بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر تأثیر گذاری اسنادهای علی در سلامت روان دانش آموزان دختر وپسردوره ی اول متوسطه بود. جامعه مورد مطالعه پژوهش را کلیه دانش آموزان دوره ی اول متوسطه که در سال تحصیلی 1393- 94در شهرستان زابل مشغول به تحصیل بوده اند تشکیل داده اند.در راستای رسیدن به هدف فوق 370 نفر از دانش آموزان دوره ی اول متوسطه با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای - تصادفی انتخاب شدند و پرسشنامه های پرسشنامه اسناد علی سلیگمن و همکاران ASQ، پرسشنامه سلامت روان - GHQگلد برگ - بر روی آنان اجرا گردید .تجزیه وتحلیل آماری داده ها با استفاده از روش آمار توصیفی - جدول توزیع فراوانی - و آمار استنباطی - ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی به روش گام به گام - و نرم افزار spssبدست آمد.
یافته ها :
نتایج تحلیل رگرسیون خطی به روش گام به گام نشان می دهد که متغیر سبک اسنادی منفی از مدل حذف و ضریب رگرسیون خطی چند متغیره برای سلامت روان و سبک اسنادی مثبت معنادار است P <0/001 - ، F - 3 , 366 - =82/218 ، R2=0/403، . - R=0/634بر این اساس ضریب همبستگی چندگانه بین ترکیب خطی متغیرهای پیش بین و سلامت روان0/63 است و این متغیرهای پیش بین 0/40 واریانس سلامت روان را تبیین می کنند.
.مقدمه در دوره ی نوجوانی تغییرات فیزیولوژی وروانی درفردایجادمی شود وشناخت این تحولات وتغییرات دررفتار وکردارنوجوان بسیارارزشمند است .در این مرحله از زندگی ،اولیا و مربیان وظیفه سنگینی بر عهده دارند زیرا نوجوان ممکن است رفتاری اتخاذ کند که عواقب جدی و خطرناکی رابه دنبال داشته باشد . آموزشهای بهداشت روانی و آماده ساختن نوجوانان ،پدران ومادران به مسائل ومشکلات مربوط به این دوره از زندگی امری است که مورد قبول همه روانپزشکان و روانشناسان قرار گرفته است
امروزه علیرغم ایجاد تغییرات عمیق فرهنگی و تغییر در شیوه های زندگی ،بسیاری از افراد در رویا رویی با مسائل زندگی فاقد توانایی های لازم واساسی هستند و همین امر آنان را در مواجهه با مسائل ومشکلات زندگی روزمره و مقتضیات آن آسیب پذیر ساخته است . پژوهش های بیشمار نشان داده اند که بسیاری از مشکلات بهداشتی واختلالات روانی -عاطفی ریشه های روانی - اجتماعی دارند
سلامت روان عبارت است از این که فرد چه احساسی نسبت به خود ،دنیای اطراف ،محل زندگی ،اطرافیان مخصوصأ با توجه به مسئولیتی که نسبت به دیگران دارد و شناخت موقعیت مکانی وزمانی خویش است وهمچنین فردی سالم است که از نظر روحی - روانی ،جسمی واجتماعی سالم باشد ولذا اگر فردی این مشخصات را دارا نباشد ،می توان به عنوان فرد ناسالم و بیمار انگاشت - رحیمی ،. - 1387 سلامت روان که به عنوان کارکردموفقییت آمیز اعمال روانی از نظر تفکر،خلق ورفتار تعریف می شود،شامل فعالیت های سازنده،برآورنده ارتباط با دیگران وسازش نسبت به تغییرات و مقابله با ناملایمات می باشد
هدف هر جامعه این است که شرایطی را آماده کند تا سلامت اعضای جامعه را تضمین نماید .بهداشت روانی،دارای سه قسمت است .قسمت اول ،نگرش های مربوط به خود که شامل تسلط بر هیجان ها ی خود ،آگاهی از ضعف های خود ورضایت از خوشی های ساده می باشد .قسمت دوم ،نگرش های مربوط به دیگران ،که شامل علاقه به دوستی ها ی طولانی وصمیمی ، احساس تعلق به یک گروه واحساس مسئولیت در محیط انسانی ومادی است. قسمت سوم ،نگرش های مربوط به زندگی که شامل ،پذیرش مسئولیت ها انگیزه توسعه امکا نات و علایق خود ،توانایی اخذ تصمیم های شخصی وخوب کار کردن است
