بخشی از مقاله
چکیده: هدف از انجام این پژوهش، بررسی رابطهی اثربخشی ارتباطات سازمانی با مقاومت در برابر تغییر در اداره بهزیستی شهرستان سنندج است. از لحاظ شیوه گردآوری دادهها، رویکردپیمایشی بر پژوهش حاکم است. از منظر هدف و ماهیت نیز چون پژوهش قصد کاربرد دانش برای بهکارگیری در یک زمینه خاص و ارائه راهکارهای مناسب در جهت بهبود وضعیت مقاومت در برابر تغییر در سازمان مورد مطالعه را دارد از نوع کاربردی بهشمار میآید. جامعه آماری پژوهش شامل کلیهکارکنان اداره بهزیستی شهرستان سنندج است که در زمان انجام پژوهش تعداد آنان برابر با 135 نفر بوده است. نمونه آماری و حجم آن در این پژوهش مطابق با جدول مورگان برابر با 103 نفر است. ابزار اصلی گردآوری دادهها در این پژوهش، پرسشنامه است.
جهت سنجش اثربخشی ارتباطات سازمانی از پرسشنامه رابینز - - 2005 که شامل شش بعد و 26 سؤال، و برای ارزیابی مقاومت در برابر تغییر از پرسشنامه معتبر اورگ - 2003 - شامل 18 سؤال استفاده شد که همگی بر اساس طیف لیکرت هستند. پایایی پرسشنامهها بهروش آلفای کرونباخ برای متغیرهای اشاره شده به ترتیب ّْْ0/ ، ُِْ0/ محاسبه شد. روایی آزمون نیز با روش اعتبار محتوا توسط صاحبنظران تأیید شد. میزان اثر بخشی ارتباطات سازمانی و میزان مقاومت در برابر تغییر در جامعه آماری در وضعیت کم قرار داشت. یافته های نهایی پژوهش بیانگر ارتباط معکوس و معنیدار بین اثربخشی ارتباطات سازمانی با مقاومت در برابر تغییر در سازمان مورد مطالعه است. بین ابعاد اثر بخشی ارتباطات سازمانی و مقاومت در برابر تغییر ارتباط معکوس و معناداری یافت شد.
-1مقدمه:
امروزه ایجاد تغییر در سازمانها ضرورت داشته و هیچ مدیری نمیتواند بهمدت طولانی نسبت به تغییر بیتوجهی نشان دهد - صلواتی و همکاران، . - 1392 به منظور ایجاد تغییرات سازنده و مؤثر در سازمانها بایستی برنامهریزی، طراحی و مدیریت شود. از مدیریت تغییر به عنوان مدیریت انتقال نیز یاد شده است و آن عبارت است از فرایند اصولی برنامهریزی، سازماندهی و اعمال تغییر از مرحله به همزدن وضع موجود تا تحقق حالت کاملاً آماده به کار در آینده - عبادی و هادوینژاد، . - 1391هنگامی که تغییر آغاز میشود، سازمان نه درحالت گذشته قرار دارد و نه در حالت آینده، در حالی که کار نیز باید ادامه داشته باشد - مورهد و گریفین، . - 1386 تغییر در سازمانمعمولاً واکنش مقاومتآمیز کارکنان را بهدنبال دارد.
مقاومت کارکنان پاسخی طبیعی بهتغییر تلقی میشود، زیرا تغییر، حرکتی از شناختهها بهسوی ناشناختههاست - کولوبندی و همکاران، . - 1392 مقاومت یک واکنش گریزناپذیر به هر تغییر مهمی است؛ از اینرو لوین بیان داشت که هر تغییر بالقوهای توسط نیروهای مقابل مورد مقاومت قرار میگیرد لذا افراد طبیعتاً در برابر تغییر مقاومت میکنند تا از وضع فعلی دفاع نمایند - صلواتی و همکاران، . - 1392تغییر را بر اساس فرهنگ لغت وبستر چنین تعریف میکنند: تغییر یعنی برداشتن یا گذاشتن یک چیزدر محل دیگر. تغییر در سازمانها نیز به این معناست که فعالیتهای سازمان از وضعیت موجود به یک وضعیت متفاوت در میآید.
