بخشی از مقاله
چکیده
هدف تحقیق حاضر تعیین رابطه عوامل بازدارنده همکاری علمی و انگیزه پژوهش در بین دانشجویان و اساتید دانشگاه فرهنگیان میباشد. روش تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی باشد. جامعه آماری 3212 نفر می باشد. نمونه آماری 346 نفر بوده که از بین کلیه دانشجویان پسر و اساتید دانشگاه فرهنگیان آذربایجانشرقی، آذربایجان غربی و اردبیل براساس سهم دانشجویان پسر و اساتید از حجم نمونه به شیوه تصادفی متناسب انتخاب شده است.
ابزارهای اندازهگیری از پرسشنامه محقق ساخته بوده æ روایی محتوایی آن از نظر و قضاوت اساتید علوم تربیتی و متخصصان امور استفاده شد و پایایی پرسشنامه از طریق آلفای کرونباخ محاسبه گردید که انگیزه پژوهش برابر با 0/643 و عوامل بازدارنده همکاری علمی برابر با 0/780 است. برای تجزیه æ تحلیل دادهها از نرمافزار spss استفاده شده است. نتایج بدست آمده نشان می دهد: بین عوامل بازدارنده همکاری علمی و انگیزه پژوهش در بین دانشجویان و اساتید دانشگاه فرهنگیان رابطه منفی و معنی داری وجود دارد.
مقدمه:
مبنای قدرت و حیات در دنیای کنونی به میزان بهره مندی از علم و دانش باز میگردد. در جامعه امروز فقیر و غنی براساس میزان بهره مندی از دانش در درجه اول شکل میگیرد و نتیجه اش به میزان برخورداری ازثروت و قدرت می رسد. در دنیای امروز هیچ راهی جز اندیشیدن به توسعه علمی وجود ندارد و این انتخاب گزینه ای است وگرنه باید بپذیریم که روز به روز فقیرتر یا عقب ماندهتر شویم پس توسعه علمی هم یک امر ضروری است و هم یک امر مطلوب - بسطامی، . - 1384 حال با توجه به شرایط کنونی توسعه علم و دانش در مراکز دانشگاهی، به تعیین رابطه عوامل بازدارنده همکاری علمی و انگیزه پژوهش در بین دانشجویان و اساتید دانشگاه فرهنگیان پرداخته ایم.
مسئولان از ناکافی بودن سرمایهگذاری پژوهشی از سوی بخش خصوصی، از کمبود پژوهشگران با تجربه و کارآمد، از فقدان ابزار، امکانات و تجهیزات پژوهشی، از فقدان سامانههای اطلاع رسانی به روز و به موقع و فقدان بسیاری مولفه های دیگر که موثر در امر پژوهش است، سخن گفتند - عشقی نیا ،. - 1386 امروزه پژوهش، کلید دانایی و دستاوردهای آن، زیر بنای توسعه همه جانبه و پایدار جوامع در حال رشد محسوب میشود که میتواند زمینه ساز تحقق جامعه پژوهشی، علمی و دانایی محور باشد. در دهههای 1960 و 1970 جامعه و دولت آمریکا، بودجههای کلانی را در اختیار محققین امور اجتماعی قرار دادند که برنامههای آموزشی و درسی را در سطح گسترده رشد داده و نوآوریهای لازم را در این زمینه انجام دهند تا آمریکا از نظر آموزش از شوروی - سابق - عقب نماند.
به تبع این تب، موج نخبه پروری در آمریکا فزونی گرفت و ابداع پروژههای گوناگون »تحقیق توسعه انتشار«، عرصه را بر تحقیقات آموزشی از نوع تحقیق عمل تنگ کرد. اما به هر حال، جبر زمان جریان حوادث را به سوی دیگری سوق داد. عدم موفقیت دانشآموزان آمریکایی تقریباً در تمامی ارزیابیهای بینالمللی، جامعه آموزشی آمریکا را متوجه مشکلات کیفی آموزشی کرد. به طور خلاصه، این شکستهای پیایی برای جامعه آمریکایی قابل تحمل نبود. فرضیهپردازان آموزش احساس میکردند که جدایی تحقیق و عمل، یکی از عوامل عمده این شکستها است.
دانش و تکنولوژی به عنوان عوامل و ابزارهایی است که در رشد قابلیت ها و توانمندیهای یک ملت و شهروندان آن نقش حیاتی دارد. چنین امری در ابتدا به این واقعیت باز میگردد که هر گونه توسعه اجتماعی-اقتصادی، مستلزم تعامل ویژه میان دانش علمی، مهارتهای عملی و تکنولوژیهای کاربردی است که از رهگذر یک نظام آموزشی کارآمد، صورت تحقق میپذیرند - تیدائو2001:2 ،. - 223 یکی دیگر از متغیرهایی که در امر انگیزه تحقیق و پژوهش می تواند موثر باشد: همکاری های علمی و پژوهشی است.
