزارشات سیسان با دفاتر قانونی شرکت :
هریک از واحدهای مالی بعنوان اولین عامل اجرایی دارای گزارشات دفتر روزنامه با دفاتر قانونی شرکت برابری داشته و در واقع ترازنامه ای که برای حوزه ستادی تهیه می شود همان تراز نامه قانونی شرکت خواهد بود.
گردش عملیات مستقیم :
گردش عملیات سیستم ثبت اسناد حسابداری در واحدهای مالی و حوزه ستادی گردش فوق را به مراحل زیر منقسم نموده است.
1) صدور اسناد داخلی 2) ارسال اسناد با ضمائم به امور مالی (ممیزی)
3) رسیدگی به اسناد و بازپرداخت 4) جمع آوری اسناد و ارسال به کامپیوتر
5) بررسی لیستهای اولیه کنترل و رفع اشتباهات
6) کنترل لیستهای نهائی دوره گردش
7) کنترل گزارشات دفاتر روزنامه، کل، معین ، ترازنامه
1) صدور اسناد داخلی :
در هر واحد مالی پس از انجام هزینه ها مبادرت به صدور اسناد هزینه می گردد! در این رابطه طبق مقررات و موازین حسابداری نسبت به جمع آوری مدارک مثبته اقدام و سپس عمل پرداخت انجام می گیرد.
2) ارسال اسناد با ضمائم به امور مالی . (ارسال اسناد به مرکز)
در این مرحله ابتدا از مجموعه اسناد داخلی خلاصه ای تهیه شده و سندی که اصطلاحاً سند مادر نامیده می شود جهت ثبت دفاتر قانونی شرکت تنظیم می گردد سند مادر پس از درج کلیه اطلاعات در صورتی که هدف بازپرداخت و یا برگشت از تنخواه از طریق مرکز باشد به نحو ذیل عمل می گردد.
3) مرحله رسیدگی و باز پرداخت
قسمت ممیزی پس از رسیدگی کامل و رفع اشکالات احتمالی و صدور چک و سایر تشریفات، اسناد را جهت ثبت در دفاتر قانونی شرکت و نگهداری ضمائم در بایگانی به دفترداری ارسال می نماید و اداره دفتر داری نسبت به ثبت اسناد مادر در دفاتر قانونی روزنامه و کل اقدام خواهد نم
ود.
4) مرحله جمع آوری اسناد و ارسال به کامپیوتر
واحد رابط با مراجعه روزمره به بایگانی امور مالی نسخه ای از اسناد داخلی واحدها و نسخه ای ثبت شده از سند مادر را جمع آوری نموده و در فرم ارتباط امور مالی با مرکز خدمات ماشینی به تفکیک هر واحد مالی ثبت نموده و به همراه اسناد دریافتی از بایگانی به مرکز خدمات ماشینی ارسال می نماید.
5) مرحله بررسی لیستهای کنترل اولیه
پس از آن که اسناد به کامپیوتر ارسال شد. برابر برنامه زمان بندی اعلام شده، کامپیوتر مبادرت به تهیه لیست کنترل اولیه می نماید. لیستها به همراه اسناد مربوطه به واحد رابط جهت کنترل و اعلام اشکالات ارسال می گردد. واحد رابط با توجه به اسناد لیستها را کنترل و چنانچه پیام خاصی در لیستها وجود داشته باشد و یا به اشکالات، خاصی برخورد نماید موارد تصحیح شده را در فرم های کدگذاری درج و مجدداً به کامپیوتر ارسال می نماید. هدف خدمات ماشینی پس از دریافت فرم های کدگذاری نسبت به پانچ و تهیه لیستی برای موارد اعلام شده اقدام و جهت کنترل مجدد به واحد رابط ارسال می دارد و این عمل تا رفع کامل اشکالات ادامه می یابد.
6) مرحله کنترل لیستهای نهایی دوره گردش
پس از اعلام صحت عملیات مرحله قبلی از جانب واحد رابط، مرکز خدمات ماشینی مبادرت به تهیه لیستهای نهائی دوره مربوط می نماید. لیستها پس از آماده شدن به لحاظ و تأیید به واحد رابط تحویل می گردد. واحد رابط ضمن کنترل چنانچه با اشکالات یا مغایراتی در لیست مواجه گردد موارد را به مرکز خدمات ماشینی اطلاع داده و تا حصول اطمینان از صحت عملیات در لیست های نهائی به این عمل ادامه خواهد داد.
7) مرحله کنترل گزارشات دفاتر و ترازهای ماهانه
پس از اعلام صحت لیستهای نهائی از طرف واحد رابط، مرکز خدمات ماشینی نسبت به تهیه گزارشات دفاتر روزنامه، کل، معین و تراز کل و معین اقدام می نماید.
واحد رابطه با دریافت این گزارشات از مرکز خدمات ماشینی و ارسال یک نسخه از آن به واحدهای مالی جهت کنترل ثبت تمامی اقشار و عدم وجود اقلام غیر متعارف در گزارشات و نگهداری به این مرحله پایان می دهد.
