بخشی از مقاله
چکیده
هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی رابطه بین مشارکت کارکنان در هدفگذاری و کارآفرینی سازمانی در آموزش و پرورش کرمان بوده است. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بوده و جامعه آماری شامل کلیه کارکنان اداره آموزش و پرورش استان کرمان. که تعداد آنها 340 نفر، 85 نفر زن و 255 نفر مرد بود. روش نمونهگیری طبقهای تصادفی و حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان تعداد 181 نفر انتخاب گردید. برای جمعآوری دادهها از دو پرسشنامه مدیریت مشارکتی و پرسشنامه کارآفرینی سازمانی استفاده شد. تجزیه و تحلیل دادهها یا استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون صورت گرفت. نتایج حاصل از تحلیل روابط بین متغیرها نشان داد که بین مدیریت مشارکتی و کارآفرینی سازمانی رابطه معنیداری وجود دارد. به علاوه تحلیل رگرسیون نشان داد که بیشترین تغییرات مربوط به کارآفرینی سازمانی را مشارکت کارکنان در هدفگذاری پیشبینی میکنند.
کلیدواژهها: کارآفرینی سازمانی ؛ مشارکت کارکنان ؛ آموزش و پرورش .
.1 مقدمه و بیان مسئله
در دنیای پر رقابت حاضر سازمانها نیازمند تغییرند و باید مدیران راههای استفاده از مزایای خلاقیت انسانها را یافته و بستر مناسب فعالیتهای کارآفرینانه را فراهم سازند. از جمله شاخصها و بستر مناسب برای توسعه کارآفرینی سازمانی شامل سبک رهبری، کار تیمی، حمایت کافی مدیران از افراد خلاق و نوآور، سیستم پاداش و تشویق مناسب کارکنان خلاق و ریسکپذیر است، برای ترویج روحیه کارآفرینی سازمانی باید شرایط مناسبی در درون سازمان وجود داشته باشد - زارع و همکاران، . - 1386 یکی از این شرایط مناسبی که باید در درون سازمان وجود داشته باشد و در سالهای اخیر با طرح سازمانهای شبکهای و زنده، افزایش تکنولوژی ارتباطی و اطلاعاتی و مشارکت بیشتر افراد در تصمیمگیری های سازمانی، همزمان با افزایش تخصص کارکنان، مباحث مربوط به آن، مجدداً اوج تازهای گرفته، مدیریت مشارکتی است - پارنل1، . - 2001
مشارکت عبارت است از یک درگیری ذهنی و عاطفی داوطلبانه یک شخص در موقعیتهای گروهی مربوط به خود و سازمان خود که باعث ایجاد انگیزه در فرد جهت دستیابی به هدفهای گروهی شده و باعث میشود که فرد در مسئولیت کار شریک شود - ناصحیفر، . - 1385 مدیریت مشارکتی به ایجاد فضا و نظامی توسط مدیران اشاره دارد که در آن تمام کارکنان و پیمانکاران در روند تصمیمسازی، تصمیمگیری و حل مشکلات و مسائل سازمان، با مدیریت همکاری و مشارکت نمایند - حضوری، . - 1385 همان طور که تولد و مرگ سازمانها به بینش، بصیرت و تواناییهای مؤسسین بستگی دارد، رشد و بقای آنهانیز به عواملی نظیر توانایی، خلاقیّت و نوآوری منابع انسانی آنها وابسته است - ایراننژاد و همکاران، . - 1393
شومپیتر کارآفرینی را نیروی محرکه اصلی در توسعه اقتصادی تلقی کرده و نقش آن را نوآوری یا »ایجاد ترکیب تازه مواد« دانست. کرزنر کارآفرینی را به معنای آگاهی از فرصتهای سودآور کشف نشده تعریف کرده است - هومن و همکاران،. - 1386 کارآفرینی سازمانی به سرعت در حال تبدیل شدن به یک سلاح انتخابی برای سازمانها به ویژه برای سازمانهای بزرگ است - حقشناس و همکاران،. - 1386 کارآفرینی سازمانی تلاشی برای ایجاد ذهنیت و مهارتهای کارآفرینانه و البته وارد ساختن این ویژگیها و ذهنیتها به درون فرهنگ و فعالیتهای سازمان است - حمیدی و همکاران، . - 1387 کارآفرینی سازمانی شیوه برانگیختن و سپس بهرهگیری از افراد در درون یک سازمان میباشد، پرورش افراد کارآفرین در درون سازمان مستلزم فراهم آوردن بستری مناسب و ترویج روحیه کارآفرینی است - زارع و همکاران،. - 1386 ویژگیهای اصلی سازمانهای کارآفرین، این سازمانها را مجهز به قابلیتهایی میکند که ضمن ارتقای کارآمدی، قادر به بهرهگیری بهتر از فرصتهای موجود با محیط پیرامونشان میشود - احمدی و همکاران، . - 1391 براساس بیانیهی جهانی کار آفرینی، یک همبستگی قوی میان رشد اقتصاد ملی و سطح فعالیت کارآفرینانه ملی و سازمانی وجود دارد - آرچی بونگ ،. - 2004