همکاری علمی، فرایندی را شامل میشود که طی آن دو یا چند نویسنده برای خلق یک اثر علمی، با اتخاذ یکی از شیوههای همکاری، منابع و استعدادهای خود را به اشتراک گذاشته و با هم همکاری میکنند - امیری، . - 1383 در عصری زندگی میکنیم که متخصصان و پژوهشگران ناگزیر از برقراری ارتباطهای بیشتر و بهرهگیری از پدیده »همکاری علمی« و روی آوردن به »تألیف مشترک« هستند. زیرا یک پژوهشگر در شرایط جدید نمیتواند به تنهایی تمام تخصص، مهارت، منابع و امکانات لازم برای فعالیتهای پژوهشی را در اختیار داشته باشد. با همکاری علمی، مزایا و فواید زیادی در فعالیتهای پژوهشی نصیب فرد پژوهشگر میشود.
توسعه زمینه پژوهندگی و تقویت روحیه پژوهشی که جزئی از مأموریتهای پژوهشی دانشگاه در اساسنامه دانشگاه فرهنگیان بیان شده است تا چه حدی در ارتباط با عوامل بازدارنده همکاری علمی - عوامل بازدارنده محیطی، عوامل بازدارنده فردی و عوامل بازدارنده فرایندی ساختاری - اقدام نموده است؟ هارت - 2000 - 3 و ملین - 2000 - 4 فواید همکاری را افزایش دانش، کیفیت علمی بالاتر، خلق ایدههای جدید، تماس و ارتباط برای کارهای آینده برشمردند. هارا و همکاران - 2003 - 5 عوامل مؤثر بر همکاری علمی، به دو دسته »عوامل مشوق« و »عوامل بازدارنده« تقسیم میکند.
با توجه به این موارد، با انجام پژوهشی نظیر پژوهش حاضر، میتوان نقش عامل همکاری علمی بین افراد در دانشگاه فرهنگیان را شناسایی کرد تا بهرهگیری از نتایج آن، راهکارهای مناسب در برنامهریزی برای افزایش عوامل مشوق و کاهش عوامل بازدارنده در همکاری علمی و پژوهشی بدست آیند. چرا که هدف کلی تعیین رابطه عوامل بازدارنده همکاری علمی و انگیزه پژوهش در دانشجویان و اساتید دانشگاه فرهنگیان می باشد.
علاقه در واقع، یک متغیر انگیزشی ویژه و منحصر بفرد و یک حالت روانشناختی است که در خلال تعاملات بین اشخاص و موضوعات مورد علاقهشان روی می دهد و بواسطه توجه، تمرکز و تاثیر فزاینده مشخص میگردد - هیدی2006: 6، . - 70 رینینگر و هیدی - 2002 - 7 نیز بیان داشتهاند که »علاقه« متضمن دو عنصر شناختی و عاطفی است که هر یک، وجهی از تعلق شخص را به امور و فعالیتها در بر میگیرد. عنصر عاطفی در حقیقت احساساتی است که هنگام درگیری فرد با فعالیتی خاص دخالت میکند، ولی عنصر شناختی با درگیری ذهنی و فکری شخص سروکار دارد. از نظر رینینگر و هیدی، »علاقه« محصول تعامل شخص با فعالیتها و زمینههایی است که با آنها مواجه میشود. به این ترتیب، ویژگیهای شخصی و محیطی هم میتوانند برانگیزاننده علاقه باشند و هم میتوانند دامنه و دایره آن را محدود سازند - ویت فیلد. - 9: 2010:8
نظریه رفتارگرایی در انگیزش: نظریه رفتارگرایی در انگیزش بر عوامل بیرونی، محرکها، پاداشها و تنبیههایی که در محیط رخ میدهند، تاکید دارد. در این میان، بر نقش پاداش به عنوان یک محرک یا واقعه جذاب که در نتیجه بروز رفتار معین ارائه میشود تاکید شده است. بر این اساس، وقتی که به رفتار معین پاداش داده شود و رفتاری دیگر مورد تنبیه قرار گیرد، اولی تقویت و دومی خاموش خواهد شد - لطفآبادی،. - 120:1389 نظریه انتظار-ارزش: بر اساس نظریه شناختیاجتماعی، باورهای انگیزش تحصیلی دانشجویان متضمن سه عنصر میباشد: ارزش، انتظار، احساس. در مدل انتظار-ارزش اکسل9 و همکارانش، رفتار معطوف به پیشرفت، بواسطه انتظار موفقیت آتی و ارزشهایی که نسبت به یک کار منسوب میشود، تبیین میگردد.
