بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر شناخت رابطه ی بین ویژگیهای شخصیتی با فرسودگی تحصیلی دانشجویان دانشگاه فرهنگیان بود. 265 دانشجو 182 - مرد و 83 زن - به شیوه نمونهبرداری تصادفی طبقه ای از بین دانشجویان دانشگاه فرهنگیان استان چهارمحال و بختیاری انتخاب شدند. به منظور جمع آوری اطلاعات، از پرسشنامه ویژگی های شخصیت کاستا و مک کری - 1992 - و فرسودگی تحصیلی سالملا- آرو و ناتانن - 2005 - استفاده شد. برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی - میانگین و انحراف معیار - و آزمون آماری استباطی - همبستگی پیرسون - استفاده شد. نتایج نشان دادکه هیچ کدام ازپنج عامل شخصیت شامل - روان نژندی، برونگرایی، انعطاف پذیری، توافق پذیری و وظیفه شناسی - . با فرسودگی تحصیلی دانشجویان ارتباطی نداشته است.
کلید وازگان: ویژگیهای شخصیت، فرسودگی تحصیلی، دانشجویان دانشگاه فرهنگیان
مقدمه
دانشگاه فرهنگیان1، دانشگاهی است برای تامین، تربیت و توانمندسازی معلمان و نیروی انسانی وزارت آموزش و پرورش در ایران میباشد. این دانشگاه در سال1390 با تجمیع کلیه مراکز تربیت معلم سراسر ایران تاسیس شد و دارای حدود 98 واحد دانشگاهی - در قالب 64 پردیس و 34 مرکز وابسته به پردیس - و بیش از 65 هزار دانشجو میباشد. از جمله اهداف تاسیس این دانشگاه می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
.1 تأمین و تربیت معلمان، مدیران، مربیان، کارکنان و پژوهشگرانی متعهد، معتقد به مبانی دینی و ارزش های اسلامی و انقلابی، دارای فضائل اخلاقی و ارزش های والای انسانی، کارآمد و توانمند در طراز جمهوری اسلامی ایران.
.2 تربیت، توانمندسازی و ارتقای شایستگی های عمومی، تخصصی و حرفه ای منابع انسانی با تأکید بر پرورش انسان های متقی، کارآفرین، خودباور، خلاق و توانا در تولید علم، فناوری و نوآوری، متناسب با مبانی و ارزش های اسلامی و نیازهای جامعه.
.4 ایجاد تحول و نوآوری در نظام تربیت معلم کشور و تغییر، اصلاح و ارتقای روش ها و برنامه های آموزشی و پژوهشی تربیت معلم، براساس مبانی اسلامی و آخرین تحولات علمی و بهره مندی از فناوری های نوین جهت تحقق اهداف تعلیم و تربیت اسلامی.
. 5 توسعه زمینه پژوهندگی و تقویت روحیه پژوهشی و گسترش دانش، بینش و مهارت های منابع انسانی و رصد کردن تحولات نظام های تربیت معلم و تحولات علمی در حوزه علوم تربیتی و آموزش و پرورش - اساسنامه دانشگاه فرهنگیان، . - 1391 ارتقای بهداشت روانی محیط دانشگاه به عنوان یکی از مهم ترین ابعاد توسعه و بهسازی منابع انسانی بوده و در چند دهه اخیر توجه سازمان های آموزشی، نیرو های سالم جسمی و فکری در نهاد های آموزشی رابه خود جلب کرده است - رستگاه،2013؛به نقل از زاهد بابلان،. - 1392 فرویدنبرگر فرسودگی را نوعی حالت خستگی و تحلیل رفتگی می دانست که از کار سخت و بدون انگیزه نا شی می شود .
