بخشی از مقاله
چکیده
اعتماد به نفس بالا از نیاز های مهم هر فرد در زندگی است، افراد باید در زندگی خود از اعتماد به نفس بالایی برخوردار باشند تا احساس مفید بودن و خوشبختی کنند. اگر خواهان تربیت دانش آموزانی خلاق، متفکر، مستقل و کنجکاو هستیم و هم چنین اگر در پی کشف علل کاهش افت تحصیلی و ارتقای انگیزه پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان باشیم، باید جهت گیری برنامه ریزی درسی را از نظر محتوای درسی و علاقه به سمت آموزش خلاق سوق دهیم. هدف از این پژوهش بررسی علل ضعف درسی و بی علاقگی علی و امین دانش آموزان پایه هفتم است، با وجود اینکه آنها از هوش بالایی برخوردار بودند اما قادر به بیان دانسته های خود نبودند.
در این پژوهش با بهره گیری از ابزارهایی چون مشاهده رفتار، مصاحبه و پرسش نامه در پی یافتن علل ضعف درسی دو دانش آموز علی و امین بوده ایم. به دلیل شرایط خاص خانوادگی و اعتیاد پدر و مادر هر دو دانش آموزان و عدم حمایت های مادی و معنوی آنان، باعث کاهش اعتماد به نفس و ضعف درسی دانش آموزان شده بود. با اتخاذ تدابیری توسط معلم و با همکاری اداره آموزش و پرورش منطقه و با کسب اجازه از والدین دو نفر دانش آموز، آنها به محیط جدید آموزشی در مجتمع شبانه روزی به روستا منتقل شدند.
در محیط امن و آرام مدرسه شبانه روزی با استفاده و ارائه راهکارهایی چون ایجاد ارتباط خوب، کلاس های ویژه برای دو نفر، شرکت در فعالیت های گروهی و غیره، نسبت به جلب اعتماد آنها و افرایش اعتماد به نفس شان گام هایی برداشته شد. نتایج این پژوهش نشان داد؛ نقش خانواده در پیشرفت تحصیلی بسیار مهم و حیاتی است. با توجه به شرایط، با تغییر محیط آموزشی و قرار گیری دانش آموزان در محیط امن و آرام مدرسه شبانه روزی و نیز تلاش های دبیر مربوطه در بالا بردن اعتماد به نفس و رفع اشکالات درسی بسیار تاثیر گذار بود، شرایط روحی روانی و وضعیت درسی آن دو دانش آموز نسبت به شرایط مدرسه قبلی بسیار بهتر شده بود و پیشرفت تحصیلی زیادی داشتند.
.1 مقدمه
انسان در ارتباط با محیط زندگی اش تجربیات ارزنده ای کسب کرده و توانسته در برابر ناملایمات و موانع طبیعت، با تفکر و اندیشه به مقابله برخیزد و این تجربیات را روز به روز وسعت بخشد و در طول زندگی برای نسل های آینده منتقل کند. آموزش و پرورش حلقه و زنجیره متصل کننده ی تجربیات بشری در اعصار گوناگون بوده است. آموزش و پرورش به حق یکی از بزرگ ترین و پیچیده ترین نظام های اجتماعی محسوب می شود، سازمانی که از دیر باز نقشی سازنده در بقاء و تداوم فرهنگ و تمدن بشری داشته و امروز نیز سنگ بنای توسعه فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی هر جامعه ای است.
این آموزش و پرورش است که می تواند انسان واقعی را بسازد و استعدادهای او را شکوفا نماید آموزش و پرورش در تعریف جامعه شناسانه عبارت است از تدوین نسل بالغ امروزی برای تربیت فردا. آموزش و پرورش زمینه ای است که برای انسان شدن، چنان که کانت م یگوید بشر تنها با تعلیم و تربیت میتواند آدم شود - کانت، . - 1363 از وظایف اساسی آموزش و پرورش در هر کشور، انتقال میراث فرهنگی جامعه، پرورش استعدادهای دانش آموزان و آماده کردن آنان برای شرکت فعال در جامعه است. بنابراین تعلیم و تربیت افراد به منظور تصدی امور مختلف ضرورتی آموزشی می نماید و مسأله ی موفقیت یا عدم موفقیت در امر تحصیل از مهمترین دغدغه های هر نظام آموزشی در تمامی جوامع است. موفقیت و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان بیانگر نظام آموزشی کارآمد و موفقی است که توسعه ی پایدار از نتایج حتمی چنین نظامی خواهد بود.
زیرا آموزش و پرورش از ارکان اساسی رشد و توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی وسیاسی هر کشور به شمار می رود و امروزه نقش آن در بهبود شرایط زندگی افراد و جامعه بر همگان آشکار است. البته در راه تعلیم و تربیت مشکلات فراوانی بر سر راه معلم و دانش اموزان وجود دارد که باید از عهده آنها برآیند، در این پژوهش به یکی از مشکلات در مدارس یعنی مشکلات خانوادگی دانش اموزان پرداخته شده است اهداف مورد نظر تغییر اعتماد به نفس ، افزایش انگیزه و نهایتا پیشرفت درسی دانش اموزان بوده است. در ادامه با کمک ابزارهای مختلف مردمی و موسسات خیریه جهت رفع مشکلات خانوادگی و نیز تغییر موقعیت و محیط آموزشی و تلاش دبیر اقداماتی صورت گرفت.
