بخشی از مقاله
چکیده
هدف: هدف از این پژوهش بررسی رابطه بین مثبت گرایی و آستانه تحمل با خودناتوانبینی دانشجویان دانشگاه لرستان در سال تحصیلی 1395 - 96 بود. جامعه، نمونه و روش نمونهگیری: جامعه این پژوهش را کلیه دانشجویان دانشگاه لرستان در سال تحصیلی 1395 - 96 تشکیل میدادند که تعداد آنها بر اساس آماری که از معاونت آموزشی دانشگاه مربوطه گرفته شد برابر با 12346 دانشجو بودند. نمونه این پژوهش شامل 400 نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه لرستان در سال تحصیلی -96 1395 بودند که با روش نمونهگیری خوشهای انتخاب شدند - حجم نمونه با توجه به جدول مورگان برآورد شد - . ابزار: برای گردآوری دادهها از پرسشنامه مثبت گرایی تحصیلی شیرر و کارور - 1985 - ، مقیاس آستانه تحمل کانر و دیویدسون - 2003 - و خودناتوانسازی میگلی - 2000 - ، استفاده شد.
نوع پژوهش و روش تجزیه و تحلیل: طرح پژوهش حاضر رابطهای از نوع همبستگی بود و دادهها با روشهای آمار توصیفی - میانگین و انحراف معیار - و آمار استنباطی - ضریب همبستگی پیرسون - تجزیه و تحلیل شد. یافتهها: یافتهها نشان داد که بین میانگین نمرات نمونه مورد مطالعه در متغیر مثبتگرایی در سطح >0/05 با میانگین جامعه تفاوت معناداری وجود ندارد ولی در متغیرهای خودناتوانبینی و آستانه تحمل این تفاوت معنادار بود. همچنین یافتهها نشان داد که در سطح >0/05 رابطه بین مثبت گرایی با خودناتوانبینی و آستانه تحمل با خودناتوانبینی منفی و معنادار بود. بحث و نتیجه گیری: به طور کلی نتایج این پژوهش حاکی از اهمیت نقش متغیرهای مثبت گرایی و آستانه تحمل در پیشبینی خودناتوانبینی بود. بنابراین چنانچه با استفاده از روشهای آموزشی بتوان میزان مثبت گرایی و آستانه تحمل را افزایش داد میتوان سطح خودناتوانبینی را کاهش داد.
کلمات کلیدی: مثبت گرایی، آستانه تحمل، خودناتوانبینی، دانشجویان
مقدمه
خودناتوانبینی1 شامل هر فعالیت یا مجموعهای از عملکردهاست که فرد آنها را بکار میگیرد تا فرصتها را برای خارجی جلوه دادن شکست افزایش دهد و یا بهانه و عذری را برای شکست خود فرآهم کرده و موفقیت را به عوامل درونی نسبت دهد - تایس2، . - 1998 به عبارتی خودناتوانبینی مجموعهای از رفتارهاست که به فرد امکان میدهد تا شکست را به عوامل بیرونی و موفقیت را به عوامل درونی نسبت دهد - آلتر و فورگس3، . - 2006 رفتارهای خودناتوانبینی شامل اقدامات و اعمال متعددی مثل تغییر دادن میزان یا کیفیت تمرین - رودوالت،4 سالتزمن،5 وایت مر، - 1985 6، ایجاد مشکلات جسمی یا گزافهگویی در مورد آنها مثل بیماری یا آسیب - اشنایدر و پرکینز7، - 1983 و یا تمرکز بر عیبهای واقعی یا خیالی، است - آگلی،8 اینگرام،. - 1985 9 کاوینگتون - 1994 - 10 با طرح نظریه خودارزشی تبیین دیگری از خودناتوانبینی ارائه کرد.
او که با طرح این نظریه، خودناتوانبینی را به حیطه نظام آموزشی وارد کرد معتقد است: خودناتوانبینی به رفتارهایی اطلاق میشود کهمعمولاً دانشآموزان برای محفوظ نگاه داشتن خود از شکستی که در مدرسه آنها را تهدید میکند بکار میگیرند. خودناتوانبینی نوعی استراتژی است که دانشآموزان به کار میگیرند تا - با اجتناب از احمق به نظر رسیدن به هنگام عملکرد ضعیف - عزت نفس خود را حفظ کنند - لانگ هان، چیا هویای، ینگ هو، منگ شیان، و شانگ هسوئه11، . - 2009پژوهشها نشان داده است، افرادی که خودناتوانبینی بیشتری دارند تواناییهای خود را کم برآورد میکنند و مثبتگرایی کمتری نسبت به کسب موفقیت در آینده دارند - مرکولا12، . - 2002 چنانچه شخص جهتگیری مثبتگرایانه به آینده داشته باشد، موقعیتهای دشوار را با دیدی مثبت ارزیابی میکند و بر این باور است که توانایی گذر از مشکلات را دارد - سگرستوم و سفتون13، . - 2005