کارآفرینان سازمانی را افرادی هستند که در تصمیمگیری به سازگاری و همکاری با دیگران تمایل دارند - ایرانزاده و زنجانی، . - 1390 بنابراین میتوان گفت که کارآفرینی در سازمانهای دولتی را میتوان با تصمیمگیری به سبک مشارکتی تحریک و تشویق کرد. مدیریت مشارکتی، فلسفه نوینی است که با تأکید بر مشارکت کارکنان در اداره امور سازمانها و اعتقاد به تعهد و شأن و منزلت منابع انسانی، دستیابی به کیفیت برتر زندگی کاری را هدف خود قرار داده است - دکینک2، . - 2011 مدیریت مشارکتی به طور کلی عبارت است از دخالت دادن کارکنان کلیه سطوح سازمان در فرآیند تبیین مشکل، تجزیه و تحلیل موقعیت و دستیابی به راهحلها، طوری که کارکنان از قدرت تصمیمگیری بالایی برخوردار شوند و با مدیران در کلیه مراحل هم فکری کنند - رابینز، . - 2009
بررسی نتایج مطالعات تننبام و مساریک نیز نشان میدهد که مشارکت کارکنان در فرآیند حل مشکلات سازمان، عملکرد شغلی بهتر و اثربخشی بیشتر آنها را به همراه دارد - والاس و پائول3، . - 2011 رجاییپور و پورپیرعلی - 1387 - در پژوهش خود نتیجه گرفتند که بین میزان مشارکت اعضای هیأت علمی در تصمیمگیریهای مدیریتی با سطح روحیهی آنها رابطه وجود دارد. خنیفر و وکیلی - 1387 - در پژوهشی به این نتیجه رسیدند که بین نوع ساختار سازمانی و کارآفرینی اقتصادی در شرکتهای کوچک رابطهی معناداری وجود دارد. بین ساختارهای مکانیک و ارگانیک با کارآفرینی سازمانی رابطه ی معکوسی و بین ساختار دانشی و کارآفرینی سازمانی یک رابطه مستقیم وجود داشته است.
آسیبشناسی نظام اداری کشور، گویای آن است که این نظام دیوان سالار، دچار عوارضی نامطلوب همچون فقدان روحیه مشارکت جویی، تمرکزگرایی و انعطاف ناپذیری است، کندی و پرپیچ و خم بودن انجام امور، غلبه روحیه بیاعتنایی نسبت به نتیجه کار، مسئولیتناپذیری و فرافکنی، بهرهوری پایین و ناکارآمدی است - ایرانزاده و زنجانی، . - 1390 در این راستا پژوهش مورد نظر به دنبال آن است که به این سؤال پاسخ دهد: » آیا بین مشارکت کارکنان در هدفگذاری و کارآفرینی سازمانی در آموزش و پرورش کرمان ارتباط وجود دارد یا نه؟«
.2 مبانی نظری و پیشینه پژوهش
تئوریهای مدیریتی مختلف در طول سالها با تأکید بر کار گروهی شکل گرفتهاند - رهنورد، . - 1387 مدیریت مشارکتی پس از دهه 1950 از سوی صاحبنظران با استقبال روبرو شد، با کار اندیشمندانی چون آرجریس - 1955 - 4، لیکرت - 1961 - 5، هرزبرگ6 - 1968 - و لاولر - 1986 - 7 رو به رشد نهاد و با عناوین مختلف نظیر مدیریت بر مبنای هدف، نظام پیشنهادها، گروههای بهبود کیفیت و گروههای خودگردان به حیات خود ادامه داد. در مطالعه حاضر از مجموع نظریهها و مطالعاتی که در زمینه مشارکت انجام شده است، استفاده شده است. و در ارتباط با متغیر وابسته - کارآفرینی سازمانی - از نظریه آنتونیک و هیسریچ - 2003 - استفاده شده است. منظور از مشارکت، سیستم مدیریتی است که در آن اعضای سازمان در تصمیماتی که اتخاذ میشود، صاحب نفوذ هستند. مشارکت موجب تصمیمات بهتر در محیط کار، به کار انداختن قوهی ابتکار و خلاقیت در کارکنان، تقویت احترام انسانی و جایگاه اجتماعی، ایجاد انگیزش و علاقهی مشترک، تحریک کارکنان به قبول مسئولیت و در نهایت تعهد و وفاداری به سازمان میشود. مدیریت مشارکتی در بازدهی، رضایت شغلی، انگیزش، خلاقیت و نوآوری، مسئولیتپذیری، نیروی کار، نظم سازمانی، بهبود خدمات، صرفه جویی در هزینه، وجدان کاری و بازده سازمانی مؤثر است. همچنین پینکات در تشریح تفاوتهای موجود بین مدیران سنتی و کارآفرینان سازمانی، مدیران سنتی را افرادی سازگار با مراکز قدرت و تصمیمگیری مطابق با خواست
