بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی رابطه اخلاق حرفه اي با عملکرد کارکنان بانک هاي سطح شهر اهواز در سال صهلک پرداخته است. پژوهش حاضر توصیفی و در روش اجرا از نوع همبستگی می باشد. جامعه آماري در این پژوهش کلیه کارکنان بانک هاي سطح شهر اهواز در نظر گرفته شد. نمونه آماري نیز با استفاده از روش نمونه گیري تصادفی تعداد شصک نفراز کارکنان انتخاب شدند و سپس از طریق پرسشنامه اخلاق حرفه اي رابینر و پرسشنامه عملکرد شغلی پاترسون مورد بررسی قرار گرفتند یافتهها نشان داد. بین اخلاق حرفهاي با عملکرد شغلی رابطه مثبت و معنی داري وجود دارد
کلمات کلیدي: اخلاق حرفه اي - عملکرد شغلی- کارکنان
ک-مقدمه وهدف
ابتدا مفهوم اخلاق حرفهاي به معناي اخلاق کار و اخلاق مشاغل به کار میرفت.امروزه نیز عدهاي از نویسندگان اخلاق حرفهاي ، از معناي نخستین این مفهوم براي تعریف آن استفاده میکنند. اصطلاحاتی مثل ورك اتیکس 1 یا پروفشنال اتیکس 2 معادل اخلاق کاري یا اخلاق حرفهاي در زبان فارسی است - آریانپور ، کاشانی، . - 1382 اخلاق حرفهاي یکی از شعبههاي جدید اخلاق است که میکوشد به مسائل اخلاقی حرفههاي گوناگون پاسخ داده و براي آن اصولی خاص متصور است - هارتوگ3،. - 2006 اخلاق فردي، مسئولیتپذیري فرد است در برابر رفتار فردي خود،صرفاً به منزله یک فرد انسانی ، و اخلاق شغلی، مسئولیتپذیري یک فرد است در برابر رفتار حرفهاي و شغلی خود ، به مثابه صاحب یک حرفه یا پست سازمانی این اخلاق ، دربرگیرندة مجموعهاي از احکام ارزشی ، تکالیف رفتار و سلوك و دستورهایی براي اجراي آنهاست.
اخلاق حرفهاي ، به منزله شاخهاي از دانش اخلاق به بررسی تکالیف اخلاقی در یک حرفه و مسائل اخلاقی آن میپردازد و در تعریف حرفه ، آن را فعالیت معینی میدانند که موجب هدایت فرد به موقعیت تعیینشده همراه با اخلاق خاص است - قراملکی، . - 1385 بعضی معتقدند که معنی واژه عملکرد، نتیجه کار و بازدهی سازمان است و عده اي نیز عملکرد رابه معناي فرایند انجام دادن کار و نحوه انجام دادن وظایف - بدون در نظر گرفتن نتیجه - ،به کار می برند.در ارزشیابی عملکرد منابع انسانی ،هم می توان بر نتایج به دست آمده و هم بر فرایند کاري تاکید نمود.به عبارت دیگر،عملکرد یعنی حاصل فعالیتهاي نیروي انسانی از لحاظ اجراي وظایف محوله و پس از زمان معین که می تواند جنبه بهره وري و کارایی داشته باشد - میر سپاسی ، . - 1385 عملکرد، دستیابی کارکنان به وظایف تعیین شده است که حاصل مشترك توانایی و انگیزش می باشد.
لازم به ذکر است که توجه به جنبه هاي انگیزشی شغل،پس از به کار گماري منابع انسانی داراي اهمیت است.در برانگیختن منابع انسانی،دو عامل بیشتر از عوامل دیگر،موثر می باشند.یکی این که چگونه می توان رفتار شغلی را به سهولت آموخت و دیگر اینکه چه پاداشهایی به این گونه رفتارها می توان ارایه داد .فرایند ارزشیابی عملکرد منابع انساي می تواند دو هدف فوق را برآورده سازد و پسخوراند منسبی براي یادگیري وظایف شغلی فراهم کند.به عبارت دیگر ،قادر است اطلاعات را ارزشیابی کند و پاداشها رابر مبناي آن تعیین نماید. عملکرد شغلی، یعنی دانایی و توانایی در انجام دادن وظایف خاص که لازمه آن، ورزیدگی در کاربرد فنون و ابزار ویژه و شایستگی عملی در رفتار و فعالیت است. این گونه عملکرد ها از طریق تحصیل،کارورزي و تجربه به دست می آیند.ویژگی بارز عملکرد شغلی آن است که در آن می توان به بالاترین درجه شاستگی و خبرگی دست یافت .چون این عملکرد ماهیتا دقیق ،مشخص و داراي ضوابط عینی و قابل اندازه گیري است - ساعتچی، . - 1386
امروزه در تجزیه و تحلیل رفتار سازمان ها ، پرداختن به اخلاق و ارزش هاي اخلاقی یکی از الزامات است. نماد بیرونی سازمان ها را رفتارهاي اخلاقی آنها تشکیل میدهد که خود حاصل جمع ارزش هاي گوناگون اخلاقی است که در آن سازمان ها، ظهور و بروز یافته است.در شرایط کنونی رعایت نشدن برخی معیارهاي اخلاقی، نگرانیهاي زیادي را در بخشهاي دولتی و غیردولتی به وجود آورده است . سقوط معیارهاي رفتاري در بخش دولتی، پژوهشگران را واداشته تا در جستجوي مبناهاي نظري در این رابطه بوده تا بتوانند مسیر مناسب اجرایی آن را فراهم سازند .لذا یکی از عمده ترین دغدغه هاي مدیران کارآمد در سطوح مختلف ، چگونگی ایجاد بسترهاي مناسب براي عوامل انسانی شاغل در تمام حرفه ها است تا آنها با حس مسئولیت و تعهد کامل به مسایل در جامعه و حرفه خود به کار بپردازند و اصول اخلاقی حاکم بر شغل و حرفه خود را رعایت کنند.
