بخشی از مقاله
چکیده
اصلی ترین عامل شکل گیری آیین ها و اسطوره (حضور دین و آیـین) در لرسـتان بـه روشـنی مشـهود است، زندگی شبانی و کوچ نشینی -که تا سده ی قبل رایج ترین اسلوب زندگی در این سرزمین بوده است - تقابل با بلایا و مصائب طبیعی و انسانی، حضور و بقای آیین های باستانی و... از دیگر دلایـل آیـین پـروری و اسطوره پردازی در لرستان است.
این ایین های در مرزهای مصنوعی و سیاسی لرستان باقی نمانده و چونان نسـیم روحـبخش و روان اـزا سایر ولایات را در نوردیده و بیشتر ولایات هم جوارش را پوشش داده است .
آیین سنتی (لری چمر) در سرزمین ایلام که از همسایگان لر خویش به عاریت گرتـه و بـه آن رنـگ و بوی محلی داده اند یکی از این رسوم محلی است که عقیده برآن است که ابتدا از لرسـتان وارد ایـلام شـده ورنگ بویو محلی (کردی) گرته است اجرای مراسم اّیینی (چمر)در بین جامعه عشـایری غـرب کشـور از ریشه های اعتقادی و برخاسته از متن ماهیم ارزشی این قوم مایه می گیرد که برای تکریم و تجلیل نمودن از قدان شخصیتها، انسانهای مصلح و خدا جـو ، دلاور وشـجاع ، متهـور و مـورد احتـراماقشـارمردم بـر پـا می شود.
کلمات کلیدی ادبیات بومی، لری چمر، ریشه ها ، رتارها، چمرگاه ،لرستان، ایلام
مقدمه
رهنگ و ادبیات بومی ما بزرگترین گنجینه ارزشمندی است که از نیاکان ما به جا مانـده و در ایـن بـین ادبیات بومی لرستان در زمره ی این گنجینه رهنگی قرار دارد.
مردم لرستان اغلب دارای ذوق ادبی، طبع و قریحه ادبی می باشند با در نظر گرتن جمیع جهـات وهمـه شرایط خواننده ولو غیر بومی واز سایر اقوام و قومیت ها باشد از خواندن آثار ادبـی آنهـا سرمسـت و مسـحور صاحت و بلاغت آنها می شود.
لرستان سرزمینی است کهن که سابقه ی سکونت بشر در آن به چهـل هـزار سـال قبـل بـاز مـی گـردد. غارهای باستانی راوان، نقاشی ها و حجاری های ماقبل تاریخ، ادوات مرغین، پرستشگاه های کهن، پل ها ، کتیبه ها و ... اثبات این مدعاست. نگاهی به نقاشی ها، حجاری ها و ادوات مرغین مکشوه از لرستان نشـان می دهد در این سرزمین از قرن ها قبل مراسمات و آیین های مذهبی به باشـکوهترین وجـه ممکـن وجـود داشته است. لذا اصلی ترین عامل شکل گیری آیین ها و اسطوره (حضور دین و آیین) در لرستان به روشنی مشهود است، زندگی شبانی و کوچ نشینی -که تا سده ی قبل رایج ترین اسـلوب زنـدگی در ایـن سـرزمین بوده است- تقابل با بلایا و مصائب طبیعی و انسانی، حضور و بقای آیین های باستانی و... از دیگر دلایل آیین پروری و اسطوره پردازی در لرستان است.
این ایین های در مرزهای مصنوعی و سیاسی لرستان باقی نمانده و چونان نسـیم روحـبخش و روان اـزا سایر ولایات را در نوردیده و بیشتر ولایات هم جوارش را پوشش داده است
سرزمین ایلام با حوزه سیاسـی علـی بـه واسـطه همجـواری بـا اسـتانهای همچـونکرمانشاه،لرسـتان و خوزستان تنوعی از نژادها وگویشهای ایرانی را در خود جایداده است مردمانی که در این دیـار مـی زیسـته اند به مانند سایر مناطق همجوار دارای رهنگـی قـوی وآیینهـای سـنتی خـاص خـود بـوده کـه گـاهی از همسایگان خویش به عاریت گرته و به آن رنگ و بوی محلی داده اند آیین سنتی (چمر) یکیاز این رسـوم محلی است که عده ای را عقیده برآن است که ابتدا از لرستان وارد ایلام شده ورنگ و بوی محلـی (کـردی) گرته است اجرای مراسماّیینی (چمر) در بین جامعه عشایری غرب کشور از ریشه های اعتقادی و برخاسته از متن ماهیم ارزشی این قوم مایه می گیرد که برای تکریم و تجلیل نمودن از قدانشخصیتها، انسـانهای مصلح و خدا جو ، دلاور وشجاع ، متهور و مورد احتراماقشارمردم بر پا می شود.ایلام سرزمین زاگرس نشـین با بیشاز 10 هزار سال قدمت و مملو از پتانسیل های سنتی در غرب نقشه ایران جایگرتـه اسـت. مـردم این دیار ده هزار ساله پس از گذشت سالیان سال هنوز جذبمدرنیزه نشده اند، به همـین خـاطر اسـت کـه همچنان جشن ها، عادات و رسم های اجتماعی و سنتی در این استان به قـوت خـود پـا برجـا اسـت. ایـلام نشنیان همچنانبرای این مراسم و آئین های بومی سرزمینشان ارزش خاصی قائل هستند، "چمـر "مراسـم ویژه سنتی و نمایش تصویری و عینی از آئین مرثیه ای و عزاداری محلیدر این استان است.
اکنون رصتی راهم شده تا به عنوان یک خادم توسعه اجتماعی و رهنگی در راستای ماموریـت تعریـ نشده خودم در نشان دادن ارتباط عرضی جوامع و تمدن ها به معری یک آیین بومی کـه در گسـتره تقریبـا
3
ملی نمود پیدا کرده است بپردازم دراین مقاله به ریشه ها ، رتارها در لری چمر پرداختـه و ضـمن تشـریح چمرگاه به نتیجه گیری و پیشنهاد در این ارتباط می پردازیم.
ریشه ها
در لغت نامه های مختل در برابر واژه چمر تعابیر و معانی گوناگونی بیانگردیـده کـه مجموعـاً معـانی مشترک و مشابهی را شامل می شود در رهنگ مردوخ چمر به معنای دایره و حلقه و(چه مه ری ) را دهـل عزا ذکر نموده است در لغتنامه دهخدا چمر به معنی آشکار و ظاهر و در رهنگ عمید به معنای محیط و دایره و هر چیز دایره مانند ذکر شده است بطور کلی واژه چمر می تواند از کلماتی مانند (چه مـه ره))یعنـی (چشم به راه ) و منتظر کسی یا مساری بودن ویا (چم وچمانن)به معنای خم و خم شدن (کنایـه از پشـت از غم دولا شدن )گرتهشده باشد.
چمرنوعی مراسم ویژه سنتی و نمایش تصویری و عینی از آیین مرثیه ای و عـزاداریمحلـی اسـت کـه می توان آن را در قلمرو تعزیه به شمار آورد اینسوگ-آواز پیشـینه ای کهـن دارد , بـا اسـاطیر آغـاز دوره نوسنگی ارتباط می یابدکه در ایران ، ینیقیه و اسکندریه این مراسم را بعد از برداشت گنـدم یعنـیزمـان خشکیدن گیاهان انجام می دادند.
