بخشی از مقاله
چکیده
اعتیاد اینترنتی پدیده ای است که از دسترسی آسان به رایانه و اطلاعات آنلاین ناشی می شود. پای این نوع جدید از اعتیاد فزاینده به کشور ما نیز کشیده شده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه اعتیاد به اینترنت با افسردگی دانش آموزان پسر مقطع متوسطه دوره اول ناحیه دو شهر کرمان انجام شد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان پسر مقطع متوسطه دوره اول ناحیه دو شهر کرمان می باشند که در سال تحصیلی 95 1394 تحصیل میکردند. از این جامعه تعداد 310 نفر به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند و به پرسشنامه های افسردگی بک - 1961 - و پرسشنامه اعتیاد به اینترنت کیمبرلی یانگ - 1998 - پاسخ دادند. داده ها با استفاده از روش های آماری نظیر فراوانی، درصد، میانگین و انحراف استاندارد، ضریب همبستگی پیرسون، ضریب تعیین و رگرسیون گام به گام تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که بین اعتیاد به اینترنت و مولفه های آن با افسردگی رابطه مثبت و معناداری در سطح P<0/05 وجود دارد.
کلیدواژه ها: اعتیاد به اینترنت، افسردگی، دانش آموزان.
مقدمه
زندگی تحصیلی، یکی از مهمترین ابعاد زندگی اشخاص است که بر سایر ابعاد زندگی تاثیر فراوان دارد. در این بین یکی از مسایل و مشکلات اساسی زندگی تحصیلی افراد و نظام آموزشی هر کشور، مساله ی افت تحصیلی و پایین بودن سطح عملکرد تحصیلی یا پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان آن کشور است - زهرا کار، . - 1385 این پدیده، علاوه بر زیانهای هنگفت اقتصادی، سلامت روانی فراگیرندگان را مخدوش می نماید. منظور از افت تحصیلی، کاهش عملکرد تحصیلی درسی فراگیرنده از سطح رضایت بخش به سطح نامطلوب است. عوامل مختلفی بر عملکرد تحصیلی افراد تاثیر می گذارند که متخصصان تعلیم و تربیت آنها را به چهار دسته شامل عوامل فردی، عوامل آموزشگاهی، عوامل خانوادگی و عوامل اجتماعی تقسیم کرده اند - زهراکار، . - 1384
اینترنت به خودی خود ابزار بی ضرری است، اما استفاده بیش از حد و نادرست از آن، خطر اعتیاد به آن را به دنبال دارد که این پدیده مشکل عمده ای را برای بهداشت روانی جامعه ایجاد کرده است. اعتیاد اینترنتی، انسان ها را به افرادی رها شده تبدیل کرده و بر روابط اجتماعی آنان تأثیر می گذارد. در نتیجه ی استفاده بیش ازحد از اینترنت، بهره وری و بازده کاری کاربران اینترنت، پایین می آید. آنان با تأخیر به محل کار می روند و دچار کم کاری می شوند. عدم تحرک جسمی و چاقی به همراه علایمی چون درد کمر، پشت و ماهیچه، از دیگر تبعات این مسأله هستند. این کاربران به هرحال، ، حتی در صورت کناره گیری از اینترنت، دچار علایم اختلال می شوند - سز ، . - 2003
