مقاله رابطه اعتیاد به اینترنت و ویژگی های شخصیتی با عملکرد تحصیلی در دانش آموزان دختر دوره متوسطه شهرستان نظر آباد

بخشی از مقاله

چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه اعتیاد به اینترنت و ویژگی های شخصیتی با عملکرد تحصیلی در دانش آموزان دختر دوره متوسطه شهرستان نظر آباد انجام گرفت. جامعه اماری پژوهش حاضر کلیه دانش اموزان دبیرستانی دختر درشهرستان نظر اباد می باشد و با استفاده از جدول مورگان 150 نفر براورد شد. در پژوهش حاضر از پرسشنامه های اعتیاد به اینترنت یانگ ،پرسشنامه پنج عاملی شخصیت نئو فرم کوتاه و پرسشنامه عملکرد تحصیلی فام و تیلور استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل رگرسیون همزمان استفاده شد که نتایج نشان داد تنها اعتیاد به اینترنت با عملکرد تحصیلی رابطه دارد.

کلمات کلیدی: اعتیاد به اینترنت، ویژگی های شخصیتی، عملکرد تحصیلی.

.1 مقدمه

در سالهای اخیر اعتیاد به اینترنت به عنوان شکل جدیدی از اعتیاد توجه پژوهشگران رادر حوزه روانشناسی، روانپزشکی ، جامعه شناسی و حوزه های علمی دیگر به خود جلب کرده است.اعتیاد به اینترنت از جمله اسیب های رفتاریست که باورود تکنولوژی جدید علی رقم مزایای بسیار ان میان کاربران جوان و نوجوان پدید امده است. - هاشمی - 1390 خیلی مواقع باافراد بسیاری روبرو هستیم که عمر خویش راصرف نشستن در برابر رایانه و گشت و گذار در اینترنت کرده وبه نوعی تکنولوژی را جایگزین تفریح میهمانی و ارتباطات و فعالیتهای فردی واجتماعی می کنند - محمدی - 1394 نحوه و میزان استفاده اشخاص از اینترنت به مقدار زیادی می تواند منعکس کننده نیازها و ترجیحات و ارزشهاو انگیزه های شخصی و سایر عوامل و ویژگیهای مرتبط با شخصیت انها باشد این در حالیست که بررسی های علمی صورت گرفته نشان میدهد وابستگی به اینترنت میتواند منجربه ایجاد مشکلات روانشناختی اجتماعی تحصیلی وحرفه ای در زندگی افراد شود - میشل و همکاران، . - 2004

طبق امار موجود کره جنوبی رتبه اول کاربرا ینترنتی رادرمیان کشورهای جهان دارد در صورتیکه ایران درخاور میانه این رتبه را به خود اختصاص داده است عدم اگاهی لازم عدم اموزش های اولیه وعدم فرهنگ سازی نسبت به فن اوری های جدید اصلی ترین عواملیست که باعث اعتیاد به اینترنت می شود - هاشمی . - 1390 از انجاییکه اعتیاد به اینترنت به عنوان یک اختلال محسوب می شود وممکن است روابط اجتماعی وتحصیلی نوجوانان را تحت تاثیر قرار دهد بنابراین لازم است از مجموعه علل و عواملی که در ایجاد و یا تشدید و یاسوق دادن نوجوانان به سمت اعتیاد به اینترنت پیش می بردو همچنین اثرات مخربی که اعتیاد به اینترنت برروابط اجتماعی تحصیلی انان می گذارد اگاهی یافت و گامهای موثری در جهت محدود ساختن وکنترل ان برداشت - نمازیان . - 1394

اعتیاد اینترنتی اصطلاح وسیعی ست که تنوع گسترده ای از رفتارها و مشکلات مربوط به کنترل وسواس و انگیزش را در بر میگیرد مانند تمام اعتیاد های دیگر ، اعتیاد به اینترنت نوعی اختلال بینظمی روانی ، اجتماعی می باشد بامشخصه هایی چون عمل - نیاز به افزایش زمان لازم برای کسب مطلوبیت برابربازمان های اولیه استفاده - / علایم کناره گیری - به ویژه اضطراب .بی حوصلگی .اختلالات عاطفی افسردگی تند خویی .بدخلقی - از هم گسیختگی روابط و مناسبات اجتماعی - کاهش یافقدان روابط اجتماعی به لحاظ کیفی یاکمی - است - امیدوار صارمی . - 1389 اعتیاد به اینترنت به استفاده بیش از حد از اینترنت اطلاق می شود به نحوی که سایر فعالیت های اجتماعی فرد راتحت الشعاع قرار میدهدوبه افت عملکرد او در حوزه های مختلف شغلی .علمی .اجتماعی حرفه ای خانوادگی اقتصادی وروانی منجر می شود تا جایی که باعث نادیده انگاشتن روابط در دنیای واقعی و با دوستان و خانواده می شود - محمدیون - 1394

