بخشی از مقاله
چکیده
منطقه خاورمیانه در شرایط فعلی آبستن وقایع بسیار مهمی بوده که در سالهای اخیر یکی از توفانی ترین دوره های تاریخ خود را از سر میگذراند. اقدامات و فعالیتهای کشورهای منطقه از جمله ایران، عربستان سعودی، ترکیه، سوریه، قطر، عراق، یمن، سبب ایجاد رویدادهای بسیاری در حوزه نظامی و اقتصادی در منطقه شده است.
وجود رقابت های چندجانبه و پیچیده در چنین شرایط نابسامانی نیازمند امکانات و تجهیزات نظامی بوده که بر اساس یک الگوی مناسب بتواند علاوه بر تامین نیازهای اقتصادی متناسب با شرایط بودجه کشور، امکان عکسالعمل مناسب را برای برخورد با رویدادهای ناگهانی قابل انتظار و یا غیر قابل انتظار فراهم آورد. یکی از مهمترین الگوهای اقتصادی کشور فرمایش مقام معظم رهبری در رابطه با اقتصاد مقاومتی میباشد.
در همین راستا تحقیق حاضر با هدف بررسی رابطه بین الگوهای اقتصادی و الگوهای تجهیزات دفاعی ایران و مقایسه آن با کشورهای منطقه به صورت توصیفی-تحلیلی و بر اساس "الگوی راهبردی نظریه تهاجم دفاع" مبتنی بر یک استراتژی دفاعی انجام شد . به گونه ای که بر اساس این الگو بتوان همزمان مسائل اقتصادی را برنامه ریزی نمود و هم از طریق ترسیم آینده حمله نظامی برای دشمن مانع از حمله نظامی گردد.
کلید واژه ها: الگوی اقتصادی، الگوی تجهیزات دفاعی، نظریه تهاجم دفاع، ایران، خاورمیانه.
-1مقدمه
در راستای مجموعه آموزه های اسلامی می توان به منظور ضرورت امنیت برای جامعه اسلامی دو اصل اساسی را به شرح زیر استنتاج نمود: - 1 ارزش امنیت و منزلت آن و - 2 لزوم شدت عمل در برابر آرامش ستیزی و بر هم زدن امنیت - اسماعیلی، . - 838 :1379 در صورتی که این دو اصل در کنار یکدیگر قرار گیرند خواهند توانست امنیت زندگی اجتماعی را ایجاد و از وجود آن صیانت نمایند.
از طرفی حکومت ها برای حفظ نظم عمومی و آرامش اجتماعی ناچار به وضع قواعدی می باشند که از طریق رعایت این قوانین روابط شهروندان به نحوی تبیین گردد که تمامی افراد جامعه بدون ایجاد تهدید برای امتیاز و ارزش های دیگران، از امتیازها و ارزش های خویش بهره گیرند. در سیاست های برنامه پنجم توسعه متناسب چشم انداز 1404 جمهوری اسلامی ایران شاهد تاکید بر حفظ امنیت منطقه از طریق افزایش تعامل کشورهای اسلامی و محوریت داشتن جمهوری اسلامی در این زمینه هستیم.