اعتیاد اینترنتی پدیده ای است که از دسترسی آسان به رایانه و اطلاعات آنلاین ناشی می شود. پای این نوع جدید از اعتیاد فزاینده به کشور ما نیز کشیده شده است. به گفته کارشناسان، خطرات و مشکلات اعتیاد اینترنتی بیش از خطرات ناشی از اعتیاد به مواد مخدر است، چرا که در اعتیاد به مواد مخدر این جسم آدمی است که بیش از بیش دچار آسیب می شود ولی در اعتیاد اینترنتی روح و روان افراد دچار آسیب شده و شرایط طبیعی و سلامت روانی انسان ها را از آن ها می گیرد. مراکز روانشناسی و سایبرولوژی غرب، وسواس و استفاده بیش از حد از اینترنت را سبب دور شدن توده مردم از فضای اجتماعی و عمومی جامعه دانسته و نسبت به تاثیرات مخرب آن در دراز مدت روی جسم و روان مردم اجتماع بشری هشدار داده اند. افراد معتاد به اینترنت معمولا به علت درگیر شدن با حالت اسارتی که در اینترنت به آن دچار می شوند در تنظیم اوقات شبانه روز دچار مشکل می گردند. احتمال دارد نظم فعالیتهای مربوط به زندگی روزمره آنها از جمله غذا خوردن، خواب، اوقات اداری و کار روزانه، برنامه ریزی تحصیلی، ملاقات با اطرافیان، به طور کلی به هم بریزد و این امر تاثیر نامطلوب بر روی عملکرد شخصی اش بگذارد - رحیمی و همکاران، . - 1387
بیش از چهار دهه از اختراع اینترنت و بیش از بیست سال از استفاده همگانی از آن می گذرد و در همین مدت کوتاه شاهد رشد بسیار چشمگیر این پدیده بوده ایم. اینترنت اکنون در همه جا حضور دارد و کاربردهای جدید و متنوع تری پیدا کرده است و بر تمام سنین و افراد مختلف تاثیر گذاشته است. اشخاصی که از اینترنت بیشتر استفاده می کنند علاوه بر آن که بر زندگی خانوادگی آنها تأثیر منفی می گذارد، زمان کمتری با خانواده صحبت می کنند و احساس تنهایی و افسردگی و کمبود عزت نفس و غیره در آنها بیشتر می شود. این افراد از جنبه های مالی و جسمی و فرهنگی نیز آسیب های بیشتری را پذیرا می شوند. بی شک حداکثر 15 درصد از کل جامعه ایران به اینترنت دسترسی دارند و نمی توانیم اگر معضل و آسیبی در این بخش وجود دارد را به کل تعمیم دهیم . اگر ضریب استفاده از اینترنت از 15 درصد به 90 درصد برسد به حتم این رویکرد نیز تداوم و یا حتی شدت مییابدثانیاً. قشر تحصیل کرده و متوسط که عمده کاربران اینترنت هستند، تأثیر گذاری شان بر دیگر اقشار بیشتر است - آصف زاده، . - 1385 با توجه به مطالب بیان شده این پژوهش در نظر دارد به این سوال پاسخ دهد که آیا بین اعتیاد به اینترنت با افسردگی دانش آموزان مقطع متوسطه دوره اول ناحیه 2 شهر کرمان رابطه ای وجود دارد؟
روش پژوهش
روش پژوهش حاضر، توصیفی از نوع همبستگی می باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان پسر مقطع متوسطه دوره اول ناحیه یک شهر کرمان هستند که در سال تحصیلی 95 1394 تحصیل می کنند. حجم نمونه بر اساس نوع پژوهش که در تحقیقات همبستگی با توجه به تعداد و عوامل هریک از متغیرها و مطابق با جدول مورگان، 310 دانش آموز انتخاب شده است. برای انتخاب نمونه از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای استفاده شده است. بدین صورت که پس از مراجعه به آموزش و پرورش منطقه تعداد دبیرستانهای دوره اول پسرانه مشخص شدند. سپس از بین مدارس متوسطه پسرانه دوره اول، 3 مدرسه را به طور تصادفی انتخاب و از این مدارس هر کدام یک مقطع را به صورت تصادفی انتخاب کرده و به نسبت دانش آموزان هر پایه تحصیلی از بین دانش اموزان هر پایه تعدادی را به طور تصادفی انتخاب و از آنها خواسته شد پرسشنامه های پژوهش را تکمیل کنند. جهت بررسی و توصیف داده ها از شاخصهای آمار توصیفی آمار توصیفی نظیر فراوانی، درصد، میانگین و انحراف استاندارد و از روش های آمار استنباطی نظیر ضریب همبستگی پیرسون ستفاده شده است. تمامی این داده ها به وسیله نرم افزار تحلیل آماری SPSS-20 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