وی معتقد بود که نشانگان فرسودگی به صورت علائم مختلف ظاهر می شود و این علائم و شدت آن ها از یک فرد به فرد دیگر متفاوت می باشد. فرسودگی معمولا دلیل وقوع یک یا دو واقعه دردناک و فشارزای زندگی اتفاق نمی افتد بلکه بر اثر انباشت تدریجی فشار های روانی روزمره ایجاد می شود وبراثر آن حالتهای مختلف نا امیدی،خستگی مزمن و کم شدن انرژی تجربه می شود - مازلاک و لیتر1997؛به نقل از بدری گرگری وهمکاران،. - 1391 به طور مرسوم فرسودگی به عنوان یک سندرم سه بعدی - خستگی هیجانی، زوال شخصیت و تمامیت فردی کاهش یافته - مورد توجه قرار می گیرد.خستگی هیجانی که اشاره به احساس خالی شدن و تهی شدن از منابع هیجانی فرد دارد. زوال شخصیت اشاره به پاسخ های منفی بدبینانه یا بیش از حد بی رغبتی به سایر افراد در محل کار،که مولفه ی بین فردی فرسودگی را نشان می دهد - ماسلاخ و همکاران ،2001؛ به نقل از عظیمی و همکاران ،. - 1393
بلاخره تمامیت فردی کاهش یافته اشاره به احساس کاستی در شایستگی ومیزان باروری وحتی کارایی پایین فرد را دارد که مولفه ی خودارزیابی فرسودگی را شامل میشود - شائوفی، 2002 ؛ به نقل از عظیمی و همکاران، - 1393 براساس تحقیقات وپژوهش های انجام شده می توان گفت که فرسودگی تحصیلی براساس در موقعیتهای آموزشی با ویژگیهایی مانند خستگی ناشی از الزامات مربوط به مطالعه، رشد و حس و نگرش بدبینانه وبدون حساسیت نسبت به مطالب درس نیز احساس بی کفایتی و پیشرفت تحصیلی ضعیف در امور درسی و تحصیلی مشخص میشود - زاتانن، 2005، زهان و همکاران، 2007 ؛ - .
فرسودگی منجر به درماندگی ذهنی ازجمله اظطراب، افسردگی، سرکوب خصومت یا ترس میشود افرادی که فرسودگی تحصیلی دارند معمولا علائمی مانند بی اشتیاقی نسبت به مطالعه درس ناتوان در ادامه حضور مستمر در کلاس، مشارکت نکردن در فعالیتهای کلاس، غیبتهای مکرر و احساس بی معنایی و بی کفایتی در فراگیری مطالب درس تجربه میکنند - نامی،2010؛ به نقل از سرانچه و همکاران،. - 1392به لحاظ مفهومی ویژگیهای شخصیتی به راههایی اشاره دارد که یک فرد جهت رویارویی با مسائل جدید انتخاب می نماید این ویژگی معمولا ثابت و تغییر ناپذیراند. - ویرما و همکاران، - 1996 به طور کلی در روانشناسی امروز، دیدگاهای متفاوتی در مورد شخصیت وجود دارد یکی از رویکردهایی که نزد اهل فهم از پذیرش نسبی برخوردار است نظریه پنج عامل شخصیت است. با استفاده از تحلیل عاملی به این نتیجه رسیدند که می توان بین تفاوتهای فرد در عامل شخصیتی پنج بعد عمده را از یکدیگر تفکیک کرد.
نورزگرایی به تمایل فرد برای تجربه اضطراب، تنش، خصومت، تکانش وری، افسردگی و خود کم بینی اشاره دارد. برونگرایی، به تمایل فرد برای مثبت بودن، جرات طلبی، پر انرژی بودن و صمیمی بودن اشاره میکند. تجربه پذیری به تمایل فرد برای کنجکاوی، عشق به هنر و هنرمندی، خردورزی اطلاق میگردد، درحالی که توافق به تمایل فرد برای بخشندگی، مهربانی و همدلی همراه است. وظیفه شناسی نیز منظم بودن، کارا بودن، خود نظم بخشی و پیشرفت مداری اشاره میکند - حق شناس و همکاران،. - 2006 بنابرین یکی ازعوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان ویژگی های روانی شخصیتی آنان است. و هر فردی برای ورود به اجتماع و در نتیجه رویاریی با موقعیت های گوناگون و افراد مختلف - از نظر فرهنگی ,اقتصاد, اجتماع و ... - به ابزارهایی مانند ساختارهایی روانی ویژگی های شخصیتی خاصی مجهز است - کملمیر , دانیلسون و باستین . - 2005
این ابزار های روانی نه تنها تاثیر عوامل مختلفی مانند خانواده , جامعه, گروه همسلان و... قرار دارند بلکه به صورت متقابل این عوامل را نیز تحت تاثیر قرار می دهند - باری, لکی و ارهک . - 2007 درپژوهش کلیک وارال - 2001 - رابطه ی بین ویژگیهای شخصیتی و فرسودگی تحصیلی دانشجویان مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این پژوهش نشان داد که از میان پنج بعد شخصیت، برونگرایی باز بودن تجربه با فرسودگی تحصیلی رابطه ی منفی دارد. روانرنجوری با فرسودگی تحصیلی رابطه ی مثبت دارد. در پژوهش پوربهرام و همکاران - - 1392 که رابطه بین کمال گرایی که یکی از ویژگیهای شخصیت است با فرسودگی تحصیلی مورد بررسی قرار گرفت.