یادگیری اساس فعالیت در مدارس است. به عبار ت دیگر ، مدارساساساً برای مدیریت یادگیری پدید آمده اند. یادگیری تأثیرگذارترین فعالیت در زندگی فردی و اجتماعی است. یادگیری بیشتر موفقیت بیشتر را برای فرد و جامعه در پی دارد. یادگیری اثربخش، محور اصلی فعالیت در یک مدرسه است. به این ترتیب یادگیری اثر بخش کلید دستیابی به مدرسه اثر بخش است - ساکی، . - 1389 در یادگیری و پیشرفت درسی دانش آموزان عوامل مختلفی مثل انگیزه و هدف، خانواده و موقعیت و محیط یادگیری نقش مهمی دارند. همانگونه که اشاره شد یکی از نقش های مهم در ایجاد شرایط یادگیری، داشتن انگیزه و هدف در وجود دانش آموزان است، یادگیری نیازمند انگیزه های متفاوتی است از جمله میل و رغبت دانش آموز به آموختن که در واقع این میل و رغبت محرکی است که نیروی فعالیت او را افزایش می دهد.
یکی دیگر از عوامل ایجاد انگیزه هدف است که به فعالیت انسان جهت و نیرو می دهد. برای اینکه در مدارس یادگیری دانش اموزان عمیق تر و مؤثرتر باشد، هدف های تربیتی باید انعکاسی از نیازها و تمایلات دانش آموز باشد و به طور مشخص و واضح بیان شده باشد. مشخص شدن هدف ها در مدرسه، باعث هماهنگی بین فعالیت های معلم و دانش آموز می شود. یکی از عوامل موثر دیگر نیز موقعیت و محیط یادگیری برای دانش آموزان می باشد.
در مدرسه ای که دارای فضای مناسب ،کتابخانه و منابع مختلف آموزشی می باشد و محیط از نظر عاطفی و روانی سالم باشد و محبت و احترام متقابل رعایت شود، یادگیری آسان تر و عمیق تر صورت می گیرد. ناگفته نماند که محیط و موقعیت یادگیری باید متناسب با آمادگی، استعداد ، نیاز و گرایش شاگردان باشد و باعث برانگیختن و ایجاد سؤال در ذهن او و توانمند ساختنش جهت حل مسأله شود - شعبانی، - 1395 در نهایت یکی از مهمترین عوامل تاثیر گذار بر یادگیری مناسب در یادگیرنده - شاگرد - معلمان هستند و اگر بپذیریم که نقش معلم به عنوان کارگردان فرآیند آموزش و پرورش مورد تأکید قرار می گیرد و در اجرای آن از مهم ترین وظایف دبیر شناخت استعداد هر دانش آموز و روحیات و انگیزه ها و هدایت او به مسیر مناسب و تشویق و سامان بخشیدن به حرکت جهت دار اوست، با این اعتقاد دبیر سعی دارد آموزش هدفدار، معنی دار و عینی را ارائه دهد.
با توجه به نقش و اهمیتی که نظام های آموزشی در جوامع امروز دارند، کوشش برای دستیابی به مدارس اثربخش به عنوان موضوعی مورد اختلاف چالش برانگیز در دهه های اخیر همواره مطرح بوده است. در واقع دستیابی به یادگیری اثربخش و همه جانبه، اغلب نشانی از واقعیت پیدا کردن مدرسه اثر بخش دارد. در مدارس اثر بخش این اندیشه حاکم است که همه دانش آموزآن می توانند یاد بگیرند - اسمیت و دیگران . - 1995 از این رو وظیفه مدارس، ایجاد انگیزه هر چه بیشتر برای یادگیری در دانش آموزان و پذیرفتن مسؤولیت های هر چه بیشتر آنان در این زمینه است. مدارس اثربخش برنامه های آموزشی را به طور موفقیت آمیزی برای یادگیری دانش آموز ان طراحی می کنند و به مرحله اجرا در می آورند.
در این مدارس بیشترین فعالیت ها روی عملیاتی کردن مفهوم یادگیری متمرکز می شود و همه عناصر و عوامل مسئوولیت پذیرفته اند که یادگیری با کیفیت بالا را به عنوان مهمترین هدف و وظیفه خود پیگیری کنند - روزن، - 2005 از دیدگاه ادموندز مدارسی اثربخش تلقی می شوند که درصد یکسانی از گروه های دانش آموزان تحت پوشش آنها ، به تفکیک موقعیت اقتصادی و اجتماعی ، به حداقل تسلط بر موضوع های درسی دست یابند - به نقل از مهرمحمدی، . - 1375 به این ترتیب در مدارس اثر بخش اشتیاقی فزاینده برای دستیابی به بهبود کیفیت یادگیری قابل مشاهده است. در این مدارس موضوعات مورد بحث در درون مدرسه، اغلب پیرامون یادگیری هر چه بیشتر و فراگیرتر برای پوشش دادن همه دانش آموزان با هر استعداد و ظرفیتی است.
