بخشی از مقاله
مقدمه
یکی از ویژگیهای عصر حاضر، تغییرات قابل توجه در نگرش، ایدئولوژی، ارزشهای اجتماعی و روش فعالیت است . سازمانعمدتاً توسط این تغییرات تحتتأثیر قرار میگیرد . - 1 - امروزه بر کسی پوشیده نیست که در این دنیای پر تلاطم و متغیر، دوام و توسعه سازمانها، در گرو همسوشدن با تحولات سریع، خلاقیت، نوآوری وکارآفرینی میباشد. به تعبیری دیگر، کارآفرینی کانون و مرکز ثقل کار و تلاش و پیشرفت بشر در عصر مدرنیته، تلقی میشود . - 2 - لازمه این کار آن است که مدیران، مدلهای ذهنی غلط و سنتی کارکنان را شناسایی و اصلاح کنند و به نقشهایی متناسب با شرایط متحول محیطی روی آورند.
در واقع مدیرانی که نقش کارآفرین دارند، عامل اصلی ایجاد خلاقیت و نوآوری هستند و فرصتها را در دل هرج ومرجها تشخیص میدهند. سازمانهای امروزی با تعداد اندک افراد خلاق و کارآفرین نمیتوانند در عرصههای داخلی و خارجی بر رقبا فائق آیند و نیازمند ایجاد بستری مناسب کارآفرینی، برای تمام کارکنان خود هستند . - 3 - کارآفرینی سازمانی، فرآیندی است که سازمان طی میکند تا همه کارکنان بتوانند در نقش کارآفرین انجام وظیفه کنند و همه فعالیتهای کارآفرینانه فردی و گروهی به طور مستمر، سریع و راحتتر در سازمان مرکزی یا شرکت تحت پوشش خودمختار به ثمر برسد . - 4 - بنابراین؛ برای غلبه به مشکلات و تهدیدات که متوجه سازمانهای امروزی است، تنها یک راهحل کارساز است و آن ایجاد بستر فرهنگ کارآفرینی در سازمانهاست . - 5 -
این بستر در سازمانها، تحت عنوان"فرهنگ سازمانی"1 شناخته میشود.کریتنر و کینسکی - 2010 - 2، فرهنگ سازمانی را مجموعهای از فرضیههای ضمنی که به طور مشترک از سوی گروه پذیرفته شده و نحوه ادراکات، تفکرات و واکنشها نسبت به شرایط و موقعیتهای متعدد محیطی را مشخص میسازد؛ میدانند . - 6 - به طور کلی، میتوان گفت فرهنگ سازمانی درکی است که مردم را از سازمان خود دارند . - 7 - اگر قرار باشد در یک سازمان معین دگرگونیهای دلپسند و پایدار پدید آید، فرهنگ آن سازمان باید دستخوش دگرگونی شود و با دگرگونیهای سراسری سازمان سازگار آید؛ به عبارت دیگر کامیابی یا شکست سازمانها را باید در فرهنگ آنها جستجو کرد . - 8 - لذا؛ از آنجا که فرهنگ سازمانی شکلدهنده رفتار اعضای سازمان اعم از کارکنان و مدیران در سطوح مختلف است، میتواند توانایی سازمان در ایجاد تغییر و جهتگیری استراتژیک را به نحو چشمگیری تحت تأثیر قرار دهد.