ابزارهای پژوهش
الف - آزمون افسردگی بک: آزمون افسردگی بک در سال 1961 توسط بک و همکارانش تهیه شده و درجات افسردگی را می سنجد که دارای 21 آیتم است که برای هر آیتم چند گزینه وجود دارد که آزمودنیها باید یکی از چند گزینه موجود برای هر آیتم را انتخاب کند حداکثر نمره در تست که نماینده عمیقترین حالت افسردگی میباشد یعنی فردی که 62 نمره در تست آورده است میزان افسردگی او بر مبنای سنجش تست 100 درصد می باشد و این تست دارای جدولی است که میزان درصد افسردگی را بر حسب نمرات تست با فواصل نمرات پنج نشان میدهد. برای سنجش اعتبار از روش اعتباری همزمان استفاه شد. که از آزمون همیلتون به صورت همزمان در نمونه 100 نفری استفاده شد ضرایب بدست آمده 0/70محاسبه گردید که در سطح 0/05 معنی دار بوده است. برای تعیین پایایی پرسشنامه افسردگی از دو روش آلفای کرونباخ و تنصیف استفاده شد که به ترتیب برابر با 0/88 و 0/85 که بیانگر ضرایب قابل قبول می باشد.
ب - پرسشنامه اعتیاد به اینترنت: این پرسشنامه توسط کیمبرلی یانگ و در سال 1998ساخته شده است. این پرسشنامه در 20 آیتم طراحی شده و به روش لیکرت نمره گذاری می شود. گزاره های برای تشخیص DSM-IV این آزمون بر اساس ملاکهای قماربازی اینترنتی و وابستگی به الکل طراحی شده است. نمرات بدست آمده برای هر فرد وی را در سه زمینه طبقه بندی می کند: کاربر عادی اینترنت، کاربر ی که در اثر استفاده زیاد دچار مشکلاتی شده است و کاربر معتاد که استفاده بیش از حد وی را وابسته کرده و نیاز به درمان دارد.این پرسشنامه جنبه های مختلف اعتیاد به اینترنت را می سنجد. روایی و پایایی این پرسشنامه در پژوهشهای چندی ذکر شده است بعنوان مثال ویدیانتو و مک موران - 2006 - روایی صوری این پرسشنامه را بسیار بالا ذکر کرده اند همچنین از طریق تحلیل عوامل شش عامل برجستگی، استفاده بیش از حد، بی توجهی به وظائف شغلی، فقدان کنترل، مشکلات اجتماعی، تاثیر بر عملکرد را بدست آوردند که همه اینها نشان دهنده روایی آن است. علوی و همکاران در پژوهش خود برای نسخه فارسی پرسشنامه 5 عامل » صرف زمان بیش از حد در اینترنت « ، » برجستگی « ، » از اینترنت جهت کسب آرامش روانی « ، » استفاده مرضی از چت روم « بی توجهی به وظائف شغلی و تحصیلی را استخراج نموده ا ند و علاوه بر این برای این پرسشنامه دو نوع روایی دیگر محتوایی و افتراقی r=0/5 - - و سه نوع پایایی - بازآزمایی /r=0 - 79 - و تنصیف r=0/82 - - همسانی درونی r=0/88 - - بدست آوردند و بهترین نقطه برش بالینی این پرسشنامه را 44 ذکر کردند.
یافته های پژوهش
جدول :1 میانگین و انحراف استاندارد نمرات اعتیاد به اینترنت و مولفه های آن و افسردگی استفاده بیش از حد 7/10 و 2/48، بی توجهی به وظائف تحصیلی و شغلی 9/43 و 3/12، استفاده از اینترنت جهت کسب آرامش روانی 5/53 و 2/31 و استفاده مرضی از چت روم 6/67 و 2/54 به دست آمده است.