اعتیاد به اینترنت می تواند اسیب های متعددی به فرد وارد کند از جمله اسیب های روانی : - اضطراب ،افسردگی ، احساس تنهایی - جسمانی: - مشکلات خواب ، تغذیه - خانوادگی : - کاهش روابط خانوادگی و افزایش فاصله بین اعضای خانواده - شغلی: - کاهش بازده کاری .اخراج از کار - و تحصیلی : - افت تحصیلی - - فیشر و همکاران2010 ، ترجمه هاشمی . - 1390بنظر میرسد یکی از عواملی که میتواند در وابستگی به اینترنت نقش داشته باشد ویژگیهای شخصیتی باشد ویژگیهای شخصیتی صفات پایداری هستند که از موقعیتی به موقعیت دیگر چندان تغییر نمی کنند . انها گرایشات باثبات و بادوام پاسخدهی به شیوه یکسان به محرک های مختلف می باشد و می توانند پیش بینی کننده رفتار فرد در موقعیت های مختلف باشند . - شولتزو شولتز 1388، به نقل از خانجانی - 1390

نظریه پنج عاملی شخصیت امروزه یکی از جامع ترین نظریات در عرصه مطالعه شخصیت می باشد که متشکل از پنج عامل بزرگ شخصیتی ، روان نژندی، برون گرایی، باوجدان بودن ،انعطاف پذیری و خوشایندی است - اکبری وخانجانی - 1390 این نظریه ازسوی دو روان شناس ساکن ایالت متحده به نام - کاستا ومک کری - در اواخر دهه 80 میلادی ارایه شد ودر اوایل دهه 90 مورد ارزیابی مجدد قرار گرفت - حسن زاده ، بیدختی - 1390 عوامل شخصیتی از مهمترین عواملیست که قادر است در شناخت پیچیدگی های رفتار در انسان در موقعیت های مختلف کمک شایان توجهی نماید واز این رو نمی بایست از چشم محققان دور بماند - جوین چنگ 2006 به نقل از محمدی - 1394 بنابراین این سوال در ذهن محقق به وجود میاید که ایا افراد وابسته به اینترنت دارای علائم یا ویژگیهای شخصیتی خاصی بوده اند که انها را برای این وابستگی اماده تر ساخته و چگونه این ویژگیهای شخصیتی در تلفیق بااعتیاد به اینترنت بر اهمال کاری و عملکرد تحصیلی نوجوانان تاثیر خواهد گذاشت .

عملکرد تحصیلی عبارتست از میزان موفقیت دانش اموزان در جهت کسب نمرات بهتر و احراز معدل بالاتر - هاشمی - 1390 اصطلاح عملکرد تحصیلی به میزان یادگیری اموزشگاهی فرد به صورتیکه توسط ازمونهای مختلف درسی مثل حساب، دیکته، تاریخ ، جغرافیا و مانند اینها سنجیده شود اشاره دارد - شمس - 1387 عملکرد عبارتست از مجموعه رفتارهایی که فرد در ارتباط با انجام وظایفش از خود نشان می دهد . - رابینز - . - 1388 ماو - 1997 در تعریف عملکرد تحصیلی میگوید مجموعه رفتارهای تحصیلی که دردو بعد پیشرفت تحصیلی و پسرفت تحصیلی در زمینه کسب معلومات نشان داده می شود وهمچنین مقدار دستیابی دانش اموزان به هدف های تربیتی که معمولا در حیطه شناختی و در یک موضوع درسی خاص است میباشد - زرین چنگ - 1384