نتایج حاصل نشان داد که کمال گرایی پیشبین معنی دار فرسودگی تحصیلی است.کمال گرایی مثبت به طورمنفی و معنی دار و کمالگرایی منفی به طور مثبت ومعنی دار پیشبین فرسودگی تحصیلی است. در پژوهش سرانچه و همکاران - - 1393 که رابطه ویژگیهای شخصیتی با فرسودگی تحصیلی مورد بررسی قرار گرفت نتایج این پژوهش نشان داد مسیرهای برونگرایی، وظیفه شناسی، بازبودن به تجربه روان رنجوری از طریق خود کارامدی تحصیلی روی فرسودگی معنادار بود. بررسی پیشینه مربوط به موضوع تحقیق نشان می دهد بین ویژگیهای شخصیت و فرسودگی تحصیلی رابطه وجود دارد و دراین پژوهش نیز رابطه این دو متغیر درمیان دانشجویان دانشگاه فرهنگیان استان چهارمحال و بختیاری مورد بررسی قرار می گیرد.
فرضیه اول: بین ویژگی های روان نژندی و فرسودگی تحصیلی دانشجویان دانشگاه فرهنگیان رابطه وجود دارد. فرضیه دوم : بین ویژگی های برونگرایی و فرسودگی تحصیلی دانشجویان دانشگاه فرهنگیان رابطه وجود دارد. فرضیه سوم : بین ویژگی های انعطاف پذیری و فرسودگی تحصیلی دانشجویان دانشگاه فرهنگیان رابطه وجود دارد. فرضیه چهارم : بین ویژگی های با وجدان بودن و فرسودگی تحصیلی دانشجویان دانشگاه فرهنگیان رابطه وجود دارد. فرضیه پنجم : بین ویژگی های توافق پذیری و فرسودگی تحصیلی دانشجویان دانشگاه فرهنگیان رابطه وجود دارد.
روش پژوهش
روش تحقیق این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بوده، در این روش محقق بدون دستکاری متغیرها ارتباط آنها را با هم بررسی میکند - دلاوری،. - 1381 جامعه آماری اینپِژوهش را کلیهی دانشجویان کارشناسی پیوسته دانشگاه فرهنگیان استان چهارمحال وبختیاری میباشد. برای گردآوری اطلاعات از نمونه گیری به روش تصادفی طبقه ای استفاده شد. طبقه های نمونه گیری را سه مرکز این دانشگاه یعنی پردیس بحرالعلوم، پردیش شهید باهنر و مرکز شهید رجایی تشکیل می دهند. لازم به ذکر است که از طریق جدول کرجسی و مورگان حجم نمونه تعیین گردید. اطلاعات دقیق در این زمینه در جدول 1 آمده است.حجم نمونه این پژوهش را تعداد S=265 دانشجو تشکیل می دهند که با توجه به تعداد دانشجو در هر یک مرکز دانشگاه فرهنگیان، به طور نسبی، درصد نمونه برای مراکز تعیین و محاسبه شد.
ابزارهای گردآوری داده ها
-1 پرسشنامه فرسودگی تحصیلی: این پرسشنامه توسط سالملا-آرو و ناتانن - 2005 - براساس مقیاس فرسودگی برگن ساخته شده است. این پرسشنامه دارای 15 گویه است. که سه مولفه ی خستگی هیجانی 5 - گویه - ، بدبینی 4 - گویه - و فقدان کارای 6 - گویه - را در برمیگیرد. همه گویه ها در یک طیف هفت درجه ای هرگز - 0 - تا همیشه - 6 - از طرف دانشجویان نمره گذاری می شوند. بدر گرگری، مصرآبادی، پلنگی و فتحی - 1391 - ضریب آلفای کرونباخ کل پرسشنامه را 0/86و برای خرده مقیاس خستگی هیجانی برابر0/77، خرده مقیاس بدبینی 0/78و خرده مقیاس فقدان کارایی - ناکارآمدی درسی - 0/86بدست آوردند.