دون داشتن یک فرهنگ سازمانی اثربخش نمیتوان انتظار فعالیتهای کارآفرینانه داشت. بنابراین؛ فرهنگ سازمانی از این جهت حائز اهمیت است که کارکردهای زیادی دارد از قبیل اینکه، به کارکنان سازمان هویتی سازمانی میبخشد، تعهد گروهی را آسان می سازد، ثبات نظام اجتماعی را ترغیب میکند، با یاریدادن به اعضاء برای پیبردن به پیرامون محیط کار خود نوع رفتار آنان را در محیط کار شکل میدهد که داشتن محیط کاری خلاق، نوآور و رفتاری نوآورانه در این محیط از مصادیق آن میباشد . - 9 - محققان زیادی دریافتند که بین فرهنگ سازمانی و کارآفرینی سازمانی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد - 5، 9، 10 ، 11، . - 12 به توجه به نتایج این تحقیقات؛ اهمیت فرهنگ سازمانی در ایجاد بستر و زمینه لازم برای کارآفرینی سازمانی بیشتر نمود پیدا میکند.امروزه اهمیت کارآفرینی سازمانی در سازمان ها برجسته تر شده و مدیران سازمان ها به دنبال طراحی دقیق کارآفرینانه سازمانی خود هستند و علاقه دارند تا رفتارهای کارآفرینانه ای را ایجاد کنند که به کارایی عملیاتی بهتری منجر شود.
سازمان های ورزشی نیز از این قاعده مستثناء نیستند. کارآفرینی سازمانی وسیله ای برای رشد و ارتقای سازمانهای ورزشی است. تفکر کارآفرینی و استفاده از آن در سازمانهای ورزشی اجتنابناپذیر است. همان طور که در سازمانهای مختلف کارآفرینی از ابزارهای تأمینکننده حیات و مزیتی رقابتی برشمرده میشود، حیات و مزیت رقابتی در سازمانهای ورزشی نیز به عواملی نظیر توانایی، خلاقیت و نوآوری منابع انسانی آنها وابسته است. اگر سازمانهای ورزشی، بهخصوص کمیته ملی المپیک بهعنوان یکی از مهمترین سازمانهای ورزشیِِ کشور؛ سازمانی کارآفرین باشند، میتوانند موقعیتی ایجاد کنند که مدیران، برنامهریزان، تصمیمگیرندگان و کارکنان کارآفرین؛ رصتها را بهتر درک کنند، از منابع موجود و فرصتها بهمنظور نوآوری استفاده بیشتری کنند و در نتیجه سریعتر رشد کرده، در صحنه رقابت جهانی، منطقهای و ملی دوام آورند و رسالتی را که بر عهده دارند به نحو احسن ایفا کنند - . - 10
با توجه به اهمیت کلیدی کارآفرینی در توسعه ورزش کشور و نیز ضرورت بسط و ایجاد بستری برای توسعهی آن به نظر میرسد فرهنگ سازمانی پویا بتواند به عنوان عاملی راهگشا و بسیار کاربردی زمینه و بستر مناسبی جهت بهبود و تسریع روند کارآفرینی در سازمانهای ورزشی فرآهم آورد . بنابراین، نظر به اهمیت و جایگاه فرهنگ سازمانی و کارآفرینی سازمانی در پیشرفت و توسعهی سازمانهای ورزشی و به طبع آن ترقی جامعه و نیز باتوجه به اینکه تحقیقات اندکی در حوزهی کارآفرینی و زمینههای بروز آن در سازمانهای ورزشی صورت گرفته است، برآن شدیم که تحقیقی در این مورد انجام دهیم. بنابراین تحقیق حاضر درپی پاسخگوئی به این سؤال است که چه رابطهای بین فرهنگ سازمانی و کارآفرینی سازمانی در کمیته ملی المپیک جمهوری اسلامی ایران وجود دارد؟
روششناسی تحقیق
تحقیق حاضر از نوع همبستگی است. جامعهی آماری تحقیق را کلیهی کلیهی کارکنان کمیته ملی المپیک جمهوری اسلامی ایران به تعداد 116 نفر تشکیل دادند. نمونه آماری به علت محدود بودن جامعه آماری، برابر با کل جامعه در نظر گرفته شد . - N=n - برای گردآوری اطلاعات، از 3 پرسشنامه به شرح زیر استفاده شد:پرسشنامه محققساخته ویژگیهای جمعیت شناختی، که برای جمعآوری دادههای مربوط به سن، جنسیت، تأهل، سابقه خدمت، وضعیت استخدامی، مدرک تحصیلی و پست سازمانی در بین نمونههای تحقیق توزیع گردید.پرسشنامه ارزیابی فرهنگ سازمانی دنیسون - 2000 - 3، دارای 60 گویه بر اساس طیف 5 گانه لیکرت است و مبتنی بر چهاربُعد درگیر شدن در کار، سازگاری، انطباقپذیری و مأموریت میباشد.
