بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه اعتیاد به اینترنت با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پسر مقطع متوسطه دوره اول ناحیه دو شهر کرمان انجام شد. جامعه آماري این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان پسر مقطع متوسطه دوره اول ناحیه دو شهر کرمان می باشند که در سال تحصیلی 95 1394 تحصیل می کردند. از این جامعه تعداد 310 نفر به روش نمونه گیري تصادفی خوشه اي انتخاب شدند و به و پرسشنامه اعتیاد به اینترنت کیمبرلی یانگ - 1998 - پاسخ دادند. داده ها با استفاده از روش هاي آماري نظیر فراوانی، درصد، میانگین و انحراف استاندارد، ضریب همبستگی پیرسون تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد بین اعتیاد به اینترنت و مولفه هاي آن با پیشرفت تحصیلی رابطه منفی و معناداري در سطح P<0/05 وجود دارد.
کلیدواژه ها: اعتیاد به اینترنت، پیشرفت تحصیلی، دانش آموزان.
مقدمه
پدیده اعتیاد اینترنتی، همزمان با افزایش دسترسی روزانه مردم به منابع داخل خط شایع تر می شود. وب، اطلاع دهنده، مفید، داراي منابع غنی و سر گرم کننده است؛ اما بسیاري از مردم به آن معتادند،، به طوریکه این منافع، می تواند به آسیب ها و نابهنجاري هاي روانی و رفتاري تبدیل شود. مطالعات اخیر نشان میدهد که استفاده از اینترنت، سبب احساس ناکامی، تنهایی، اضطراب و به طور کلی کاهش سلامت روانی می شود - فیروزبخت، . - 1380 اعتیاد به اینترنت، ضمن آن که معضلات کلّی که نوجوانان و جوانان را در هنگام دسترسی به اینترنت با آن روبرو می شوند را تشدید می کند، خود عاملِ مسائل و مصائب زیادي براي آنان می شود. افزایش حضور در فضاي مجازي، تصور زندگی مجازي را جایگزین تصور زندگی واقعی می کند و در عین حال، به خصوص نوجوانان به علت تاثیرپذیري بیشتر به علت موقعیت سنی خویش درك خویش را از زندگی بر اساس فضاي مجازي تجربه شده تعریف می کنند و در هنگام ارتباط با فضاي واقعی ممکن است یا توانایی درك آن فضا و برقراري ارتباط با آن را از دست بدهند و یا در تلاش باشند که بر اساس مناسبات مجازي آن را تفسیر نمایند - بارلو ، . - 2008
از سوي دیگر چنانکه آموخته هاي فرد متناسب با توان و استعدادهاي بالقوه اش باشد یا فاصله اي بین توان بالقوه و توان بالفعل دانش آموز نباشد می گوئیم پیشرفت تحصیلی اتفاق افتاده است. در خانواده هایی که والدین از طریق کلام و رفتار به علم دانش آموز و معلم او احترام می گذارند موفقیت تحصیلی در این خانواده ها بیشتر مشاهده می شود. همچنین در خانواده هایی که والدین با کتاب، روزنامه و مطالعه سروکار دارند علاقمندي فرزند هم به مطالعه و بخصوص درس افزایش می یابد.والدین باید این اصل تربیتی را بیاموزند که همه دانش آموزان در یک زمان ثابت به یک سطح یادگیري نمیرسند بلکه زمان براي آنها متفاوت است. گاهی لازم است ساعات درسی افزایش یابد و یا استفاده از معلم کمکی، کتاب راهنما، سی دي هاي آموزشی و حضور در کلاسهاي جبرانی بسیار مناسب و مفید خواهد بود.انجام منظم تکالیف، آموخته ها را پایدار میکند. بین دانش آموز و مطالب درسی ارتباط شناختی ایجاد می کند. نظم در انجام کارها و آموزش، مغز را براي یادگیري فعالتر می کند و این دانش آموزان درسها را خوب یاد گرفته و پیشرفت می کنند - معیدفر و همکاران، . - 1386