مثبتگرایی یک ساختار نوظهور است که توسط هوی، تارتر و وولفولک هوی2013 - 14 الف، 2013 ب - شناسایی شده و متشکل از خصوصیات جمعی تاکید تحصیلی، کارآمدی جمعی، و اعتماد به والدین و دانشآموزان در همکاری برای ایجاد یک محیط آموزشی مثبت است؛ این ساختار یک ویژگی جمعی پنهان مدارس است که به عنوان ابزاری برای اندازهگیری فرهنگ مدرسه مورد استفاده قرار گرفته است - هوی و میسکل15، - 2008 و در تعدادی از مطالعات، پیوند آن با موفقیت مدرسه دیده شده است - هوی و اسمیت16، 2007؛ هوی و همکاران17، 2006 ب؛ مک گوئیگان و هوی 18، 2006 ب - . در واقع میتوان گفت خوشبینی از برجستهترین سازههای شخصیتی متشکل از شناختهای مثبت است - کارور و شییر، زگراشتوم19، - 2010 که نوع رفتارهای فرد را تعیین میکند - شیرر و کارور20، . - 2001
مطالعات نشان دادهاند که افراد مثبتگرا رویدادها یا تجربههای منفی را با نسبت دادن علت آنها به عوامل بیرونی، گذرا و خاص تبیین میکنند و تواناییهای خود را در گذر از این تجربهها دست کم نمیگیرند - سلیگمن1، . - 1998 در واقع میتوان گفت که بین مثبتگرایی و خودناتوانبینی رابطه معکوسی وجود دارد به این صورت که هر چقدر میزان مثبتگرایی فرد بالاتر باشد میزان خودناتوانبینی در او کمتر است و بالعکس - کارور و شییر، زگراشتوم، . - 2010 پژوهشها نشان دادهاند که مثبتگرایی میتواند نگرانیها، شک و تردید افراد را در یک موقعیت مشکل تسلی دهد و آنها را دلگرم کند که تلاش خود را در جهت رسیدن به اهداف ادامه دهند - بای لیس و چیپرفیلد2، . - 2012 به بیان دیگر، مثبتگرایی به یک پیشآمادگی عاطفی و شناختی - چیزهای خوب مهمتر از چیزهای بد است - اشاره دارد، که مستلزم آن است شخص چگونه پیامدها و نتایج زندگی را ارزیابی و پیشبینی میکند - استراسل، مک کی و پلنت3، . - 2000
به طور کلی میتوان گفت که مثبتگرایی یکی از مفاهیم روانشناسی مثبت است که مطالعات متعددی در مورد آن انجام شده است. اما عمده این پژوهشها تحت عنوان خوشبینی سرشتی در چارچوب نظریه انتظار ارزش - شیرر و کارور، - 2001، یا تحت عنوان مثبتگرایی آموختهشده در قالب نظریه اسناد - سلیگمن و سایکزنت4، - 2000 انجام شده است و حال آن که در مطالعه حاضر بر مثبتگراییدر بُعد آموزشی آن تاکید شده است.تحلیلها نشان میدهد که آستانه تحمل پایین نیز در شکلگیری باورهای خودناتوانبینی نقش اساسی دارد - استراسل، مک کی و پلنت، . - 2000 آستانه تحمل، توانمندی فرد در برقراری تعادل زیستی روانی، در شرایط ناگوار است - کانر و دیویدسون5، . - 2003 مفهوم آستانه تحمل از مشاهداتی به دست آمده است که در آن بسیاری از نوجوانان علی رغم تجارب ناگوار توانایی رسیدن به یک پیامد تحولی مثبت را نشان دادهاند - یتس و ماستن6، . - 2004
میتوان گفت آستانه تحمل به عوامل و فرایندهایی اطلاق میشود که خط سیر رشدی را از مسیر رفتارهای مشکل زا و آسیبهای روانشناختی جدا میکند و با وجود شرایط ناگوار به پیامدهای سازگارانه منتهی میگردد - محمدی، . - 1384 گرچه ممکن است آستانه تحملتقریباً فراگیر باشد، ولی احتمال اینکه همه ما به یک اندازه تابآور باشیم اندک است - آنجل7، . - 2015 انسانها از نظر توان درونی، انعطاف پذیری و تحمل در برابر مشکلات متفاوتاند - گالو، بوگارت، ورن سینو و ماتیوس8، . - 2015 به اعتقاد زاوترا، هال و مورای - 2010 - 9 بهترین تعریفی که برای آستانه تحمل جود دارد این است که آن را به عنوان سازگاری موفق با شرایط ناگوار در نظر بگیریم.
آستانه تحمل - مانند ادراکهای نگران کننده - پایین فرد را در برابر استرسهای تحصیلی ناتوان میکند، خودناتوانبینی را افزایش و عملکرد حافظه را کاهش میدهند - پارکز-استم، گلوتیزر و اوتین گن10، . - 2010 پژوهشها نشان دادهاند که آستانه تحمل پایین باعث میشود که فرد در زمینهتحصیلی غالباً احساس شکست کند به طوری که حتی از عهده تکالیف نسبتاً ساده نیز بر نیاید - وینمن11، - 2008، حال آن که برخی دیگر از مطالعات نشان دادهاند که بین آستانه تحمل پایین و خودناتوانبینی رابطه معناداری وجود ندارد - سورن و سورن12، . - 2014 در راستای ارتباط بین آستانه تحمل با خودناتوانبینی پژوهشها نشان دادهاند افرادی که خودناتوانبینی بالایی دارند از آستانه تحمل پایینی برخوردارند و راهبردهای تنظیم هیجان برای اصلاح یا تعدیل تجربه هیجانی خود به خوبی استفاده نمیکنند - حسنی،
