بخشی از مقاله
چکیده
زمینه و هدف: خانواده از نهادهای مهم و بنیادی جامعه است که نقش اساسی در زندگی فرد و جامعه دارد. اهمیت خانواده به عنوان یک نهاد اجتماعی مسئلهای غیر قابل تردید است. اگر چه فرزند از جامعه و همسالان تأثیر میگیرد ولی بیشتر تحت تأثیر خانواده است. تأثیر خانواده در فرزند و نقشهای مهم آن در جنبههای سازندگی، فرهنگی، اجتماعی، اخلاقی، تربیتی، تحصیلی و غیره بسیار مهم و عظیم است. واکنشهای فرزندان به کنشهای والدین نیز در گذر زمان در شکلگیری شخصیت آنان انعکاس مییابد. لذا هدف اصلی پژوهش حاضر شناخت رابطه بین سبک های فرزند پروری و دلبستگی دربین دانشجویان دانشگاه فرهنگیان استان چهارمحال و بختیاری بود.
روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع تحقیقات توصیفی و به روش همبستگی می باشد. 274دانشجو 191 - مرد و 83 زن - به شیوه نمونهبرداری تصادفی طبقه ای از بین دانشجویان دانشگاه فرهنگیان استان چهارمحال و بختیاری انتخاب شدند. ابزارهای گردآوری اطلاعات شامل »پرسشنامهی دلبستگی 18 سؤالی« و همچنین »پرسشنامهی فرزند پروری یانگ« بود. . از آمار توصیفی و آزمون های آماری به کمک نرم افزار SPSS - v. 16 - برای تحلیل داده ها بکار گرفته شد. یافته ها: در تبیین نتایج این پژوهش به طور کلی می توان نتیجه گرفت که بین سبکهای فرزند پروری و دلبستگی رابطه و همبستگی وجود دارد. همچنین محاسبات نشان داد بین دلبستگی دانشجویان و نوع فرزند پروری والدین رابطه مثبت و معنی دار وجود دارد.
کلید واژگان: سبکهای فرزند پروری، دلبستگی، خانواده، دانشجویان دانشگاه فرهنگیان
مقدمه
دانشگاه فرهنگیان1، دانشگاهی است برای تامین، تربیت و توانمندسازی معلمان و نیروی انسانی وزارت آموزش و پرورش در ایران میباشد. این دانشگاه در سال1390 با تجمیع کلیه مراکز تربیت معلم سراسر ایران تاسیس شد و دارای حدود 98 واحد دانشگاهی - در قالب 64 پردیس و 34 مرکز وابسته به پردیس - و بیش از 65 هزار دانشجو میباشد. از جمله اهداف تاسیس این دانشگاه می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
.1تأمین و تربیت معلمان،مدیران،مربیان،کارکنان وپژوهشگرانی متعهد،معتقد به مبانی دینی وارزش های اسلامی و انقلابی، دارای فضائل اخلاقی و ارزش های والای انسانی،کارآمدو توانمند درطراز
جمهوری اسلامی ایران.
.2 تربیت، توانمندسازی و ارتقای شایستگی های عمومی،تخصصی وحرفه ای منابع انسانی با تأکید برپرورش انسان های متقی،کارآفرین، خودباور،خلاق و توانادر تولیدعلم،فناوری و نوآوری، متناسب بامبانی و ارزش های اسلامی و نیازهای جامعه.
.4 ایجاد تحول و نوآوری در نظام تربیت معلم کشور و تغییر، اصلاح و ارتقای روش ها و برنامه های آموزشی و پژوهشی تربیت معلم، براساس مبانی اسلامی و آخرین تحولات علمی و بهره مندی ازفناوری های نوین جهت تحقق اهداف تعلیم و تربیت اسلامی.
