بخشی از مقاله
چکیده
امروزه استفاده مفرط از تلفن همراه در بین دانشجویان رشد چشمگیری پیدا کرده است. مطالعات حاکی از این است که بهزودی تلفن همراه به هیولایی اعتیادآور مبدل میشود و صدمات جبرانناپذیری را به پیکر جامعه وارد میسازد. بنابراین مطالعه عوامل مرتبط با استفاده از تلفن همراه به ویژه در میان دانشجویان حائز اهمیت است. هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه اضطراب و اختلالات خواب با میزان استفاده از تلفن همراه در دانشجویان بود. روش مورد مطالعه در این پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش حاضر، شامل کلیه دانشجویان دانشکده روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج در سال تحصیلی 1394-95 بود .
در این پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری خوشهای چند مرحلهای تعداد 104 دانشجو مقطع کارشناسی مورد مطالعه قرار گرفتند. برای گردآوری دادهها از پر س شنامه ا ضطراب کتل، پر س شنامه کیفیت خواب پترزبورگ و پر س شنامه میزان ا ستفاده از تلفن همراه COS ا ستفاده گردید. تجزیه و تحلیل دادهها با ا ستفاده از ویرایش 21 نرم افزار SPSS و به روش همب ستگی پیر سون انجام شد. ضریب همب ستگی پیر سون ن شان داد که بین ا ضطراب با میزان ا ستفاده از تلفن همراه در دان شجویان رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. همچنین بین اختلالات خواب با میزان استفاده از تلفن همراه در دانشجویان رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.
کلمات کلیدی: اضطراب، اختلال خواب، استفاده از تلفن همراه
مقدمه
تلفن همراه یکی از پدیدههای نو ظهور عصر الکترونیک و دنیای دیجیتال است - باقیانی مقدم و شهبازی، . - 1390 استفاده از تلفن همراه در جهان به طور چ شمگیری در حال افزایش ا ست - بارون و لینگ1، 2010، مزی 2و همکاران، 2007، هد و زیل سکوکی3، 2007، بارنی4و همکاران،. - 2009 استفاده از تلفن همراه و تبدیل این وسیله به ابزاری برای امور روزمره، الگوهای جدیدی در رفتارهای اجتماعی پدید میآورد که بخ شی از آنها ب سیار نامطلوب ا ست و در بلندمدت به آ سیبهای آ شکار رفتاری منجر می شود. واب ستگی برخی افراد بویژه جوانترها به تلفن همراه و هویت کاذب آن شرایطی راپدید میآورد که برای مثال در یک مهمانی خانوادگی یا فامیلی مشاهده میکنیم، عدهای به جای ارتباط کلامی از طریق بلوتوث یا پیامک به صحبت با یکدیگر میپردازند.
یکی برای دیگری تصویر یا متنی را ارسال میکند و بلافاصله جواب میگیرد، گاهی تمام وقت مهمانی و با هم بودن به بررسی محتویات گوشیها سپری میشود و انگار هیچکس قصد ندارد از پشت هویت مجازی تلفن همراهش بیرون بیاید و درباره مسائل واقعی و ملموس کار، زندگی و روابط فامیلی و اجتماعی سخن بگوید، با ادامه این روند که حتی دوستیها، احوالپرسیهای میان آشنایان، ابراز محبتها، خواستگاریها و... با تلفن همراه یا پیامک انجام می شود میتوان انتظار دا شت ن سلهایی مجازی پرورش یابند که حتی از سادهترین مهارتهای کلامی ورابطهای بیبهرهاند - زربخش و همکاران، . - 1391 ازجمله مشکلات استفاده از تلفن همراه، نگرانی کاربران آن نسبت به هزینه های بالای آن می باشد - تاکائو، تاکاهاشی و کیتامورا1، . - 2009 رفتارهای شبه اعتیادی به تلفن همراه نیز می تواند مشکلی جدی برای کار و زندگی اجتماعی افراد محسوب شود - روتلند، شیتز و یانگ2، . - 2007
