بخشی از مقاله
چکیده:
هدف از ا ین تحق یق راب طه ساختار سازمانی با خلاق یت و کارآفرینی کارک نان اداره آموزش و پرورش ناحیه 1 شیراز می باشد. جامعه آماری شامل تمامی کارکنان ناحیه 1 شهر شیراز می باشد که حدود 97 نفر از آنها بصورت تصادفی ساده انتخاب شده اند . ابزار پژوهش در این تحقیق پرسش نامه ساختار سازمانی مقیمی و رمضان - - 1390 ،پرسش نامه خلاقیت رند سیپ - 1979 - ، پرسشنامه کارآفرینی طهرانی یگانه - 1388 - بوده است. در این تحقیق برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی - میانگین، انحراف استانداردو .... - و آمار استنباطی - آزمونهای ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه گام به گام - استفاده شده است.یافته های تحقیق عبارتند از :بین ساختار سازمانی با کارآفرینی و خلاق یت، بین اب عاد ساختار سازمانی با کارآفرینی و خلاقیت رابطه معناداری وجود دارد. مؤلفه رسمیت ساختار سازمانی قدرت پیش بینی کنندگی بالایی برای کارآفرینی و خلاقیت را دارد.
کلید واژه ها: ساختار سازمانی - خلاقیت -کارآفرینی
مقدمه
زندگی پیچیده امروزی ما هر لحظه در حال نو شدن است و خلاقیت و نوآوری ضرورت استمرار زندگی فعال است انسان برای خلق نشاط در زندگی نیازمندابتکار است. امروز شعار »نابودی در انتظار شما است مگر اینکه خلاق و نوآورباشید« در پیش روی مدیران همه سازمان ها است، از سوی دیگر افزایش خلاقیت در سازمانها می تواند به ارتقای کمیت و کیفیت خدمات، کاهش هزینه ها، جلوگیری از اتلاف منابع، کاهش بروکراسی، افزایش رقابت، افزایش کارآیی و بهره وری، ایجاد انگیزش و رضایت شغلی در کارکنان منجر گردد. از عوامل مؤثر در بروزخلاقیت دریک جامعه، زمینه سازی و بسترسازی در بین انسانها جهت ایجادفرهنگی است که در آن همگان در تلاش برای رشد همدیگر باشند و با تأثیر برروی یکدیگر به پیشرفت جامعه کمک کنند.در این راستا فرهنگ سازمانی به دلیل ماهیت اثرگذار قوی نقش مهمی در شکل دهی رفتار سازمانی و پدید آوردن دگرگونی های مهم در درون سازمان دارد.
فرهنگ سازمانی در قالب مجموعه ای ازباورها و ارزش های مشترک که بر رفتار و اندیشه های اعضاسازمان اثرمیگذارد می تواند به عنوان سرچشمه ای برای دستیابی به محیطی خلاق و فضای ترویج و ترغیب نوآوری و خلاقیت باشد - علیمردانی و همکاران، . - 5 : 1388فرهنگ به عنوان بستر نوآوری ایفای نقش میکند در صورتی که فرهنگحاکم برای ایده ها و ایده پردازی ها ارزش قائل نبوده و به آن ارج ننهد هر خلاقیت و نوآوری قبل از بروز در نطفه خفه می شود . به عبارت دیگر نباید تأثیر زمینه های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی را برای بروز خلاقیت نادیده گرفت. مدیران سازمانها از یک سو وظیفه فراهم کردن زمینه رشد و پرورش و خلاقیت و نوآوری و همچنین استفاده صحیح و جهت دار از استعدادها و توانایی های افراد را به عنوان امری مهم به عهده دارد که این خود زمینه ساز توسعه فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی و.. در جامعه است و از سوی دیگر برای پویایی خود نیازمند پرورش و بهره مندی از خلاقیت و نوآوری در سطوح سازمانی خود هستند - علیمردانی و همکاران، . - 5 : 1388
مسائل امروز سازمان ها با راه حل های دیروز حل شدنی نیست و پیش بینی آینده، مشکلات آتی را حل نمی کند؛ بلکه باید برای پیش سازی آینده اقدام کرد. امروزه شرای محیطی و قواعد بازی رقابت به حدی بی رحم، پیچیده، پویاو نامطمئن شده است که سازمان ها دیگر نمی توانند تنها با تغییرات روبنایی مثل تغییر روش ها، سیستم ها، ساختار، تکنولوژی و ... حیات و بقای بلندمدتخود را تضمین کنند. سیستم پیشنهادات نمی تواند افراد را خلاق کند، نمیتواند قالبهای غل ذهنی آنها را مورد شناسایی قرار داده و اصلاح کند. کارگروهی افرادی که مدلهای ذهنی غل و توسعه نیافته دارند کار گروهی نیست .بلکه گروه کاری است. لذا سازمان های امروزه باید انقلابی در اذهان مدیران وکارکنان خود به وجود آورند تا اساسا مفهوم سازمان کار، کیفیت، رقابت، سود و ... در نظر آنها دگرگون شود.