. 5 توسعه زمینه پژوهندگی وتقویت روحیه پژوهشی و گسترش دانش، بینش ومهارت های منابع انسانی و رصد کردن تحولات نظام های تربیت معلم و تحولات علمی در حوزه علوم تربیتی و آموزش و پرورش - اساسنامه دانشگاه فرهنگیان، . - 1391
امروزه این مطلب که معلم عامل اصلی پیشرفتهای اجتماعی و فرهنگی هر کشوراست،درتمامی جوامع پذیرفته شده است؛ از این رو نحوه تربیت معلم درهر زمان نشان دهنده شرایط فرهنگی و اجتماعی آن زمان میباشد. معلم عامل انتقال دهنده ارزشهای فرهنگی جامعه از نسلی به نسل دیگرو مهیاکننده زمینههای مساعد برای باروری فرهنگی است - حیدری، . - 1382 به همین خاطر دولتهاتوجه خاصی به این مقوله حیاتی دارند. خانواده پایه بنیادین اجتماع، سلول سازنده زندگی انسان، خشت بنای جامعه کانون اصلی حفظ سنت ها هنجارها و ارزشهای اجتماعی است. خانواه شالوده استوار پیوندهای اجتماعی و روابط خویشاوندی وکانونی برای بروز و ظهور عواطف انسانی و پرورش اجتماعی است. خانواده واحدی است که بر اساس ازدواج پدید می آید و از آغاز پیدایی خود همچون حریمی امن زندگی انسان را در بر میگیرد و موج تازهای در درون شبکه خانواده ای ایجاد می کندو شمار زیادی از خویشاوندان را نیز بهم پیوند می دهد.
انسان در خانواده فرایند جامعه پذیری را می آموزد که مجموعه ای از "بایدها گ ونبایدها" است ونقش های را در روابطش با یاد میگیرد. درنتیجه، یکی از موثرترین عوامل رشد انسان محیط خانوادگی است. انسان در محیط خانواده، حس محبت و امنیت و توانایی یادگیری را کسب میکند و از طریق کیفیت روابط بین والدین خود و همچنین بازی کردن با برادران و خواهران خود و یا سایر کودکان مهارتهای اجتماعی لازم را برای سازگاری بهتر میآموزند - کالات1، . - 1996 لازمه آموختن و یادگیری وجود محیط مناسب با محرکهای کافی و امکانات مناسب می باشد. بدون تردید ساخت خانواده و جایگاهی که کودک آن را در خانواده اشغال میکند نقش مهمی در رشد شخصیت وی ایفا میکند، انسانی که با ویژگیهای خاصی به دنیا میآید، از آن پس سروکارش با جو و محیط اطراف خود خواهد بود، اگر چه ویژگیهای توارثی نوزاد در شکلگیری شخصیت او نقش مهمی دارند.
اما باید توجه داشت که این ویژگیها تنها در محیط مناسب می توانند شکل گیری شخصیت را امکان پذیر سازند. به عنوان مثال: هر نوزاد با مقدار تواناییها و استعدادهای گوناگونی متولد می شود، اما شکوفا شدن یا نشدن این استعدادها و توانایی ها بستگی به محیطی دارد که فرد در آن قرار می گیرد. در این زمینه بعضی از محققان به اصطلاح دوره سرنوشت ساز اشاره می کنند که در شکل دهی جنبه های خاصی از رشد نقش مهمی ایفا می کند. و در جریان اجتماعی شدن از نظر محیط اجتماعی تفاوت هایی دیده می شود. محیط های غنی از نظر فراهم کردن امکانات پیشرفت - مثلاً پیشرفت تحصیلی - از قبیل کتاب، تصاویر، بحث هایی میان افراد خانواده و خلاصه انواع محرکهای محیطی در مقایسه با محیط های فقیر از هر نظر مساعد و آماده ترند - کریمی،. - 1380 تأثیر جو عاطفی خانواده در رشد اجتماعی فرزندان یکی از عوامل مؤثر در رفتار، خانواده است.
محیط خانواده اولین و با دوامترین عاملی است که در رشد شخصیت افراد تأثیر میگذارد. چنانکه می دانیم، کودک خصوصیات زیادی را از والدین خود به ارث میبرد و از این راه پدر و مادر زمینه رشد و پیشرفت افراد را فراهم میکنند. نفوذ والدین در بچهها تنها محدود به جنبههای ارثی نیست - شریعتمداری،. - 1381 تحقیقات نشان داده است تجارب خانوادگی تاثیر عمدهای بر تکامل فرد در طول دوره نوجوانی و بعد از آن دارد و ارتباطات خانوادگی سایر جنبههای زندگی نوجوان مانند موفقیت تحصیلی را تحت تاثیر خود قرار میدهد - بایرن1 و همکاران، . - 2002 دگرگونیهای سریع و گسترده علوم، انسان را با شرایط و مشکلات پیچیدهای روبهرو کرده است. برای همگامی با این تحولات و تأمین بهداشت روانی جامعه، نیاز به یک نیروی محرکه احساس میشود. یکی از ابعاد مهم در راستای توسعه علوم، فراگیری آن است.
