بخشی از مقاله
چکیده
تجربه اضطراب اجتماعی می تواند تأثیر بسیار منفی بر سلامت روانی دانشجویان داشته باشد. به نظر می رسد تمایزیافتگی خود که یکی از مهمترین مفاهیم در نظریه سیستمی خانواده است، با اضطراب اجتماعی فرد در ارتباط باشد. پژوهش حاضر قصد دارد رابطه بین تمایزیافتگی خود با اضطراب اجتماعی دانشجویان را مورد آزمون قرار دهد. در این تحقیق توصیفی - همبستگی - ، 60 دانشجوی دختر و پسر دانشگاه شیراز به روش خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. آزمودنی ها پرسشنامههای تمایزیافتگی خود اسکورن و فریندلر - 1998 - و فوبیای اجتماعی کانور و همکاران - 2000 - را تکمیل کردند. دادهها با استفاده از نرم افزار SPSS و روش های آماری ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون آماری تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها نشان دادند که بین تمایزیافتگی خود فرد و اضطراب اجتماعی رابطه معکوس وجود دارد - P 05/0 - و همچنین تمایزیافتگی خود در پیش بینی فوبیای اجتماعی تأثیر معناداری دارد. به نظر می رسد تمایزیافتگی خود می تواند پیش بینی کننده اضطراب اجتماعی در فرد باشد. این مطالعه اهمیت پرداختن به تمایزیافتگی در درمان افراد با مشکل اضطراب اجتماعی را به خوبی نشان داده است.
واژههای کلیدی: تمایزیافتگی خود، اضطراب اجتماعی، دانشجویان
مقدمه
در دو دهه اخیر، حیطه مشاوره با علم روزافزون به این مسئله که کیفیت روابط خانوادگی نقش مهمی در پرورش جوانان ایفا می کند، بیش از گذشته به نقش خانواده توجه نشان داده است - کنی، رایس1، 1995؛ لوپز، برنان2،. - 2000 چه در زمینه نظریه - سامر فیلد، مک کرا3،2000؛ آلیمر4، - 1988 و چه در زمینه تحقیق - آرنت5،1998؛ کنی،رایس،1995؛ کندی،گلاستر6، - 1988 پیشنهاد شده است که موفقیت نسبی در زمینه مدیریت استرس می تواند با تجارب فرد در روابط خانوادگی از جمله تنظیم عاطفه، حمایت و پشتیبانی و فرصت دست یابی به خودمختاری ، در ارتباط باشد.بر اساس نظریه سیستم های خانواده بوئن 1976 - ، 1978، - 1988، پرورش صحیح و سالم، پیش بینی قوی برای نحوه صحیح درونی کردن روابط خانوادگی است؛ به گونه ای که فرد بتواند بین ارتباط و خودمختاری تعادل ایجاد کند.
این تعادل تمایز یافتگی خود نامیده می شود - بوئن،. - 1978 تمایز یافتگی خود، شامل توانایی تشخیص فرایند های احساسی از فرایند های ذهنی و عقلی است. در سطح روابط میان فردی، این مفهوم به معنای داشتن ظرفیت و توانایی برای گسترش احساس خودمختاری است ، در حالیکه همچنان روابط نزدیک خود را با افراد مهم زندگی خود به خصوص خانواده حفظ کرده ایم - بوئن، . - 1988
میزان تمایز یافتگی یک شخص، نتایج متعددی در پی دارد. اول اینکه، بوئن - - 1978 معتقد است افراد با سطح تمایز یافتگی پایین تر، میزان بالاتری از اضطراب را تجربه می کنند. بر اساس نظریه بوئن 1978 - ،1976؛ بوئن و کر،1988؛ اسکرون و فردلندر7، - 1998، افراد با سطح تمایز یافتگی بالا، از تعادل روانی بهتری برخوردار بوده، در حالیکه افراد با سطح تمایز یافتگی پایین، تحت تاثیر استرس به راحتی ناکارآمد شده، در نتیجه از نشانه های فیزیکی و روانی بیشتری رنج می برند - برای مثال، اضطراب، اختلالات سوماتوفرم، افسردگی، اعتیاد و غیره - .
