بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش در چارچوب یک طرح توصیفی - پیمایشی به شناخت موانع موثر بر خلاقیت کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان خراسان جنوبی پرداخت. جامعه آماری تحقیق کارکنان رسمی، پیمانی، قراردادی و شرکتی ادارات ورزش و جوانان استان به تعداد 104 نفر - 68مرد و 36 زن - بودند که بصورت تمام شماری بعنوان نمونه آماری انتخاب شدند. از پرسشنامه محقق ساخته ای که شامل مشخصات فردی و پرسشنامه موانع خلاقیت فیفر - Pfeiffer - جهت جمع آوری اطلاعات استفاده گردید.
آمار توصیفی به منظور طبقه بندی داده ها و روش های آماری ضریب همبستگی کندال و آزمون من ویتنی، در سطح معنی داری p<0/05 جهت آزمون فرضیه های تحقیق مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بین موانع مرتبط بر خلاقیت کارکنان اداره کل ورزش و جوانان استان و ادارات ورزش و جوانان شهرستان های استان تفاوت معنی داری وجود ندارد و از بین موانع خلاقیت بیش از همه، موانع مرتبط با موفقیت کاری، محیط فیزیکی و تجزیه و تحلیل نظام یافته در عدم بروز خلاقیت کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان موثر است. همچنین از بین مشخصات فردی کارکنان - سن، جنسیت، سابقه کار و تحصیلات - فقط بین تحصیلات افراد با موانع مرتبط با مجردات ذهنی و امور انتزاعی و موانع مرتبط نیاز به تطبیق رابطه منفی معنی داری مشاهده گردید و دیگر مشخصات رابطه ای با موانع خلاقیت کارکنان نداشتند.
-1 مقدمه
جهان سمت و سویی عجیب به خود گرفته است. گویی آدمیان هر لحظه از ساحلی آرام دور میشوند و در عوض به سوی اقیانوس پرتلاطم اطلاعات به پیش می روند و نسل حاضر باید بر روی امواجی خروشان موج سواری کند و کوچکترین بی دقتی آنان را در میان امواج متلاطم گرفتار خواهد کرد. با پیشرفت روز افزون دانش و جریان گسترده اطلاعات، امروزه جامعه ما نیازمند آموزش مهارت هایی است که با کمک آن بتواند همگام با توسعه علم و فناوری به پیش برود. هرگاه با تأمل در مجموعه دستاوردهای فرهنگی بشر و اشیاء و وسایلی که لوازم زندگی او را تشکیل داده نظری بیفکنیم، به آسانی در می یابیم که سادهترین لوازم مورد استفاده بشر محصول خلاقیت و نوآوری او بوده است.
بی شک بشر در آغاز حیات خود دارای ذهنی تهی بوده که از طریق درگیر شدن با پدیدههای طبیعی پیرامونش، بذرهای نهفته درون خویش را شکوفا نموده است و امروز ذهن بشر شالوده ای از مجموعه طرح های تکامل یافته با گذشت سالیان متمادی میباشد. زندگی سراسر مبارزه است، مبارزه میان شناخته ها و ناشناخته ها. ناشناخته ها قابل تصور نیستند، اما با آگاهی و قدرت خلاقیتی که خداوند به ما ارزانی کرده، قابل حصول می گردند. هدف این نیست که فقط بدانیم، بلکه هدف اصلی این است که بتوانیم از دانستههایمان بهره صحیح برای رشد و ارتقای خود و جامعه ببریم.
از این رو، می توان به خلاقیت به عنوان وسیله ای برای کشف ناشناختههایی نگریست که برای تکامل انسان مورد نیاز و ضروری است و هنوز کشف نشده اند. تمام پیشرفت های امروز بشر در حوزه اقتصاد، فرهنگ، سیاست، اجتماع و ورزش مدیون خلاقیت است. خلاقیت کلیدی ترین مسأله در جامعه ی ما و تمام جوامع در حال توسعه است که اگر به درستی با آن برخورد و زمینهها و بسترهای بروز آن فراهم شود، بسیاری از مشکلات آنها حل خواهد شد.