تعیین مقدار یادگیری دانش اموزان در طول یک نیمسال تحصیلی ویکسال تحصیلی که به وسیله یک ازمون در پایان دوره اموزشی اندازه گیری می شود - شکوهی - 1390 مطالعه عوامل موثر بر عملکرد تحصیلی طی سه دهه اخیر بیش از پیش مورد توجه متخصصان تعلیم وتربیت قرار گرفته است حساسیت تعلیم وتربیت از یک سو و پیچیدگی های جهان امروز از سوی دیگر مدیران و معلمان اگاهتری را طلب میکند تا زمینه رشد جمعی را فراهم نمایند امروزه تمرکز اموزش به جای ارائه برنامه اموزشی یا مدیریت رفتار کلاسی به پرورش دانش اموزان باانگیزه وراهبردی تغییر کرده است - پاریس و وینگوگرا /2012 به نقل از هاشمی - 1390 تحقیقات نشان داده اند اعتیاد به اینترنت منجر به افت عملکرد فرد در حوزه های مختلف شغلی علمی اجتماعی حرفه ای خانوادگی اقتصادی روان شناختی و نادیده انگاشتن روابط در دنیای واقعی مثل دوستان وخانواده می شود - حق شناس . - 1385

بدین ترتیب باتوجه به اهمیت تاثیر گذاری شخصیت در کلیه ابعاد رفتاری و فعالیتهای انسانی و نیز جایگاهی که استفاده از اینترنت درپیشبرد امور زندگی امروزه در بین اقشار مختلف جامعه به ویژه جوانان و نوجوانان - دانش اموزان - برعهده دارد بیانگر اهمیت تحقیق در این زمینه است که در پژوهش حاضر تلاش میشود رابطه بین اعتیاد به اینترنت و ابعاد شخصیتی کاربران اینترنت در رابطه با عملکرد تحصیلی در قشر دانش اموزی کشور ایران مورد بررسی قرار گیرد .بدین منظور در این تحقیق ارتباط بین اعتیاد به اینترنت و ویژگیهای شخصیتی و عملکرد تحصیلی دانش اموزان دختر دوره متوسطه شهرستان نظر اباد مورد بررسی قرار خواهد گرفت و پژوهش حاضر برای یافتن پاسخ به این سوال اساسی است که، ایا بین اعتیاد به اینترنت و ویژگیهای شخصیتی با عملکردتحصیلی رابطه ای وجود دارد ؟

روش پژوهش

روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی می باشد. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان دبیرستانی دختر در شهرستان نظر آباد می باشد که 350 نفر که در سال تحصیلی 1395-96 مورد بررسی قرار گرفتند. روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای می باشد و تعداد نمونه بر اساس جدول مورگان 150 نفر تعیین می شود.ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش عبارتند از:

الف- پرسشنامه اعتیاد به اینترنت کیمبرلی یانگ: تست اعتیاد به اینترنت یکی از معتبرترین تست های مربوط به سنجش اعتیاد اینترنتی است که توسط دکترکیمبرلی یانگ ابداع شده است .این پرسشنامه دارای 20 سوال بوده و هدف آن سنجش میزان اعتیاد به اینترنت در افراد مختلف می باشد. طیف پاسخدهی آن به صورت لیکرت بوده و دارای پنج درجه می باشد. برای بدست آوردن امتیاز کلی پرسشنامه حاصل جمع امتیازات داده شده توسط پاسخ دهنده به تک تک سوالات پرسشنامه را با هم جمع می کنیم. نمره بدست آمده نمره کلی پرسشنامه بوده و دامنه ای از 20 تا 100 را خواهد داشت. بدیهی است که هر چه این نمره بالاتر باشد، بیانگر اعتیاد بالاتر فرد به اینترنت خواهد بود و بر عکس. این پرسشنامه استاندارد است و روایی و پایایی آن در مطالعات قبلی با آلفای کرونباخ 0/90 گزارش شده است .نسخه فارسی این مقیاس در ایران نیز مورد استفاده قرار گرفته و ناستیزایی پایایی آنرا با آلفای کرونباخ 0/81 و قاسمزاده با آلفای کرونباخ 0/88 تایید کرده اند - به نقل از بحری و همکاران، . - 1390