از طرفی استفاده مفرط از تکنولوژی و ابزارهای الکترونیکی علائمی مانند اختلالات خواب و اضطراب را ایجاد نماید - مجیدایی، پیرعین الدین و کسایی، . - 1394 خواب وضعیتی آرامش بخش است که در آن عملکرد مغز بازسازی می شود، مغز و سایر سیستم های بدن در طول خواب تغییر پیدا می کنند ، ولی تغییرات مغز بیشتر از سایر اعضا می باشد . در طول زمان بیداری، مغز پیوسته فعال است ولی در حالت خواب فعالیت آن کم می شود . همچنین در طول خواب تغییرات فیزیولوژیکی مانند کاهش درجه حرارت، فشار خون و نبض پایین می آید - آماگی 3 و همکاران، . - 2010 اختلال در خواب از شایعترین شکایت های مراجعین پزشکی و روانپزشکی می باشد ودر حدود یک سوم از جمعیت بزرگ سالان امریکا انواع مختلف اختلالات خواب را تجربه نموده اند - سادوک و سادوک، . - 20114
اختلالات خواب دامنه ی و سیعی از به سختی به خواب رفتن، بیدار شدن مکرر در طول شب تا اختلالات اولیه ی جدی خواب همچون سندرم آپنه ی انسدادی خواب را شامل می شود - اندرسون 5و همکاران، . - 2009 اضطراب در زندگی انسان به عنوان یک اصل و یک هشدار، ارزشمند است. در حقیقت مقداری اضطراب برای بقای انسان و حفاظت از او لازم می باشد و میتواند فرد را به انجام برخی فعالیت ها ت شویق کرده و یا حتی در شرایط بحرانی در جهت رفع م شکل، به وی کمک نماید. افراد م ضطرب افرادی ه ستند که در رفتار خود انعطاف ناپذیرند، احساس مسئولیت نمی کنند و هویت شکست دارند و همچنین از رویارویی با واقعیتهای زندگی، ناراحت، مضطرب و اندوهگین می شوند.
ا ضطراب ممکن ا ست توانایی فرد را جهت تمرکز، افزایش و یا کاهش دهد. ا ضطراب نوعی دلواپ سی یا بی ثباتی است و زمانی رخ می دهد که فرد با تغییری مواجه شود یا نیاز به عملکردی دشوار پیدا می کند - دادستان، . - 1384شواهد پژوهشی حاکی از ارتباط استفاده از تلفن همراه با کیفیت پایین خواب - تامی 6و همکاران، 2011 ؛ وایت 7و همکاران، 2011؛برونبرگ و همکاران، - 2011 و اضطراب بالا - لپ، بارکلی و کارپینسکی، - 2014 در جوانان و نوجوانان می باشد. در همین راستامطالعه جنارو و همکاران - 2007 - نشان داد که استفاده از تلفن همراه و اینترنت با آشفتگی خواب و افزایش اضطراب دانشجویان همراه است . با توجه به آنچه گفته شد، سوال اصلی پژوهش این است که چه ارتباطی بین اضطراب و اختلال خواب با میزان استفاده از تلفن همراه وجود دارد؟
روش
روش مورد مطالعه در این پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانشجویان دانشکده روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج در سال تحصیلی 1394-95 بود. در این پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری خوشهای چند مرحلهای تعداد 104 دانشجو مقطع کارشناسی مورد مطالعه قرار گرفت.
ابزار پژوهش پرسشنامه اضطراب کتل:
آزمون اضطراب کتل یک پرسشنامه ی 40 آیتمی میباشد و شامل سؤالاتی است که مردم روزمره با آنها سر و کار دارند. این آزمون نمرهی کل اضطراب، اضطراب پنهان یا آشکار و میزان هشیاری یا عدم هشیاری فرد نسبت به اضطراب خویش را به دست میدهد و ارزش آن باید در پرتو تجربه بالینی درباره آزمون مورد نفسیر قرار گیرد. همچنین باید یادآور شد که نمرهی تراز شده بین 4 تا 6 نشان دهندهی درجهی متوسط اضطراب، نمره ای که بین 0 تا 3 باشد نشان دهندهی شخصی آرام، بلغمی، پابرجا، راحت و تنش زدوده میباشد. نمره ای که 7 یا 8 باشد، نشانگر شخصی است که ممکن است به طور مشخص یک روان آزردهی مضطرب باشد.