از دیدگاه رفتاري - شناختی، نشانه هاي اختلال شامل افکار وسواسی درباره اینترنت، کنترل تکانه ضعیف، ناتوانی در متوقف کردن استفاده از اینترنت و مهم تر از همه، این باور که اینترنت تنها دوست فرد است، علاوه بر این، در مواقعی که تماس برقرار نیست، به فکر اینترنت بودن، بار آینده تماس گرفتن را پیش بینی کردن و صرف مخارج زیاد درباره اینترنت و کارهاي مربوط آن نیز، نشانه هاي دیگر این اختلال هستند. مطالعات نشان می دهد استفاده بیش از حد از اینترنت باعث سوء تغذیه، خواب ناکافی، از دست دادن مدیریت زمان، ناراحتی فیزیکی، و کاهش فعالیت هاي اجتماعی و خانوادگی می شود. افراط در کار با اینترنت منجر به صرف زمان و انرژي براي پیگیري هاي آنلاین شده و در عین حال بی اعتنایی به دروس مدرسه، و ارتباطات اجتماعی را در پی دارد. دیر رسیدن به مدرسه، گریز از آن و حتی ترك تحصیل می تواند پیامد آن باشد - هی ، . - 2007
استفاده نابجا از اینترنت می تواند بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان اثرگذار باشد. گفته شده چنانکه آموخته هاي فرد متناسب با توان و استعدادهاي بالقوه اش باشد یا فاصله اي بین توان بالقوه و توان بالفعل دانش آموز نباشد می گوئیم پیشرفت تحصیلی اتفاق افتاده است. براي پاسخ به نیاز دانستن، اینترنت در حد متعادل مفید است اما اگر فرد به مرور بدون نیاز و تنها براي لذت بردن به جستجو در اینترنت بپردازد منجر به وبگردي تفننی یا اصطلاحا هرزه گردي در وب می گردد که در فرد به همین ترتیب احساس وابستگی به وجود می آورد.نوجوانی که براي کار درس خود یا پیدا کردن پاسخ یک سوال یا تحقیق از اینترنت استفاده می کند تا حداکثر دو ساعت در روز می تواند در شبکه به جستجو بپردازد اما اگر استفاده از اینترنت تنها براي تفریح و سرگرمی است این زمان نباید بیش از نیم ساعت در طول روز باشد - حکیم زاده و همکاران، . - 1389
جهت تشخیص ارتباط بین اعتیاد به اینترنت، افسردگی، پیشرفت تحصیلی، اختلال فزونکاري، و خصومت ،پژوهشی بر روي 2114 نوجوان انجام شد، علائم مربوط به اعتیاد به اینترنت، افسردگی، اضطراب اجتماعی، اختلال فزونکاري، و خصومت بررسی شدند و نتایج نشان داد که نوجوانان پسر داراي اعتیاد به اینترنت علائم بیشتري از پیش فعالی و افسردگی نشان می دهند. در نوجوانان پسر داراي اعتیاد به اینترنت خصومت به همراه اعتیاد به اینترنت دیده شد. توجه بیشتري باید به نوجوانان پسر یا خصومت بالا در تداخل با اعتیاد به اینترنت صورت بگیرد.