افرادی که از میزان تمایز یافتگی بالاتری برخوردارند، تمایل دارند که در روابط خود با دیگران خودمختاری بیشتری داشته باشند، بدون اینکه هراس یا اضطرابی برای طرد شدن داشته باشند و یا از روابط صمیمانه خود احساس بدی پیدا کنند - بوئن، . - 1988 افراد تمایز یافته انعطاف پذیر تر بوده و توان سازگار شدن بیشتری تحت شرایط فشارزا دارند. - بوئن، . - 1988 در روابط بین فردی، به نظر می رسد، افراد کمتر تمایز یافته در پاسخ به شرایط استرس زا و یا تحمل نمودن آن غرق در احساسات می شوند - نیکولاس،اشوارتز8،. - 2000
متغیر تمایز یافتگی خود از چهار مؤلفه تشکیل شده است و یا به بیان دیگر سطح تمایز یافتگی هر فرد تابع چهار مولفه است : واکنش پذیری عاطفی، گریز عاطفی، هم آمیختگی - همجوشی - با دیگران، توانایی یافتن جایگاه "من" - به اختصار جایگاه من - . افراد تمایز نایافته به واکنش پذیری عاطفی تمایل داشته و میزان زیادی از انرژی آنها صرف تجارب شدید احساسی میگردد. آرام ماندن در برابر حالات عاطفی دیگران برای این افراد دشوار است - بوئن،کر،. - 1988 در موقعیت های میان فردی، اینگونه افراد برای پاسخ به عوامل فشار زا و یا تحمل نمودن آنها درگیر هم آمیختگی و یا گریز عاطفی می گردند - نیکولز،اشوارتز9،. - 2000آنها همچنین احساس ناامنی، عدم توانایی اندیشیدن و عمل به سود خود را تجربه میکنند - تواسن،فردلندر1،. - 2000
در مقابل افرادی که خانواده آنها به درستی تمایز یافته است، توانایی بیشتری برای عملکرد های خودمختارانه و مستقل نشان می دهند و در مقابل از میزان کمتر اضطراب رنج می برند. آنها از احساساتی قوی برخوردارند، اما توسط این احساسات کنترل نمی شوند - پلگ،حلبی،وابی2،. - 2006با توجه به پتانسیل موجود برای بروز مشکلات عاطفی و اجتماعی فرزندان در خانواده های با سطح تمایز یافتگی پایین، این فرضیه مطرح می شود که سطح تمایز یافتگی خود رابطه منفی معناداری با اضطراب اجتماعی داشته باشد. با توجه به شواهد ذکر شده پژوهش حاضر قصد دارد تا به بررسی رابطه تمایزیافتگی خود با اضطراب اجتماعی دانشجویان بپردازد و بررسی کند که آیا تمایزیافتگی خود می تواند اضطراب اجتماعی را پیش بینی کنند؟
روش تحقیق
در این پژوهش همبستگی، 60 دانشجوی دختر و پسر دانشگاه آزاد شیراز - واحد صدرا - به صورت نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسشنامه های استاندارد زیر جمع آوری شدند:
پرسشنامه تجدیدنظر شده تمایز یافتگی خود : 3 - DSI-R - این پرسشنامه خودسنجی توسط اسکورون و فریدمن4 - 1998 - تهیه شد و سپس - اسکرون، اسمیت5، - 2003 مورد تجدیدنظر قرار گرفت. این پرسشنامه دارای 46 سوال می باشد. پاسخ ها در یک مقیاس 6 درجه ای لیکرت از 1 - کاملا مخالفم - تا 6 - کاملا موافقم - درجهبندی شده است و شامل چهار خرده مقیاس است: واکنش هیجانی، جایگاه من ، گریز عاطفی و هم جوشی با دیگران. نتایج تحقیقات انجام شده، اعتبار و روایی بالایی را نشان داد ه اند . پایایی فرم تجدیدنظر شده آن با روش آلفای کرونباخ برای کل مقیاس 0/92 ، خرده مقیاس همجوشی با دیگران 0/86، واکنش هیجانی 0/89 ، جایگاه من 0/81 و گریز عاطفی 0/84 گزارش شده است. این پرسشنامه در ایران توسط اسکیان - 1384 - هنجار یابی شده است که در این پژوهش ضریب آلفای کرونباخ برای بررسی پایایی 0/81 به دست آمده است.
پرسشنامه فوبی اجتماعی : - SPS - این پرسشنامه را نخستین بار کانور، دیویدسون ، چرچیل و همکاران - 2000 - 6، به منظور ارزیابی هراس اجتماعی تهیه کردند. این ابزار یک مقیاس خودسنجی 17 ماده ای بر اساس مقیاس لیکرت، از 1 - اصلا - تا 5 - خیلی زیاد - است که شامل سه خرده مقیاس ترس، اجتناب و ناراحتی فیزیولوژیک می باشد. حسنوند عمو زاده، شعیری و باقری - 1389 - روایی و پایایی این مقیاس را در نمونه غیر بالینی در ایران به دست آورده اند. ضریب آلفای پرسشنامه در نیمه اول آزمون برابر 0/82 و در نیمه دوم آن برابر 0/76 است. همچنین همبستگی دو نیمه آزمون برابر 0/84 و شاخص اسپیرمن براون برابر 0/91 می باشد. آلفای کرونباخ خرده مقیاس ها برای ترس 0/74 ، برای اجتناب 0/75 و برای ناراحتی فیزیولوژیک نیز 0/75 بوده است.