از این رو مدیریت مدلهای ذهنی مطرح و موردتوجه قرار گرفته به طوری که وظیفه اصلی مدیر را شناسایی و اصلاح مدلهایذهنی غل کارکنان دانسته است - صمد آقایی، . - 1 : 1379برای رسیدن به این هدف مدیران باید به نقشهایی روی آورند که متناسب با شرای متحول طبیعی باشد، به طور کلی مدیران به عنوان مهمترین عامل درسازمان های صنعتی، چهار نقش عمده را ایفا می کنند که عبارتند از نقش تولیدی، نقش اداری یا بوروکراتیک ، نقش کارآفرین و نقش یکپارچه کننده. کهدر این میان از کارآفرین به عنوان موتور توسعه اقتصادی یاد می شود، درواقع کارآفرینان عامل اصلی ایجاد خلاقیت و نوآوری می باشد. کارآفرینانکسانی هستند که فرصتها را در دل بی نظمی و هرج و مرج تشخیص می دهند.کارآفرینی سازمانی نیز فرآیندی است که برای بقاء باید تشویق، تمجید، مورد حمایت و تقدیر قرار گیرد که از طریق القای فرهنگ کارآفرینانه در یک سازمان به ارائه نوآوری در محصولات، خدمات و فرآیندها می انجامد.
بنابراین در دنیای امروزی تفکر کارآفرینی و استفاده از آن در سازمانها امری اجتناب ناپذیر است. از آنجایی که خلاقیت و نوآوری و توان کشف فرصتهای جدید ازبارزترین ویژگی های کارآفرینان است و اصولا خصوصیات روانی و رفتاری ایگونه افراد و ماهیت طبیعی نوآوری، شرای خاص و متفاوتی را در سازمان میطلبد لذا شناخت ویژگی ها و ایجاد بستری مناسب برای جذب و رشد کارآفرینان اولین قدم و اساسی ترین مسأله روز سازمانها محسوب می گردد - رابینز1، :1386. - 22لذا با توجه به مطالب بیان شده این تحقیق در نظر دارد که به بررسی ارتباط بین ساختار سازمانی و خلاقیت و کارآفرینی در بین کارکنان آموزش و پرورش ناحیه 1 شیراز در سال 1390-91 بپردازد.
فرضیات تحقیق فرضیه کلی:
بین ساختار سازمانی با خلاقیت و کارآفرینی رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه های جزیی:
-1 بین ابعاد ساختار سازمانی با خلاقیت رابطه معناداری وجود دارد.
-2 بین ابعاد ساختار سازمانی با کارآفرینی رابطه معناداری وجود دارد.
-3 کدام یک از ابعادساختار سازمانی پیش بینی کننده قوی تر برایخلاقیت است.
-4 کدام یک از ابعاد ساختار سازمانی پیش بینی کننده قوی تر برایکارآفرینی است.