میزان تغییر میتواند کم یا زیاد باشد و بر حسب گستردگی و وسعت آن میتواند بر عناصر متعددی از سازمان یا فقط بر تعداد محدودی از آنها اثر گذارد. تغییر میتواند سریع یا آهسته - تدریجی - محققشود . وضعیت جدید ناشی از تغییر میتواند ماهیتی متفاوت از حالت سابق داشته باشد - تغییر بنیادی - یا وضعیت جدید میتواند همان ماهیت اولیه همراه با شکل و ویژگیهای جدیدی باشد - تغییر تدریجی - هر کدام از این روشها حائز اهمیتاند زیرا اقدامات و فعالیتهای متفاوتی از رهبران و مجریان تحولسازمان را میطلبند - فرنچ و بل، . - 1390
یکی از مسائل مهم سازمانها، اثربخشی ارتباطات و چگونگی تأثیر آن در روند پیشرفت و توسعه و ترقی سازمان است و به این دلیل است که اثربخشی ارتباطات را بهمنزله سلسله اعصاب سازمان و از ارکان مهم و اساسی آن شمردهاند - فرهنگی، . - 1390 همانگونه که انسان بدون صحبت کردن و بهکار گرفتن حرکات و اشارات چشم، دست و یا سایر اندامها نمیتواند با محیط خارج و افراد ارتباط برقرار نموده و به عبارتی دیگر پیامی را منتقل کند و یا دریافت نماید، سازمان نیز بدون استقرار ارتباط درون و برون سازمانی نمیتواند مأموریت و تکالیف محول را به انجام برساند - عباسپور و باروتیان، . - 1389 اثربخشی ارتباطات به اعضای سازمان برای دستیابی به اهداف فردی و سازمانی و نیز استفاده و پاسخ به تغییر سازمانی، ایجاد فعالیتهای سازمانی هماهنگ و برای وارد شدن در تمامی رفتارهای مرتبط سازمانی کمک میکند.
تجربه نشان داده است آزادی در برقراری ارتباطات با مدیران سرپرست و همکاران، سبب میشود افراد اطلاعات، ایدهها، نظرها و پیشنهادهای خود را به اشتراک بگذارند و این کار در نهایت بهافزایش مشارکت و حسوحدت و تعلق در سازمان منجر میشود. بیمیلیبرای به اشتراکگذاری اطلاعات، صحبتکردن و ارائه بازخورد، بر اعتماد کارکنان، روحیه و انگیزه آنان تأثیر منفی میگذارد - صلواتی و همکاران، . - 1393 امروزه تغییرات و تحولات در تمام ابعاد زندگی بشر به شکل فزایندهای رو به گسترش بوده و بنابراین سازمانها نیز به منظور بقا و پویایی خود ناگریز از نوآوری و همگامی با تغییرات و تحولات ایجاد شده در عرصههای مختلف زندگی هستند.
بنابراین یکی از دغدغههای بسیاری از سازمانها بهویژه سازمانهای دولتی و ارائهدهنده خدماتعمومی مانند سازمان بهزیستی که رابطه تنگاتنگی با انسانها دارند و از حساسترین و پیچیدهترین سازمانها بهحساب میآیند؛ مقاومت در برابر تغییر است؛ چرا که با وجود مقاومت در برابر تغییر نمیتوان وظیفهی خطیر ارائه خدماتعمومی مناسب را در آنها بهمنصه ظهور رساند. با توجه به اینکه سازمان بهزیستی بنا به رسالت خویش ملزم به ارائه خدمات مناسب به عموم شهروندان به خصوص قشر آسیبپذیر است و در این راستا باید پاسخگوی مراجعین با سطح نیازهای متفاوت باشد و معضلات اجتماعی و اقتصادی روزبهروز پیچیدهتر میشوند و پاسخ به این نیازها ضرورت تغییر در سازمان بهزیستی را افزایش میدهد؛ لذا ارائه راهکارها و پیشنهادهای لازم برای کاهش مقاومت در برابر تغییر در سازمان بهزیستی میتواند تأثیر بسزایی در افزایش کیفیت ارائه خدمات مطلوب به شهروندان را فراهم سازد.