پرسشنامه کارآفرینی سازمانی مارگریت هیل - 2003 - 4 ، دارای 60 گویه بر اساس طیف 5 گانه لیکرت است و مبتنی برشش بُعد افعال سازمانی، نگرش فردی، انعطاف سازمانی، وضعیت پاداش، رهبری کارآفرینانه و فرهنگ کارآفرینانه است. روایی صوری و محتواییپرسشنامه های تحقیق توسط10 تن از متخصصان مدیریت ورزشی تأیید شد.به منظور تعیین پایایی پرسشنامههای مذکور، در مطالعهای مقدماتی30 5 پرسشنامه در میان جامعه آماری توزیع شد که ضریب پایایی درونی برای پرسشنامه فرهنگ سازمانی 0/915 - - = و کارآفرینی سازمانی - = 0/823 - به دست آمد. با توجه به نتایج آلفای کرونباخ، می توان گفت که ضرایب آلفای بدست آمده میزان قابل قبولی دارد و ابزارهای اندازهگیری نیز سازگاری داخلی خوبی دارند.بهمنظور تجزیه و تحلیل دادههای تحقیق از روشهای آماری توصیفی - جداول و نمودارها، میانگین و انحراف معیار - و استنباطی - آزمون کلموگروف اسمیرنف، همبستگی پیرسون، رگرسیون چند متغیری - توسط نرمافزار SPSS نسخه 20 استفاده شد.
یافتهها
برای بررسی رابطه بین فرهنگ سازمانی و کارآفرینی سازمانی، از آزمون همبستگی پیرسون در سطح - - =0/05 استفاده شد. نتایج نشان داد که بین فرهنگ سازمانی و کارآفرینی سازمانی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین؛ از بین مؤلفه های فرهنگ سازمانی، بین درگیر شدن در کار با کارآفرینی سازمانی و نیز بین انطباقپذیری با کارآفرینی سازمانی رابطه مثبت و معناداری مشاهده شد - جدول . - 1مقدار ضریب همبستگی - - R بین متغیرها 0/568 میباشد که نشان میدهد بین مجموعه متغیرهای مستقل و متغیر وابسته تحقیق همبستگی مستقیم و معناداری - p<0/001، - R=0/568 وجود دارد.
همچنین مقدار ضریب تعیین تعدیل شده - - R2 که بیانگر درصد تغییرات تعیین شده از تغییرات متغیر وابسته - ملاک - توسط متغیر مستقل - پیش-بین - است، نشان میدهد که 32 درصد از واریانس کل تغییرات کارآفرینی سازمانی کارکنان کمیته ملی المپیک جمهوری اسلامی ایران است به فرهنگ سازمانی 78 درصد به عواملی خارج از مدل مذکور مربوط میشود.همچنین به منظور درک بهتر اینکه کدامیک از مؤلفههای فرهنگ سازمانی قادر به پیش بینی معنادار کارآفرینی سازمانی هستند، از آزمون رگرسیون چندمتغیره با روش ورود همزمان استفاده شد. نتایج نشان داد که از بین مؤلفههای فرهنگ سازمانی؛ تنها مؤلفهی درگیرشدن در کار قادر به پیشبینی معنادار کارآفرینی سازمانی در کارکنان کمیته ملی المپیک جمهوری اسلامی ایران است - جدول . - 3
بحث و نتیجهگیری
هدف از تحقیق حاضر، تبیین رابطه بین فرهنگ سازمانی و کارآفرینی سازمانی در کارکنان کمیته ملی المپیک جمهوری اسلامی ایران بود. نتایج نشان داد که بین فرهنگ سازمانی و کارآفرینی سازمانی در کارکنان کمیته ملی المپیک جمهوری اسلامی ایران رابطهی مثبت و معناداری وجود دارد - p<0/05، . - r=0/568 به عبارت دیگر با بهبود فرهنگ سازمانی، کارآفرینی سازمانی افزایش خواهد یافت. این یافته از یافته های تحقیق با نتایج تحقیقات عدالتیان و همکاران - - 1392، کلاتهسیفری و تندنویس - - 1391، حیدری و همکاران - - 1390، شهرکی پور و همکاران - - 1389، قهرمانی و همکاران - - 1389 همخوان است.کارآفرینی سازمانی به عنوان عاملی جهت ایجاد تغییر، نوآوری، ریسکپذیری، آیندهنگری، کار گروهی و اعتماد متقابل در کارکنان محسوب میشود.