اولین گام در دستیابی به این اهداف درك صحیح از مفهوم اخلاق و شناسایی عوامل تاثیرگذار بر رفتار اخلاقی کارکنان در سازمان می باشد تا در گام هاي بعدي بر روي این عوامل مداقه لازم صورت پذیرد. اخلاق جمع خلق معادل واژه مورال1 در لغت به معنوي خوي ، رفتار عادت شده و مزاج به کار رفته است که گاهی آن را وصف حالت یا رفتار می دانیم که در این مفهوم به حالت درونی و ملکه نفسانی اطلاق میشود و گاهی نیز مراد ما از آن دانش نظام مند اتیکس 2 است . در این کاربرد ، اخلاق علمی است که از خوب و بد بحث میکند - سرمدي وشالباف ، . - 1386
ش-تئوري و پیشین
ذ-ک – اخلاق
اخلاق لغتاً جمع خَلق یا خُلق است که در قرآن هم آمده است . واژه خلق چنان چه لغت نامه ها آورده اند ، عبارت است از : عادت ، رویه ، سجیه و امثال آن وقتی می گوییم :خُلق» من است « ؛ یعنی عادت کرده ام ، روش من این است - کلهر، . - 1392 همچنین می توان گفت که اخلاق جمعخُلق»و «خُلق از ماده » خ ل ق « است . از این مادهخَلق« » نیز مشتق میشود . » خَلق « بر شکل ظاهري انسان ناظر است خُلقو»برشکل« باطنی آن . خَلق صورت است و خُلق سیرت . انسان ها همان گونه که در شکل ظاهري کدیگربا متفاوتند و بندرت می توان دو فرد کاملاً شبیه یکدیگر یافت ، از حیث باطنی و نفسانی نیز بسیار متنوعند - واثقی، . - 1391
واژه اخلاق دو کاربرد متمایز دارد: گاهی اخلاق به معناي خلق و خوي ، رفتار عادت شده و مزاج به کار می رود ، همانگونه که دو واژه انگلیسی یاد شده ، گاهی به معناي عادت و سجیه به کار می روند . معناي دیگر این واژه ها دانشی است که از حسن و قبح و خوبی و بدي رفتار صحبت میکند. - قراملکی، . - 1389 فلاسفه ، الهیون و منتقدان اجتماعی در تعریف اخلاق به طور عام گفته اند : » اخلاق یعنی شناخت صحیح از نا صحیح « واقعیت این است که تشخیص درست از غلط همیشه ساده نیست . بسیاري از دانشمندان علم اخلاق ادعا می کنند که با توجه به اصول اخلاقی در مقام عمل ، همیشه یک راهکار درست مطلق وجود دارد و برخی دیگر معتقدند که راهکار درست به موقعیت و شرایط بستگی دارد و تشخیص این که کدام راهکار درست است ، در نهایت به عهده خود فرد است - سلطانی، . - 1390
تاریخچه اخلاق تنها راه کامیابی و نیکبختی جامعه، اخلاقمند کردن انسان هاست.گروه کثیري از دانشمندان براي اصلاح جامعه به سراغ رأس هرم - حاکمیت - رفته اند و عده اندکی نیز به قاعده هرم - مردم - توجه کرده اند - فرهود، . - 1388 آموزه هاي اخلاقی ریشه در 1500 سال پیش از میلاد دارند .به طوري که در تاریخ آمده است ده فرمان مشهور موسی، میراث یک قبیله سامی است که به ازاي هر ده انگشت دست ، صادر شده تا به آسانی امکان یادآوري آنها وجود داشته باشد .این گونه فرما ن هاي پنج گانه یا دهگانه در میان تمدن هاي قبل از دوران کتابت و آموزش انسان رایج بوده است - برتنیکا1 ،1993 - در زمان داریوش پادشاه هخامنشی کودکان از پوشش خدمات و حمایت اجتماعی بهره مند می شدند .دستمزد کارگران براساس مهارت و سن طبقه بندي می شدند .مادران از مرخصی و حقوق زایمان و نیز حق اولاد استفاده می کردند.