از همین رو در بخش امور سیاسی، دفاعی و امنیتی این سیاست ها بر اعتلای شان جمهوری اسلامی ایران از طریق "تقویت همکاری های دوجنبه، منطقه ای و بین المللی با اولویت کشورهای همسایه، تقویت روابط سازنده با کشورهای غیرمتخاصم، بهره گیری از روابط برای افزایش توان نظامی، مقابله با افزون خواهی و اقدام متجاوزانه در روابط خارجی، تلاش برای رهایی منطقه از حضور نظامی بیگانگان، حمایت از مسلمانان و ملت های مظلوم و مستضعف به ویژه ملت فلسطین، تلاش برای همگرایی بیشتر میان کشورهای اسلامی، تلاش برای اصلاح ساختار سازمان ملل، سازماندهی تلاش مشترک برای ایجاد مناسبات و نظامات جدید اقتصادی، سیاسی و فرهنگی منطقه ای و جهانی با هدف تامین عدالت صلح و امنیت جهانی" تاکید شده است - اسماعیلی و بالایی، . - 1394
همچنین حضور "فعال و هدفمند در سازمان های بین المللی و منطقه ای و تلاش برای ایجاد تحول در رویه های موجود بر اساس ارزش های اسلامی که باعث تحکیم و ارتقای امنیت پایدار، فراگیر و تضمین کننده اهداف و منافع ملی است با تاکید بر تقویت نقش مردم و اطلاعات مردمی در پیشگیری از تحرکات ضد امنیت ملی، تقویت و تعامل مؤثر دستگاه های اطالعاتی، انتظامی و قضایی و هماهنگی بین آنها برای تأمین اشراف اطالعاتی و مقابله با هر نوع اخالل در امنیت عمومی، اقتصادی و اجتماعی و مقابله با تهدیدهای نرم به منظور دفاع از حاکمیت، تمامیت ارضی، منافع و امنیت ملی و مقابله مؤثر با تهدیدهای خارجی و ایجاد توازن منطقه ای" ضروری است - اسماعیلی و بالایی، . - 1394 از اینرو در راستای تأمین امنیت ملی راهبردهای گوناگونی به کار گرفته میشود که از الگویی خاص پیروی میکنند و خود را در ساختار کشورها نشان میدهند.
در فضای آنارشیک نظام بین الملل یکی از مسائلی که به دغدغه ی اصلی تمامی کشورها تبدیل شده است، موضوع امنیت و چگونگی پیشگیری از خطراتی است که تمامیت ارضی و منافع دولت ها را تهدید می کند. جمهوری اسلامی ایران نیز به واسطه ی قرار گرفتن در منطقه ی خاورمیانه و "جغرافیای تهدید" هیچ گاه از بحث چگونگی تامین امینت خود فارغ نبوده است.
این امر نه موضوعی مختص امروز بلکه مسأله ای پایدار در طول 35 سال اخیر بوده است. تهدیدات منطقه ای اسرائیل به همراه تهدیدات فرامنطقه ای ایالات متحده باعث گردیده تا هیچ گاه محیط امنیت امنی برای نظام جمهوری اسلامی شکل نگیرد و کشورمان همواره در معرض فشارها و تهدیدات خارجی باشد - باقری دولت آبادی، . - 1392
-2مبانی نظری پژوهش
-1-2الگوهای راهبردی تامین امنیت ملی
در تعریف مقوله امنیت باید به عامل عینی و ذهنی توجه کرد؛ بر این اساس ابتدا "فقدان تهدید یا به حداقل رساندن آن به عنوان عامل عینی، سپس به وجود آوردن احساس ظهور این عامل عینی در جامعه - به عنوان عامل ذهنی - باید لحاظ شود؛ زیرا توهم و تصور ناامنی، ناامنترین شرایط را برای انسان در پی خواهد داشت و بدین ترتیب حتی در صورت نبود هر تهدیدی، امنیت محقق نخواهد شد" - اسماعیلی، . - 836 :1379
-2-2الگوی امنیت بازدارندگی
بازدارندگی در ساده ترین شکل آن عبارت است از نوع ویژه ای از روابط اجتماعی یا سیاسی که در آن یک طرف سعی در نفوذ بر رفتار طرف دیگر در جهت مطلوب دارد و وی را تهدید می کند تا چنان چه در سمت مطلوب عمل کند، مورد مجازات یا دست کم محرومیت قرار نخواهد گرفت. بر این اساس، راهبرد بازدارندگی راهبرد برای جنگیدن نیست، بلکه راهبرد برای حفظ وضع موجود، به انفعال کشاندن کشور هدف و سرانجام دستیابی به صلح و استقرار آن است.