از خلاقیت - - Creativity تعاریف گوناگونی وجود دارد که هر یک بیانگر دیدگاه ویژهای هستند. توافق جمعی بین صاحبنظران در رابطه با تعریف واحدی از خلاقیت وجود ندارد و در این جا به مرور مختصری از برخی تعاریف اشاره میشود. تورنس1 تفکر خلاق را فرآیند احساس خلاء ها و اختلال ها، عناصر غایب، شکل دهی ایده ها و فرضیه هایی درباره ی آنها، آزمون این فرضیه ها، برآورد نتیجه ها، تعبیر و آزمون دربارهی این فرضیهها میداند - . - 8 راجرز2 خلاقیت را هدف نهایی پیشرفت هر انسانی میپندارد
مازلو خلاقیت را نیرویی بالقوه ای می داند که از آغاز زندگی به همه یا بیشتر افراد هدیه شده است و در جریان رشد همراه با فرهنگپذیری افراد، این توانایی رفتهرفته کم رنگ و یا بروز آن مهار میشود - . - 7 گیلفورد4 نیز باور دارد که خلاقیت توانایی ویژهای برای افراد برگزیده نیست، بلکه ویژگی مشترک همه ی انسان ها است. او خلاقیت را استعدادی نهفته توصیف میکند که قابل دیدن نیست و تنها به کمک آزمونهایی قابل اندازه گیری است - . - 7 گروه دیگری از پژوهشگران خلاقیت را توان ایجاد کاری نو - غیر تقلیدی و غیر منتظره - ، با کیفیتی عالی، شایسته و سودمند تعریف کرده اند
یاماموتو8 از پیشگامان مطالعه در مورد خلاقیت به این نتیجه رسیدند که خلاقیت عبارت است از: - - کنش ابداعی یا کنش تخیل آفریننده هوش که با هوش متعارف همبستگی دارد - - . - 11 - افزایش خلاقیت در سازمانها میتواند به ارتقاء کمیت و کیفیت خدمات، کاهش هزینهها، جلوگیری از اتلاف منابع، کاهش بوروکراسی، افزایش کارآیی و بهره وری، ایجاد انگیزش و رضایت شغلی در کارکنان منجر گردد. باور مطلوب بودن خلاقیت بویژه در عصر پر شتاب کنونی، محققان بسیاری را بر آن داشته تا به مجموعه وسیعی از تحقیقات در این مورد دست بزنند.
به عنوان مثال قهرمان - 1384 - در تحقیق خود با عنوان ارتباط بین فرهنگ سازمانی و خلاقیت اعضاء هیأت علمی گروه های تربیتبدنی در دانشگاههای دولتی کشور به این نتیجه رسید که سازمانها میتوانند با توافق بر سر ارزش ها و باورهای موجود در سازمان، تطابق با تغییر، توجه به افراد، هماهنگی در کار و همسو کردن اهداف فردی و سازمانی، به افزایش خلاقیت افراد کمک کنند
اندرسن و کروپلی9 در تحقیقات خود نشان دادند که افراد خلاق می توانند طبقات ادراکی گسترده ای از محیط بگیرند یا تولید کنند. گستردگی طبقات ادراکی یکی از مشخصات بارز افراد خلاق است - . - 12 بوچر و همکاران10 در مورد خلاقیت در تربیت بدنی می گویند: - - در تربیت بدنی از میان حرکات و تظاهرات بدنی با استفاده از قوای ذهنی، خلق فکر جدید نشان داده میشود - -
خلاقیت موهبتی الهی است و هر فردی برخوردار از حد معینی از این موهبت است. تحقق و ظهور خلاقیت مستلزم وجود بستری مناسب است. گسترش این توانایی که برای جامعه به منزله بقاست، از طریق برنامه ریزی آموزشی، تدریس و تربیت مناسب و صحیح امکان پذیر است. از آنجا که بسیاری از دستاوردها و پیشرفت های انسان ناشی از توانایی تفکر خلاق اوست، ضرورت توجه به این موضوع و فراهم نمودن زمینههای رشد
و پرورش آن کاملاً آشکار است. شناخت موانع خلاقیت یکی از مقوله های است که به کارکنان و مدیران در امر برنامهریزی و سازماندهی کارشان، کمک شایانی می نماید. آگاهی از موانع خلاقیت و میزان دخالت هر یک از آنها در مسیر تلاش و جنبش کارمندان و مدیران، امکان ایجاد زمینه کنترل، اتخاذ تصمیم مناسب، متناسب و کاری پر بار و مفید را همواره فراهم آورده و ایجاد زمینه بازخوردی را برای مسیر رو به رشد کارمندان و مدیران بیش از پیش، میسر میگرداند.