ب- پرسشنامه شخصیتی پنج عاملی : - NEOPI-R - پرسشنامه NEO یکی از جدیدترین پرسشنامه های مربوط به ارزیابی ساخت شخصیت بر اساس دیدگاه تحلیل عاملی است ؛ این پرسشنامه فرم کوتاهی نیز به نام - NEO-FFI - نیز دارد که یک پرسشنامه 60 سؤالی است و برای ارزیابی 5 عامل اصلی شخصیت به کار می رود اگر وقت اجرای تست خیلی محدود باشد و اطلاعات کلی از شخصیت کافی باشد از این پرسشنامه استفاده می شود .از سوی دیگر اجرای این آزمون از نظر هزینه و زمان مقرون به صرفه است مقیاس های آن از اعتبار بالایی برخوردارند و همبستگی بین مقیاس ها زیاد است و از همه مهمتر این آزمون بر خلاف سایر آزمون های شخصیتی ، انتقادات کمتری بر آن وارد شده است - گروسی فرشی،. - 1380 پاسخنامه این پرسشنامه بر اساس مقیاس لیکرتیکاملاً - مخالفم، مخالفم، بی تفاوت، موافقم و کاملاً موافقم - تنظیم شده است؛ پاسخنامه این پرسشنامه بر اساس مقیاس لیکرتیکاملاً - مخالفم، مخالفم، بی تفاوت، موافقم و کاملاً موافقم - تنظیم شده است .

نمره گذاری فرم کوتاه این پرسشنامه یعنی NEO-FFI در تمام مواد یکسان نیست به. این معنی که در نمره گذاری برخی از مواد فرم کوتاه پرسشنامه، به کاملاً مخالفم نمره 4، مخالفم نمره 3، بی تفاوت نمره 2 ، موافقم نمره 1و کاملاً موافقم نمره 0 تعلق می گیرد . در حالی که برخی دیگر از مواد این فرم کوتاه به صورت عکس حالت گفته شده نمره گذاری می شوند . - گروسی فرشی،. - 1380 پرسشنامه شخصیتی NEO-FFI توسط مک کری و کاستا روی 208 نفر از دانشجویان آمریکایی به فاصله سه ماه اجرا گردید که ضرایب اعتبار آن بین 0/83 تا 0/75 به دست آمده است. اعتبار درازمدت این پرسشنامه نیز مورد ارزیابی قرار گرفته است . یک مطالعه طولانی 6 ساله روی مقیاس های روان آزردگی خویی ، برون گرایی و باز بودن نسبت به تجربه، ضریب های اعتبار 0/68 تا 0/83 را در گزارش های شخصی و نیز در گزارش های زوج ها نشان داده است . ضریب اعتبار دو عامل سازگاری و باوجدانی به فاصله دو سال به ترتیب 0/79 و 0/63 بوده است - مک کری و کاستا ، 1983به نقل از گروسی فرشی ، . - 1380

در هنجاریابی آزمون NEO که توسط گروسی فرشی - 1380 - روی نمونه ای با حجم 2000 نفر از بین دانشجویان دانشگاه های تبریز ، شیراز و دانشگاه های علوم پزشکی این دو شهر صورت گرفت ضریب همبستگی 5 بعد اصلی را بین 0/56 تا 0/87 گزارش کرده است .ضرایب آلفای کرونباخ در هر یک از عوامل اصلی روان آزردگی خویی ، برون گرایی، باز بودن، ساز گاری و با وجدانی به ترتیب .0/86 ، 0/73، 0/56، 0/68 و 0/87 به دست آمد . جهت بررسی اعتبار محتوایی این آزمون از همبستگی بین دو فرم گزارش شخصی - S - و فرم ارزیابی مشاهده گر - R - ، استفاده شد، که حداکثر همبستگی به میزان 0/66 در عامل برون گرایی و حداقل آن به میزان 0/45 در عامل سازگاری بود. - گروسی فرشی، . - 1380 در پژوهش آتش روز - 1386 - با استفاده از روش همسانی درونی، ضریب آلفای کرونباخ برای هر یک از 5 صفت : روان آزردگی خویی ، برون گرایی، گشودگی، سازگاری و وجدانی بودن به ترتیب 0/74، 0/55، 0/27، 0/38 و 0/77 به دست آمد .

ج- پرسشنامه عملکرد تحصیلی فام وتیلور: پرسشنامه سنجش عملکرد تحصیلی دانش آموزان اقتباسی از پژوهش های فام و تیلور است که در سال 1999 تهیه کرده است و در حوزه عملکرد تحصیلی برای جامعه ایران اعتباریابی شده است. آزمون عملکرد تحصیلی قادر است با 48 سوال، 5 حوزه مربوط به عملکرد تحصیلی را اندازه گیری نماید. نمره گذاری پرسشنامه بر اساس طیف