معتقدند بهداشت روانی یعنی توانایی فرد بر رشد استعدادها ی خود و استقلال برای توسعه وبه منصه رساندن این استعدادها آنچه در بهداشت روانی بیش از همه مورد نظر است ،احترام به شخصیت و حیثیت انسانی است ،و تا هنگامی که حیثیت و احترام فرد برقرار نشود ،سلامت فکر و تعادل روان و بهبود روابط انسانی معنی ومفهومی نخواهد داشت - میلانی فر ،. - 1378 قدم نخست در احراز سلامت روانی ،دوری از هر نوع اختلال روانی است .یعنی ابتدا باید بهداشت روانی،همچون سلامت جسمی تأمین شود تا فرد در سایه نداشتن بیماری روانی به تکامل خود بیاندیشد .بنابراین ،برای تأمین بهداشت روانی لازم است عواملی که بر سر راه رشد و تکامل روانی قرار دارد وممکن است فرد را به سوی بیماری روانی سوق دهد مشخص وکنترل شود - گروسی فرشی ،. - 1383
به کمک اسناد ، علت رویدادها و مخصوصأ علت های رفتار خود ودیگران را پیدا می کنیم .وبا یکپارچه سازی آن ها ،ربط صفات اسنادی به یکدیگر ،دخالت دادن اطلاعات گذشته فرد ،موقعیت و شرایط محیطی رفتار و غیره به برداشت و استنباطی از فرد یا رفتار نائل می شویم - گنجی،. - 1380 بنا به نظریه اسناد، چگونگی تفکر افراد درباره علت های شکست و موفقیتهایشان تعیین کنندههای اصلی انگیزش پیشرفت آنان محسوب میشود - سیف،. - 1383 نظریه اسناد ادراک افراد از منابع رویدادها شامل موفقیتها و شکستهای خودشان و دیگر افراد را توضیح میدهد - واینر1، 1972 و . - 2006 اسناد ، ادراک افراد از عوامل تعیینکننده رفتارشان را بازتاب میدهد. افراد اغلب اعمالشان را به عواملی مانند توانایی، تلاش، خلق و خو، دانش، شانس، کمک دیگران، علاقه، وضوح دستورالعملها، مداخلهی دیگران یا سیاستهای غیرمنصفانه نسبت میدهند - کالبرایت2، فراد3 ، والکر4 و فراد، . - 2005 هدف این نظریه پیدا کردن راههایی است که در آن افراد به توضیح و تبیین رویدادها و روابط علت و معلولی میپردازند - سیف، . - 1383 سه نوع سبک اسنادی که اغلب افراد برای توضیح دلیل وقایع زندگی خود استفاده میکنند وجود دارد: درونی در مقابل بیرونی، ثابت در مقابل متغیر و قابل کنترل فرد در مقابل غیر قابل کنترل فرد.
یکی از ویژگی های شخصیتی افراد سبک اسنادی می باشد .مفهوم اسناد یکی از موضوع های محوری ومهم روان شناسی اجتماعی است . وهدف از آن روشن کردن توجیه رفتارها واین که از چه قواعدی استفاده کرده وچه خطاهایی را مرتکب می شویم ،می باشد.واینر - لئوناردو وکاستیلو ، - 2010 از جمله کسانی است که مطالعات زیادی را در سبک های اسنادی انجام داده ،واینر است. بر اساس نظریه اسنادی واینر ، مردم پیامدهای شکست یا موفقیت خودرا به عوامل درونی - شخصی - ویا به عوامل بیرونی نسبت می دهند . واینر معتقد بود که برای علیت یک بعد دیگر به عنوان پایداری وناپایداری باید در نظر گرفته شود .زیرا دسته ای از علل درونی و بیرونی چون استعداد نسبتأپایدار ودائمی هستند . در حالی که برخی دیگر همچون تلاش و خلق ناپایدارند . سومین بعد اسنادی ،کلیت ،کلی -اختصاصی است .علل کلی به بسیاری از موقعیت زندگی فرد تعمیم داده می شود
.اما علت اختصاصی ،تنها به یک موقعیت یاموقعیت های کمی مربوط می شود - رجبی ،شهنی،. - 1384
هدف نظریه اسناد ،بررسی شیوه هایی است که افراد توسط آن ،رویدادها و حوادث گوناگون را تبیین کرده وبه دنبال رابطه علت ومعلولی بین آنها هستند . به عبارت دیگر مردم به منظور فهم وشناخت بیشتر از محیط ودر نتیجه کنترل بیشتر محیط،روش های اسنادی را بکار می گیرند - مدیری ،. - 1373