-2 روش تحقیق
با در نظر گرفتن محتوای موضوع و از آن جهت که در این پژوهش، شرایط یا پدیدههای موجود، آنطورکه هست مورد بررسی و توصیف قرارگرفته است، روش پژوهش از نوع توصیفی 1 است. همچنین باتوجه به هدف اصلی پژوهش که بررسی ارتباط بین اثر بخشی ارتباطات سازمانی و مقاومت در برابر تغییر و ارزیابی کم وکیف تعامل این دو متغیر و ابعادشان است، به لحاظ ارتباط بین متغیرها، این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی2 بهشمار میآید. درجهت سنجش وضعیت موجود متغیرها از جامعه آماری، نمونهگیری شده و بر این اساس، مطالعه نمونه با توزیع پرسشنامه انجام شده است، سپس بهکل جامعه تعمیم داده شده است.
بنابراین از لحاظ شیوه گردآوری دادهها، رویکرد پیمایشی3 بر پژوهش حاکم است. از منظر هدف و ماهیت نیز چون پژوهش قصد کاربرد دانش برای بهکارگیری دریک زمینه خاص و ارائه راهکارهای مناسب در جهت بهبود وضعیت مقاومت در برابر تغییر در سازمان مورد مطالعه را دارد از نوع کاربردی 4 بهشمار میآید. مطالعات صورتگرفته یک بار و در بازه زمانی 6 ماهه از شهریور تا بهمن 1394 انجام پذیرفت. بنابراین به لحاظ زمانی، پژوهش از نوع تکمقطعی است.
جامعه آماری، نمونه آماری و حجم آن
جامعه آماری پژوهش شامل کلیهکارکنان اداره بهزیستی شهرستان سنندج است که در زمان انجام پژوهش تعداد آنان برابر با 135 نفر بوده است - منابع انسانی اداره کل بهزیستی شهرستان سنندج، . - 1394 در این پژوهش مطابق با جدول مورگان حجم نمونه آماری برابر با 103 نفر است.
ابزار گردآوری دادههای پژوهش
ابزار اصلی گردآوری دادهها در این پژوهش، پرسشنامه است. جهت سنجش اثر بخشی ارتباطات سازمانی از پرسشنامه رابینز - 2005؛ بهنقل از عباسپور و باروتیان، - 1389 شامل شش بعد و 26 سؤال، و برای ارزیابی مقاومت در برابر تغییر از پرسشنامه معتبر اورگ - 2003 - شامل 18 سؤال استفاده شد که همگی بر اساس طیف لیکرت هستند.با توجه به حجمنمونه و جهت گردآوری دادههای مورد نیاز برای انجام تجزیه و تحلیل ادعاهای پژوهش طبق جدولمورگان؛ حجمنمونه برابر 103 نفر است.
اما با توجه بهاحتمال وجود پرسشنامههای غیربرگشتی یا دارای دادههایگمشده5 و غیرمعقول؛ در مجموع تعداد 120 پرسشنامه بین کارکنان اداره بهزیستی شهرستان سنندج توزیع شد. با توجه به پیگیریهای مکرر تعداد 110 عدد از پرسشنامهها بازگشت دادهشد. سپس اقدام به بررسی و حذف پرسشنامههای دارای دادههای گمشده و غیرمعقول شد که با توجه بههمکاری پاسخگویان در پاسخدادن بهسؤالات، در نهایت 103 پرسشنامه در پژوهش مورد استفاده قرارگرفت.
ویژگیهای فنی ابزار اندازهگیری تعیین روایی6 ابزار سنجش:
در این پژوهش برای سنجش روایی سازه متغیرهای مستقل و وابسته از روش تحلیل عاملی تأییدی استفاده شده است. که به طور کامل در فصل 4 توضیح داده شده است.در این پژوهش برای تعیین پایایی پرسشنامه از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است که میزان آن برای هر یک از خرده آزمونهای پرسشنامه محاسبه شد. پرسشنامه تهیه شده بین پاسخدهندگان توزیع شد و پس از جمعآوری، دادههای آن مورد تحلیل قرار گرفت. برای محاسبه ضریب آلفای کرونباخ ابتدا باید واریانس نمرههای هر زیر مجموعه سؤالهای پرسشنامه و ورایانس کل را محاسبه کرد.