حقوق زن و مرد بر ابر بود و زنان می توانستند کار نیمه وقت انتخاب کنند تا از عهده وظایفی که در خانه داشتند برآیند. همچنین هرودوت تاریخ نویس یونانی می نویسد : داریوش بزرگ پادشاه پارسی، یونانیان را به حضور فراخواند و از آنان پرسید در برابر دریافت چه مبلغی حاضرند اجساد پدران خود را بخورند، آن ها به هیچ قیمتی حاضر به انجام این کار نشدند، سپس داریوش عده اي از مردم هند را حاضر نمود که بنابر سنتی دیرینه به چنین کاري می پرداختند، از آن ها پرسید به چه قیمتی حاضرند به جاي خوردن این اجساد آ ن ها را بسوزانند، ولی هند ي ها به هیچ قیمتی حاضر به این کار نشدند، سپس هرودوت این روحیات و خلق و خوي بدیهی را مطرح می سازد که هر ملتی آداب و سنن خود را بهترین رسوم میداند، هرچند آن آداب و رسوم به نظر دیگران نه اخلاقی باشند و نه عقلانی.آن چه تاریخ شناخته شده و مدون فرهنگ انسانی نشان می دهد، زرتشت نخستین کسی است که در برترین پایه به ارز ش هاي والاي اخلاقی اندیشیده و با زبانی آسمانی درباره آ ن ها سخن گفته است .سخنان و اندیشه هاي زرتشت بسیار بلند و ارجمند است تا بدا ن جا که از دوران باستان دوست داران افلاطون براي ستایش او، وي را با زرتشت می سنجیدند و فیلسوف نا م آور آلمانی نیچه از زرتشت در نقش آفریننده اخلاق سخن می گوید - نقیب زاده، . - 1389
دستورات مربوط به حفظ و صیانت از آزادي و کرامت انسان و اخلاق و آیین حکمرانی، آزادي مردم و احترام راستین به حقوق انسان ها و ادیان و قومیت هاي گوناگون را - سال 538 پیش از میلاد - در منشور کوروش بزرگ ملاحظه می کنیم که هنوز هم آموز ه هاي حقوق بشر تضمینی به این زیبایی و گفتاري به این دلنشینی عرضه نکرده اند - نعیمی، . - 1389 آثار نویسندگان فارسی زبان بیش از ده قرن به نوازش روح و ذهن خوانندگان خود در موضوعات مربوط به علم اخلاق و اخلاقیات روزمره پرداخته اند .پیکره اصول اخلاق عملی به عنوان بخشی از ادبیات فارسی به خوبی نمایان است .بزرگانی همچون فردوسی، مولانا، حافظ، نظامی گنجوي و به موضوعاتی از طیف اخلاق تا علم اخلاق، تشویق فرد براي یافتن معناي زندگی نه آزار انسا ن ها اختصاص داده بودند .براي مثال سعدي ابتدا بوستان را در سال 655 ه خ 1257 - م - و سپس گلستان را در سال 656 ه خ - 1258 م - نوشت و به این وسیله از تفکر کهن، اخلاق ایرانی نمونه اي بسیار عالی و کم نظیر ارائه کرد.
برخی نویسندگان جدید بر ارتباط تفکر اخلاقی ایرانی در دوره ساسانیان با قرون وسطی تأکید کرده اند همچنین ارتباط با قواعد کلی و نیز قالبی که این قواعد در آ ن ها بیان شده در توجه به پندار نیک، گفتار نیک و کردار نیک از گذشته قبل از اسلام به ارث رسیده است دفوچکور - 1999 - 2 قاعده کلی - پند و ارز - بیان اساس تفکر اخلاقی ایرانی و ابراز بالاترین احترام به اختیار انسان بود عمدتاًکه حکام را مورد خطاب قرار داده و روي توانایی تأمل که باید به هوشیاري شکل بگیرد و آیند ه نگري - تدبیر - تأکید شده بود .به خصوص انتظار می رفت فرد نتایج و عاقبت اعمال توصیه شده را از چندین بعد پیش بینی کند :کامیابی یا ناکامی، خوشبختی یا بدبختی، سود شخصی - مصلحت - و از این قبیل .اخلاقیات به عنوان مبانی چگونه زیستن در جامعه شناخته شده بودند - فرهنگ، ادب - و رفتارها براساس آ ن چه که جامعه وقت، مناسب آرامش خود - شایسته، روا، سزا، درخور - حکم می کرد، تنظیم می شدند .آن چه مردم عامی قبول نداشتند، بیش از هر چیز سرکوبگر رفتارهاي افراد خاص بود و انسان با اخلاق را از انسان بی اخلاق از طریق خودداري وي از آزار و زیان رسانیدن به