لذا؛ میتوان بیان نمود که کارآفرینی عامل رشد و شکوفایی استعدادها و سوق دهنده به سوی خود شکوفایی و عامل اساسی در ارتقاء بهرهوری سازمانها میباشد. امروزه سازمانها میتوانند بهوسیلهی کارآفرینی سازمانی، در محیط پرتلاطم و مملو از تغییر و تحول به حیات خود ادامه داده و این مهم زمانی تحقق خواهد یافت که بستر فرهنگی مناسب و پویا برای شکوفا شدن کارآفرینی سازمانی مهیا باشد.جهت شناخت سازمان و بررسی رفتار و عملکرد اعضای یک سازمان، آگاهی از فرهنگ سازمانی گامی بنیادی و مهم به حساب میآید. لذا برای انجام هرگونه اقدام جدیدی در سازمان، توجه به فرهنگ آن مجموعه امری ضروری است؛ زیرا با اهرم فرهنگ به سادگی میتوان انجام تغییرات را تسهیل کرد و جهتگیریهای جدید را در سازمان پایدار نمود.
در حقیقت هرگونه تغییر در سازمان بدون توجه کافی به فرهنگ سازمانی مؤثر واقع نخواهد شد. همچنین، اگر مدیران درصدد افزایش بهرهوری و عملکرد سازمانی باشند، باید به عوامل تشکیل دهنده فرهنگ سازمانی توجه داشته باشند - . - 13همچنین بر اساس نتایج مدل معلوم گردید که فرهنگ سازمانی بر میزان کارآفرینی سازمانی اثرگذار است. پس میتوان ادعا کرد که فرهنگ سازمانی به عنوان شخصیت و شالودهی اساسی کمیته ملی المپیک، نقش اساسی در بالابردن کارآفرینی سازمانی دارد. کمیته ملی المپیک برای اینکه بتواند کارآفرینی سازمانی را به طور مؤثری افزایش دهد و در تمام سطوح به کار گیرد؛ ابتدا باید به فرهنگ سازمانی توجه ویژهای داشته باشد. فرهنگ سازمانی، با ایجاد بستری مناسب جهت توسعهی کارآفرینی سازمانی به سازمان در ایجاد و حفظ مزیت رقابتی پایدار و تبدیل شدن به سازمانی کارآفرین کمک میکند.
نتایج حاصل از مدل رگرسیونی تحقیق نشان داد که مؤلفههای فرهنگ سازمانی قادر به پیشبینی معنادار کارآفرینی سازمانی هستند.همچنین نتایج حاصل از رگرسیون همزمان نشان داد که مؤلفهی درگیرشدن در کار قادر به پیشبینی معنادار کارآفرینی سازمانی در کارکنان کمیته ملی المپیک جمهوری اسلامی ایران است. این یافته، نشان از اهمیت بسیار زیاد این مؤلفه است. به گفتهی دنیسون - 2000 - ؛ مفهوم درگیرشدن در کار این است که سازمانهای اثربخش، افرادشان را توانمند میسازند، سازمان را بر محور گروههای کاری تشکیل می دهند و قابلیتهای منابع انسانی را در همه سطوح توسعه میدهند. اعضای سازمان به کارشان متعهد شده و خود را به عنوان پارهای از پیکرهی سازمان احساس میکنند. افراد در همه سطوح احساس میکنند که در