نادمی و سعیدي رضوانی - 1385 - در مورد استفاده از اینترنت و پیامدهاي روانی اجتماعی آن با مطالعه بر روي 200 نفر از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد نشان دادند که %77 از آنها در معرض اعتیاد اینترنتی با علائمی همچون، اضطراب، احساس تنهایی، افسردگی، کج خلقی و ضعف اعتماد به نفس قرار دارند و در مورد % 14 نیز وابستگی به اینترنت تأثیر مهمی بر کارکرد آنها داشته است. نتایج این تحقیق همچنان نشان می دهد وابستگی به اینترنت به نحو معنا داري در دانشجویان پسر بیش از دانشجویان پسر است. با توجه به مطالب بیان شده این پژوهش در نظر دارد به این سوال پاسخ دهد که آیا بین اعتیاد به اینترنت با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مقطع متوسطه دوره اول ناحیه 2 شهر کرمان رابطه اي وجود دارد؟
روش پژوهش
روش پژوهش حاضر، توصیفی از نوع همبستگی می باشد. جامعه آماري این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان پسر مقطع متوسطه دوره اول ناحیه یک شهر کرمان هستند که در سال تحصیلی 95 1394 تحصیل می کنند. حجم نمونه بر اساس نوع پژوهش که در تحقیقات همبستگی با توجه به تعداد و عوامل هریک از متغیرها و مطابق با جدول مورگان، 310 دانش آموز انتخاب شده است. براي انتخاب نمونه از روش نمونه گیري تصادفی خوشه اي چند مرحله اي استفاده شده است. بدین صورت که پس از مراجعه به آموزش و پرورش منطقه تعداد دبیرستانهاي دوره اول پسرانه مشخص شدند. سپس از بین مدارس متوسطه پسرانه دوره اول، 3 مدرسه را به طور تصادفی انتخاب و از این مدارس هر کدام یک مقطع را به صورت تصادفی انتخاب کرده و به نسبت دانش آموزان هر پایه تحصیلی از بین دانش اموزان هر پایه تعدادي را به طور تصادفی انتخاب و از آنها خواسته شد پرسشنامه هاي پژوهش را تکمیل کنند. جهت بررسی و توصیف داده ها از شاخصهاي آمار توصیفی آمار توصیفی نظیر فراوانی، درصد، میانگین و انحراف استاندارد و از روش هاي آمار استنباطی نظیر ضریب همبستگی پیرسون ستفاده شده است. تمامی این داده¬ها به وسیله نرم افزار تحلیل آماري SPSS-20 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
ابزارهاي پژوهش
الف - پرسشنامه اعتیاد به اینترنت: این پرسشنامه توسط کیمبرلی یانگ و در سال 1998ساخته شده است. این پرسشنامه در 20 آیتم طراحی شده و به روش لیکرت نمره گذاري می شود. گزاره هاي براي تشخیص DSM-IV این آزمون بر اساس ملاکهاي قماربازي اینترنتی و وابستگی به الکل طراحی شده است. نمرات بدست آمده براي هر فرد وي را در سه زمینه طبقه بندي می کند: کاربر عادي اینترنت، کاربر ي که در اثر استفاده زیاد دچار مشکلاتی شده است و کاربر معتاد که استفاده بیش از حد وي را وابسته کرده و نیاز به درمان دارد.این پرسشنامه جنبه هاي مختلف اعتیاد به اینترنت را می سنجد. روایی و پایایی این پرسشنامه در پژوهشهاي چندي ذکر شده است بعنوان مثال ویدیانتو و مک موران - 2006 - روایی صوري این پرسشنامه را بسیار بالا ذکر کرده اند همچنین از طریق تحلیل عوامل شش عامل برجستگی، استفاده بیش از حد، بی توجهی به وظائف شغلی، فقدان کنترل، مشکلات اجتماعی، تاثیر بر عملکرد را بدست آوردند که همه اینها نشان دهنده روایی آن است. علوي و همکاران در پژوهش خود براي نسخه فارسی پرسشنامه 5 عامل » صرف زمان بیش از حد در اینترنت « ، » برجستگی « ، » از اینترنت جهت کسب آرامش روانی « ، » استفاده مرضی از چت روم « بی توجهی به وظائف شغلی و تحصیلی را استخراج نموده ا ند و علاوه بر این براي این پرسشنامه دو نوع روایی دیگر محتوایی و افتراقی r=0/5 - - و سه نوع پایایی - بازآزمایی /r=0 - 79 - و تنصیف r=0/82 - - همسانی درونی r=0/88 - - بدست آوردند و بهترین نقطه برش بالینی این پرسشنامه را 44 ذکر کردند.
یافته هاي پژوهش
همان طور که جدول 1 نشان می دهد میانگین و انحراف استاندارد اعتیاد به اینترنت کل به ترتیب 32/12 و 5/33 و پیشرفت تحصیلی به ترتیب 15/75 و 3/81 به دست آمده است. بر اساس همین جدول میانگین و انحراف استاندارد نمره مولفه هاي اعتیاد به اینترنت به ترتیب برجستگی 5/78 و 2/21، استفاده بیش از حد 7/10 و 2/48، بی توجهی به وظائف تحصیلی و شغلی 9/43 و 3/12، استفاده از اینترنت جهت کسب آرامش روانی 5/53 و 2/31 و استفاده مرضی از چت روم 6/67 و 2/54 به دست آمده است.