پژوهش های انجام شده ،حاکی از آنست که افراد در تبیین علمی از رویدادها ی زندگی همسان عمل نمی کنند .زیرا برخی از آن ها به اقتضای سبک تبیین خوش بینانه حاکم بر رفتار خویش ،حوادث مثبت را به عوامل درونی ،پایدار وکلی مربوط می کند
.بدیهی است این ناهمسانی ضمن آن که در عوامل مختلفی ریشه دارد ،با پیامدهای مختلفی نیز همراه است .چنان که به عقیده سلیگمن در نظریه اسنادی - 1984 - کسانی که رویدادهای منفی رابا توجه به عوامل درونی ،پایدار و کلی تبیین می نمایند ،آمادگی بیشتری برای درماندگی ودر نتیجه افسردگی دارند . در حالی که سبک تبیین خوش بینانه از احساس درماندگی و ابتلا به افسردگی پیشگیری می کند - واینر،. - 1986
روش گردآوری داده ها:
برای جمع آوری داده ها به ابزارهای گوناگونی نیاز هست. نوع این ابزارها تابع عوامل مختلفی از جمله ماهیت وروش تحقیق است
. معمولا چهار ابزار عمده برای جمع آوری داده ها وجود دارد که عبارتند از :
بررسی مدارک واسناد ،مشاهده،مصاحبه وپرسشنامه. روش های مربوط به گرد آوری مطالب دراین پژوهش شامل مطالعات نظری بر اساس تحقیقات انجام شده داخلی وخارجی وجمع آوری و تجزیه وتحلیل اطلاعات واقعی مربوط به متغیرهای مورد نظر از طریق پرسشنامه به منظور تأیید یارد فرضیه ها می باشد. می توان گفت ابزار گرد آوری این پژوهش ،پرسشنامه می باشد. پژوهشگر پس از تهیه و تنظیم پرسشنامه ها و هماهنگی با مسئولین آموزش وپرورش به مدارس مربوطه مراجعه کرد و پس از ایجاد رابطه مناسب و کسب رضایت دانش آموزان ، توضیحات مختصری را درباره پژوهش و هدف آن به آنها ارائه داد از آنان خواسته شد تا به پرسشنامه ها جواب دهند بعداز پاسخگویی ،پرسشنامه ها جمع آوری شد و برای تحلیل از نرم افزار SPSSاستفاده گردید .
ابزارهای پژوهش : آزمون سلامت روان
پرسشنامه سلامت عمومی ،پرسشنامه ای است که در غربالگیری اختلالات روانی کاربرد دارد . این پرسشنامه توسط گلدبرگ در سال1972ابداع شده است وهدف از طراحی آن کشف وشناسایی اختلالات روانی در مراکز و محیط های مختلف بوده است .سوال های پاسشنامه که به بررسی وضع روانی فرد در یک ماهه ی اخیر می پردازد شامل نشانه هایی مانند افکار و احساسات نابهنجار و جنبه هایی از رفتار قابل مشاهده می باشد . در انتخاب سوالات بر روی چهار حوزه کار شده است . اولین حوزه ،اختلال جسمانی است که در برگیرنده طیف وسیعی از سوالهای به ظاهر عضوی می باشد . دومین حوزه اضطراب و آشفتگی روانشناختی ؛ سومین حوزه ،رفتار قابل مشاهده ی عینی است که سوال های مربوط به اختلال کارکرد اجتماعی در اینجا منظور شده است و چهارمین حوزه مربوط به افسردگی می باشد .
نشانه های جسمانی - سوالات 1تا7 - ،اضطراب - سوالات 8تا - 14،اختلال کارکرد اجتماعی - سوالات 15تا21 - و افسردگی - سوالات 22تا - 28رادر بر می گیرد - فراهانی و همکاران ، . - 1386زیر مجموعه های1 آن بیانگر ابعاد علامت شناسی و نه تشخیص های متمایز یافته می باشد . چون ابعاد یا معیارها از یکدیگر مستقل نیستند ،بنابراین برای غربالگیری ،بهتراست از "نمره ی کل " که بیانگر اختلال روانی عمومی است ،استفاده می شود تا نمرات به صورت فردی برای اختلالات روانی خاص - سایت سایروپروجکت. - 2 در فرمGHQدرابتدای همه ی سوالات عبارت - دریک ماهه گذشته - آورده شده است که علائم راطی یک ماه قبل از شروع بیماری بررسی می کند - بدین ترتیب در جمع آوری اطلاعات ،استرس ناشی از بیماری اخیر با استرس مزمن بیمار تداخل نمی نماید .
اعتبار پرسش نامه با دو معیار حساسیت وویژگی سنجیده می شود . نتیجه ی مطالعات نشان داده است که متوسط حساسیت پرسشنامهGHQ، 84درصد و متوسط ویژگی آن برابر با 82 درصد می باشد - همان منبع - .
