بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر رابطه بین سرسختی روانشناختی و راهبردهای مقابله با استرس در دانشجویان می باشد و هدف از تحقیق بررسی رابطه بین سرسختی روانشناختی و راهبردهای مسئله مدار و هیجان مدار در دانشجویان روانشناسی گرایش های - عمومی، بالینی و تربیتی - میباشد. روش تحقیق توصیفی و از نوع همبستگی است و جامعه آماری این تحقیق کلیه دانشجویان کارشناسی ارشد روانشناسی دانشگاه آزاد واحد ساری بوده که َِِ نفر میباشند و نمونه آماری شامل ٌَِ نفر دانشجو است که به شیوه نمونه گیری طبقه ای بدست آمده است. برای جمع آوری اطلاعات از ٍ پرسشنامه راهبردهای مقابله ای لازاروس و سرسختی روانشناختی اهواز استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمون همبستگی پیرسون ، آزمون t و تحلیل واریانس استفاده شده است. نتایج نشان داده است که بین هر یک از مولفه های مقابله با استرس و سرسختی روانشناختی دانشجویان رابطه وجود دارد.
یعنی بین مولفه های طلب حمایت اجتماعی ، پذیرش مسئولیت ، حل مسئله و ارزیابی مجدد مثبت با سرسختی روانشناختی رابطه مثبت و مستقیم وجود دارد و بین مولفه های مقابله مستقیم ، فاصله گرفتن ، خود کنترلی و گریز و اجتناب رابطه منفی وجود دارد. بین راهبرد مسئله مدار و سرسختی روانشناختی دانشجویان رابطه مثبت وجود دارد ومیان راهبرد هیجان مدار و سرسختی روانشناختی دانشجویان رابطه منفی وجود دارد. بین دانشجویان دختر و پسر از نظر سرسختی روانشناختی تفاوت وجود دارد. و بین دانشجویان دختر و پسر از نظر راهبردهای مقابله ای تفاوتی وجود ندارد و همچنین بین دانشجویان گرایش های عمومی، بالینی و تربیتی از نظر سرسختی روانشناختی و راهبردهای مقابله ای تفاوتی وجود ندارد .
کلمات کلیدی: سرسختی روانشناختی، راهبردهای مقابله با استرس، دانشجویان روانشناسی
مقدمه
انسان در مسیر زندگی با فراز و نشیب های متعددی رو به رو میشود ، به طوری که هر روز شاهد اتفاقات جدیدی است. برخی از این مسائل و اتفاقات بسیار ناچیز و پیش پا افتاده اند و مشکلی برای شخص ایجاد نمیکنند و طبعا نیازی به سازگاری با آنها وجود ندارد. در مقابل برخی مسائل و موضوعات موجب ایجاد تغییراتی در زندگی شده و باعث بر هم خوردن روال عادی زندگی فرد میشوند که مستلزم تلاش برای سازگاری مجدد با آنها است. تا سالهای پایانی دهه هفتاد پژوهشهای بسیاری نقش رویدادهای استرس زای زندگی را به عنوان عامل آشکار ساز در بروز بیماری های بدنی و روانی مطرح کرده بودند - کوباسا، ٌُُْ - . راهبردهای مقابله با استرس از جمله راهبردهایی است که در متون روانشناسی توجه زیادی را به خود جلب کرده است - کلینکه،ٌٌُُ دیویس، ًًٌٍ - . طی دهه های اخیر علاقه مندی به فرایندهایی که انسان برای مقابله با استرس از آنها بهره میگیرد رو به افزایش است - موس ، ٌَُّ - .