در شرایطی که راهیابی به دانشگاه به عنوان مکانی برای آموختن دانش، برای پیشرفت جامعه، جوانان و خانوادهها امری ضروری به نظر میرسد، توجه به انگیزه از اهمیت خاصی برخوردار میشود. افراد کارآمد، متخصص، و دارای سلامت جسم و روان در پیشبرد اهداف جامعه نقش مهمی دارند - رضا خانی،. - 1386 از آنجا که فرزندان هر خانواده، آینده سازان مملکت هستند، پیشرفت تحصیلی آنها امری است که پس از سلامت جسمی و روانی، از اهمیت ویژه برخوردار است. پیشرفت تحصیلی به جلوهای از وضعیت تحصیلی دانشآموز یا دانشجو اشاره دارد که این جلوه ممکن است نشان دهنده نمره یک دوره، میانگین نمرات برای مجموعهای از دورهها در یک درس یا میانگین نمرات دورههای مختلف باشد - ولترز2، . - 1998 پیش بینی پیشرفت تحصیلی از نقطه نظر علمی و کاربردی دارای اهمیت است.
پیشرفت تحصیلی یکی از عوامل مقبولیت در کلاس درس است. همچنین برای به دست آوردن یک شغل و درجات مختلف آن دارای اهمیت است. اهمیت پیشرفت تحصیلی از بعد دیگری نیز قابل تأمل است. از آنجا که هر نظام تربیتی به جهت حصول بهترین شرایط و نتایج و رفع کمبودها و موانع در سراسر فرآیندهای آموزشی و پرورشی نیز دانش آموختگانی هستند که واجد برخی ویژگیها شدهاند، پیشرفت تحصیلی میتواند یکی از مهمترین و عینی ترین معیارها برای بررسی و ارزیابی کارآیی نظامهای تربیتی باشد - مهر افروز، . - 1381 وقتی فرد از انگیزه پیشرفت بالایی برخوردار باشد، برای یادگیری، مهارتهای لازم و راهکارهای مناسب را مییابد.
بر اساس نظریه-های مشوق انگیزش مانند نظریه اورمیر3 و لاوری4 ، افراد در زمینههایی که برایشان مهم است یا نتایج و پیآمدهای آن را مطلوب میدانند، پیشرفت بیشتری خواهند داشت. نایلینگ - 2010 - 5، در یک مطالعه طولی در مورد تاثیر عوامل مختلف خانوادگی و آموزشی بر روی نتایج تحصیلی گروههای مختلف دانشآموزی با بررسی متغیرهای جمعیتشناختی و درون-دادهای آموزشگاهی آنها، به این نتیجه رسید که پیشرفت تحصیلی دانشآموزان با مؤلفههای چندگانه خانوادگی همانند باورها و انتظارات والدین، اعمال انضباطی و مداخلات والدین، محیط عاطفی حاکم بر خانواده و منابع در دسترس خانوادگی ارتباط دارد.
سنت و همکاران - 2009 - 6، در مطالعهای با عنوان تاثیر روابط خانوادگی بر نحوه پردازش اطلاعات و سازگاری آموزش یک نمونه 210 نفری دانشآموزان پایه اول مشخص کردند که وجود روابط بین والدینی نا ایمن به طور غیر مستقیم با پیشرفت تحصیلی ضعیف و پردازش منفی اطلاعات در وقایع استرس آور مرتبط با همسالان رابطه دارد که این وضعیت افزایش ناسازگاری کودک در طی یک دوره یکساله را پیشبینی میکند. رانسدل - 2001 - 7 در پژوهشهای بین فرهنگی بیان میکند که در پیشرفت تحصیلی، دانشجو علاوه بر عوامل شناختی مانند هوش و استعداد، باید سهم بیشتری برای عوامل غیر شناختی مانند وضعیت اقتصادی- اجتماعی خانواده، روابط خواهر برادری و حمایت والدین در امر تحصیل