در مطالعات دیگر نیز مشخص شد که متغیرهایی نظیر توانایی دانش آموز ان، انگیزه دانش آموزآن رشد دانش آموزان، زمان تدریس، کیفیت تجهیزات، محیط خانواده، محیط کلاس درس، گروه های همکار و تماشای تلویزیون با پیشرفت تحصیلی در تعامل هستند - فریزر، والبرگ، ولچ و هتای،. - 1987 بررسی های متعاقب این مطالعات، پژوهشگرانی مانند لوین - - 1992 را در آمریکا متقاعد کرد که باید به منظور افزایش اعتبار تحقیقات مربوط به اثر بخشی مدارس، ارزیابیهایی چندگانه از وضعیت اقتصادی و اجتماعی دانش آموزان صورت پذیرد تا اثرات طبقه اجتماعی در پیشرفت تحصیلی کنترل شود.
مطالعات ادموندز مدیر مرکز مطالعات دانشگاه هاروارد بیش از پیش پاسخی روشن به یافته های کلمن بود که ضمن تأیید تأثیر ویژگی های خانوادگی بر پیشرفت تحصیلی نشان داد که مدارس جدا از این ویژگی ها خود می توانند منشاء بروز تفاوت هایی شوند و تأثیرگذار باشند. مطالعه ادموندز از این جهت اهمیت داشت که در آن متغیر طبقه اجتماعی دانش آموزان کنترل شده بود. در این تحقیق نتیجه گرفته شد که همه دانش آموزان بی توجه به پیشینه خانوادگی خود می توانند در صورت وجود مدارس اثر بخش، به درجات عالی یادگیری دست یابند.
یکی از عناصر مهم در مدرسه اثر بخش، معلم است. معلم عامل اصلی هدایت یادگیری در سطح کلاس درس است و همه اجزا و عناصر مدرسه باید کمک کردن در به انجام رساندن رسالت وی عمل کنند. بدون ایفای نقش مؤثر معلمان، مدارس به موفقیت دست نخواهند یافت. نتایج پژوهش های ونگ - - 2000، استرانگ، تیوکر و هیدمن - 2004 - ، از نقش بی بدیل معلم حرفه ای در نیل به مدرسه اثربخش حکایت می کند. ویژگی های معلمان همواره یکی از مهمترین عناصر تعیین کننده در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان شناخته شده است. معلمان فکور و پژوهنده و معلمانی در نقش رهبران آموزشی از توانایی بیشتری برای مقابله با موانع تدریس در سطح کلاس درس برخوردارند. معلم مدرسه اثربخش، یک فرد فکور و حرفه ای است که پیوسته دانش خود را روزآمد می کند.
عامل مهم دیگر؛ ارتباط مدرسه با خانواده است. اندیشه مشارکت مدرسه و خانواده و جامعه هم از جنبه نظری و هم عملی مهم است. نظریه سیستم های اجتماعی می گوید که مدرسه بخشی از یک نظام اجتماعی متشکل از چند سیستم مرتبط با یکدیگرند - علاقه بند، . - 1373 این سیستم ها مانند خانواده و مدرسه تأثیرات متقابلی بر یکدیگر دارند که فهم این تأثیرات برای درک رفتار دانش آموز بسیار مهم است. بنا براین، شناسایی هر سیستم - برای مثال، خانه، کلاس درس، مدرسه، منطقه آموزش و پرورش ، فرهنگ و جامعه - و چگونگی ارتباط آن با زیست محیط کلان دانش آموز در فرایند یاددهی B یادگیری بسیار ضروری است. تداوم و تعمیق رابطه میان خانه و مدرسه و جامعه در حکم مهم ترین سیستم ها ی موجود به منزله افزایش شانس دانش آموزان برای یادگیری و موفقیت تحصیلی است.
.2گرد آوری اطلاعات - شواهد - 1
با توجه به اطلاعات جمع آوری شده از کتاب، مجله، سایت های اینترنتی و ... برای گرد آوری شواهد لازم جهت تشخیص مسئله، اقدامات زیر را انجام دادم :
.3مشاهده رفتار دانش آموز در کلاس
در مشاهده رفتار علی و امین در کلاس متوجه شدم آنها دانش آموز بسیار آرام و کم حرفی است. بسیار به ندرت در کلاس با من و سایر هم کلاسی هایش صحبت می کنند. بیشتر اوقات در کلاس سرشان را پایین انداخته و موقع تدریس و یا صحبت من ،به من نگاه نمی کنند. اگر سوالی در حین تدریس در کلاس برایش پیش می آیید خودشان سوالش را مطرح نکرده و گاهی اوقات از دوستانشان می خواهند که سوال آنها را مطرح کند.