طبق نظر فولکمن و لازاروس - ًٌَُ - مقابله شامل تمام تلاشهای شناختی و رفتاری است که برای مهار، کاهش یا تحمل درخواستهای درونی یا بیرونی به کار گرفته میشود. می توان روش های مقابله را در دو عنوان کلی - روش های مقابله هیجان مدار و مسئله مدار - مورد بررسی قرار داد. روش های مقابله ، یعنی تلاشهای شناختی و رفتاری برای اداره درخواستهای بیرونی یا درونی ویژه ای که به عنوان کاهنده یا فراتر از توان فرد ، ارزیابی شده اند. این تعریف چند مشخصه کلیدی دارد : - ٌ - فرایند محور است ، - ٍ - از مدیریت به جای تسلط استفاده میکند ، - َ - در مورد کیفیت فرایندهای کنار آمدن هیچ گونه قضاوت قبلی ندارد و - ُ - بر تمایز مبتنی بر فشار روانی بین کنار آمدن و رفتار های سازگارانه خودکار ، اشاره میکند.
شیوه های مقابله با استرس فرایند مشخص کننده خواسته ها و الزامات درونی و بیرونی ، فرایندی فعال و هدفمند برای پاسخ دهی به محرکی که تهدید کننده یا مستلزم استفاده از منابع ادراک شده ، مفهوم پردازی گردیده است. در واقع روش مقابله یک حالت و صفت فردی ثابت نیست بلکه یک فرایند تعاملی است که همواره بر اثر تجربه تغییر و اصلاح مییابد - لازاروس و فولکمن ، ٌَُُ - . از جمله متغیرهای شخصیتی قابل ذکری که در ارتباط بین استرس و بیماریها نقش تعدیل کننده ای دارد و با روش مقابله فعال و کارآمد ارتباط مستقیم دارد ، سرسختی روانشناختی است.طبق نظر کوباسا سرسختی روانشناختی ، ساختاری چند مولفه ای است که شامل تعهد ، کنترل و مبارزه جویی است. تعهد ، یعنی اعتقاد فرد به ارزش و اهمیت خود و آنچه انجام می دهد. کنترل ، یعنی اعتقاد به داشتن نفوذ بر رویدادهای زندگی. مبارزه جویی، یعنی تغییر در زندگی عادی که باید آنرا فرصتی برای رشد تلقی کرد تا تهدیدی برای امنیت فرد.
از لحاظ روان پویایی ، سرسختی یکی از عناصر شخصیت است که همه افراد به درجاتی از آن برخوردارند و همچون سایر ساختارها یا صفات شخصیتی همواره در حال تغییر و تحول میباشد. سرسختی یک ویژگی شخصیتی است که به عنوان عاملی برای ارتقاء سلامت تلقی میشود - کوباسا، ٌُُْ - . سرسختی را ترکیبی از باورها در مورد خویشتن و جهان می داند که فرد را در برابر فشارهای بیرونی و درونی مصون می دارد. مفهوم سرسختی را نباید صرفاً در نیروهای خاص برای تحمل فشارهای روانی خلاصه کرد، بلکه وجود این سازه، فرد را در شرایط سخت پیش میبرد و او را یاری میکند وقایع تهدیدآمیز را با موفقیت بیشتری پشت سر بگذارند. سرسختی توانایی درک درست شرایط پیرامون و قابلیت تصمیم گیری مطلوب در خویشتن است - کوباسا، ٌََُ - .
به نظر پارکر و اندلر - ٌََُ - سخت رویی با برونگرایی ارتباط مثبت و با نوروز گرایی ارتباط منفی دارد. بر اساس تحقیقات کوباسا و پیوکستی - ٌٍَُ - در شرایط پر استرس محیط کار ، حمایت اجتماعی خانواده در افرادی که سخت رو نیستند ، باعث بروز بیماری های بیشتری به نسبت گروهای دیگر میگردد ولی تنها در افراد سخت رو باعث مقاومت بیشتر در برابر بیماری هامیشود. میزان پویایی و تحول سرسختی تحت تاثیر تجارب رشدی ، تفاوتهای فردی ، جنسی و سنی است.به نظر انزلیچت و همکاران - ًًٍّ - افراد تاب آور و سرسخت می توانند بر انواع اثرات ناگوار چیره شوند و سلامت روان خود را حفظ