و بالاخره نمرهی 9 یا 10 فردی است که به وضوح خواه به منظور اصلاح موقعیت خود و خواه به منظور مشورت یا روان درمانگری به کمک نیاز دارد.این پرسشنامه در سال 1367 در یک نمونه ایرانی شامل 977 دانشجوی دانشگاه تهران در دامنه سنی 18 تا 30 سال، هنجاریابی شد و دارای نمرات تراز یا هنجار، برای اضطراب صفت - پنهان - ، حالت - آشکار - و اضطراب کلی است. در پژوهش سالاری فر و پوراعتماد - 1390 - اعتبار این پرسشنامه به روش آلفای کرونباخ محاسبه شد که ضریب آلفا برای خرده مقیاس اضطراب صفت 0/59، اضطراب حالت 0/69 و برای کل مقیاس 0/77 بدست آمد.
پرسشنامه کیفیت خواب : PSQI
یکی از بهترین ابزارهایی که در زمینه سنجش کیفیت خواب طراحی و ساخته شده است پرسشنامه کیفیت خواب پیتزبورگ - PSQI - است. این پرسشنامه در سال 1989 توسط دکتر بویس و همکارانش در موسسه روانپزشکی پیتسبورگ ساخته شد. این پرسشنامه در ا صل دارای 9 گویه ا ست اما چون سوال 5 خود شامل 10 گویه فرعی ا ست بنابراین کل پر س شنامه دارای 19 آیتم ا ست که در یک طیف لیکرت 4 درجهای از 0 تا 3 نمرهگذاری می شود. این پرسشنامه دارای 7 زیرمقیاس است که عبارتند از: کیفیت ذهنی خواب 1 ، تأخیر در به خواب رفتن2 ، مدت زمان خواب 3، میزان بازدهی خواب 4 ، اختلالات خواب 5 ، استفاده از داروهای خوابآور 6 و اختلالات عملکردی روزانه . 7 دکتر بویس و همکاران - 1989 - که این پرسشنامه را برای اولین ساخته و معرفی کردند انسجام درونی پرسشنامه را با استفاده از آلفای کرونباخ 0/83 به دست آوردند. در نسخه ایرانی این پرسشنامه روایی 0/86 و پایایی 0/89 به دست آمد - شهریفر، 1388 به نقل از حیدری، احتشام زاده و مرعشی، . - 1389 همچنین در پژوهشی دیگر پایایی پرسشنامه به روش آلفای کرونباخ 0/46 و به روش تنصیف 0/52 به دست آمد - حیدری، احتشام زاده و مرعشی، . - 1389
پرسشنامه استفاده از تلفن همراه:COS8
مقیاس استفاده آسیب زا از تلفن همراه - cos - یک پرسشنامه 23 سؤالی است که به منظور سنجش استفاده آسیب زا از تلفن همراه تهیه شده ا ست. این مقیاس بر ا ساس ده شاخص روان شناختی از DSM تهیه شده ا ست. مقیاس ا ستفاده آ سیب زا از تلفن همراه - COS - هیچ خرده مقیاسی ندارد و در یک طیف لیکرت شش گزینه ای از هرگز تا همیشه نمره گذاری می شود.همانگونه که اشاره شد این پرسشنامه دارای 23 سوال است . نسخه فارسی آن 21 سوال دارد. هر سوال از 1تا6 - هرگز تا همیشه - نمره گذاری میشود.هر سوال از 1تا 6 - هرگز تا همیشه - نمره گذاری میشود استفاده کننده مفرط: کسب نمره بالای 75 در پرسشنامه استفاده کننده معمولی: کسب نمره بالای 26 تا 75 در پرسشنامه استفاده کننده کم: کسب نمره 25 و پایین تر در پرسشنامهدر پژوه شی که به منظور برر سی روایی و پایایی ن سخه فار سی این پر س شنامه انجام شده ا ست 21 ماده آن دارای روایی منا سبی تشخیص داده شده اند.
اعتبار آزمون به روش آلفای کرانباخ بین 0,903 محاسبه شد. محاسبه پایایی بازآزمایی مقیاس r =0/714 محاسبه شد که در سطح0,001 معنی دار بود. همچنین بررسی اعتبار تنصیف حاکی از آن بود که بین دو نیمه آزمون تفاوت معنا داری وجود ندارد. در کل یافته ها نشان داد که مقیاس فوق ابزاری معتبر برای انجام تحقیقات میدانی است و روایی و پایانی آن رضایت بخش است - گل محمدیان و یاسمی نژاد،. - 1390