روش شناسی تحقیق
روش تحق یق در ا ین پژوهش از نوع همب ستگی می با شد و به دن بال برر سی ارت باط بین ساختار سازمانی با خلاق یت و کارآفرینی می با شد. جام عه آ ماری شامل تمامی کارکنان آموزش و پرورش ناحیه 1 شیراز می باشند که تعداد آنهادر سال 90-91 ، 130 نفر می باشد . در این تحقیق بر طبق جدول مورگان 97 نفر به ع نوان نمو نه انت خاب گردید ند که ا ین ت عداد بر ا ساس روش نمو نه گیریتصادفی ساده انتخاب شدند.
ابزار اندازه گیری:
در این تحق یق جهت جمع آوری اطلا عات از سه پرس شنامه ساختار سازمانیمقیمی - 1390 - کارآفرینی و خلاقیت رندسیپ - - 1979 استفاده شده است.
الف - پرسشنامه ساختار سازمانی
پرسشنامه ساختار سازمانی در سال 2006 ابداع شده و از پرسشنامه های استاندارد می باشد که سید محمد مقیمی و مجید رمضان در سال 1390 آنرا در پژوهشنامه مدیریت خود - جلد1، صفحه - 159 آورده اند. این پرسشنامه شامل 14 سؤال می باشد که نحوه پاسخ دهی بر اساس مقیاس لیکرتی 5 - طیفی - از کاملا موافقم تا کاملا مخالفم است.
امتیاز دهی و تفسیر نتایج پرسشنامه:
برای هر گزینه کاملا موافقم 5، موافقم 4، نه موافقم نه مخالفم 3، مخالفم 2 و کاملا مخالفم 1 امتیاز در نظر بگیرید.برای هر گزینه خیلی زیاد 5، زیاد 4، متوس 3، کم 2 و خیلی کم 1 امتیاز در نظر بگیرید.مجموع امتیاز خود را با توجه به ابعاد پرسشنامه محاسبه کنید و در اینجا بنویسید:...امتیاز :50-70 نشان می دهد که ساختار سازمان خشک و بروکراتیک بوده و انعطاف پذیری در آن بسیار کم می باشد.امتیاز :30-50 نشان می دهد که ساختار سازمانی تا حدودی خشک و انعطاف ناپذیر است.امتیاز زیر :30 نشان دهنده وجود ساختاری منعطف و چابک در سازمان میباشد.
روایی و پایایی پرسشنامه ساختار سازمانی
برای به دست آوردن روایی و پایایی پرسشنامه ساختار سازمانی ابتدا 30 پرسشنامه را پخش کرده و بعد از طریق آلفای کرونباخ آن را محاسبه شد. کهبرابر با 0/7 گردید.
ب - پرسشنامه کارآفرینی
در این پژوهش برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه کارآفرینی طهرانی یگانه - 1388 - استفاده شده است که استاندارد بوده . پرسشنامه کارآفرینی 33سؤال دارد که در یک بخش تهیه شده و تمامی سؤالات بر پایه ویژگی های کارآفرینی است و مفهومی یکسان دارند. مقیاس اندازه گیری در این پرسشنامهبه دلیل استاندارد بود دارای 2 درجه موافق و مخالف است.
روایی و پایایی پرسشنامه کارآفرینی
جهت تعیین روایی پرسشنامه کارآفرینی از نظرات استاد راهنما و مشاور استفاده گردید ولیکن با توجه به استاندارد بودن پرسشنامه اشکالی مشاهده نگردید و روایی آن تأیید شد. برای سنجش پایایی پرسشنامه تعداد 30 عدد پرسشنامه کارآفرینی - آلفا به میزان - 0/95 با توجه به روایی و پایایی ابزار جمع آوری اطلاعات می توان نسبت به صحت دست یافته های تحقیق اطمینان داشت.
ج - پرسشنامه خلاقیت رندسیپ
پرسشنامه خلاقیت رندسیپ - 1979 - به نقل از مقیمی - 1386 - با 50 گویه در مج له پر سنال ژور نال و به من ظور ا ندازه گ یری خلاق یت فرد در سازمان به چاپ ر سیده ا ست و به صورت ک لی مق یاس خلاق یت را مورد ا ندازه گ یری قرار می د هد.