عدم توجه به ابعاد مختلف تأثیرگذار بروز خلاقیت، موجب مشکلات مهارتی و توقف در رشد و توسعه کارآیی افراد می گردد. تحقیق در مورد خلاقیت و عناصر تشکیل دهنده آن از یک قرن پیش توسط دانشمندان علوم اجتماعی آغاز شد. تورنس11 در تحقیقات خود به این نتیجه رسید که اساس شخصیت افراد خلاق، استقلال اندیشه، شیفتگی فراوان نسبت به مسائل یا فعالیت های مورد علاقه شان است. همچنین شجاعت، صداقت، کنجکاوی، میل برای ریسک کردن را نیز می توان به عنوان صفت بارز افراد خلاق ذکر کرد
مدکینون12 در پژوهشی که انجام داد دریافت در آزمودنی هایی که اغلب هوش بالاتر از متوسط دارند، هوش با خلاقیت رابطه مستقیمی نداشته و این درست نیست که گفته شود فردی که هوش بالاتری دارد، لزوماً از خلاقیت بالاتری برخوردار است
چانگ-چونگ شیان13 عدم تفکر خلاقانه و انتزاعی را به عنوان موانع خلاقیت مطرح نموده است - . - 14 روجرکمپ14 و جمارتی15 مشکلات اقتصادی-معیشتی را از موانع خلاقیت مدیران بیان کردهاند - . - 15 تجاری - 1385 - در تحقیقی با عنوان تأثیر فرهنگ سازمانی در پیش بینی خلاقیت مدیران ورزشی به این نتیجه رسید که بین فرهنگ سازمانی و میزان خلاقیت مدیران همبستگی مثبت و معنی داری وجود دارد و متغیر فرهنگ سازمانی، یک پیش بینی کننده قوی برای خلاقیت مدیران ورزشی میباشد
قهرمان - 1384 - در پژوهش خود دریافت که سازمان ها می توانند با توافق بر سر ارزش ها و باورهای موجود در سازمان، تطابق با تغییر، توجه به افراد، هماهنگی در کار و همسو کردن اهداف فردی و سازمانی، به افزایش خلاقیت افراد کمک کنند
ویلیام جیمز16 به مسئله خلاقیت اشاراتی دارد و میگوید: ما همه توانایی و استعداد خلاق بودن را داریم، ولی متأسفانه در طول زندگی و در مسیرهای آموزشی و تعلیم یاد میگیریم که غیرخلاق باشیم، یا میپذیریم که یکی خلاق و دیگری غیر خلاق شود - . - 9 گنزلز17 و جکسون18 در مطالعه تجربی خویش دریافتند که افراد خلاق دارای انگیزه پذیرش بهتر و قاطعیت کمتر، از افراد غیر خلاق هستند - . - 8 بارون19 و هارینگتون20 می گویند: - - بعضی از تحقیقات نشان میدهد که افراد خلاق از نظر شخصیتی دارای صفات خاصی هستند، از جمله این که اکثر آنها می خواهند مستقل باشند، از خود پذیرش بالایی داشته باشند
