بخشی از مقاله
چکیده
در عالم هستی هر موجودی حق و حقوقی دارد که انسان و مجامع انسانی بالاترین حقوق را دارا هستند که در این بین حقوق شهروندی که مختص هر دولت- ملت به معنی خاص است از جایگاه ویژهای برخوردار است که بایستی توسط نظام آموزشی هر کشور به دانشآموزان خود آموزش داده شود. از این رو بنا به اهمیت تخصیص امکانات سخت افزاری و نرمافزاری آموزشی بایستی در نظر داشت که آموزش حقوق شهروندی نیز دارای ملزوماتی است که یایستی رعایت شود.
مقدمه
در عالم هستی هر موجودی حق و حقوقی دارد که انسان و مجامع انسانی بالاترین حقوق را دارا هستند که در این بین حقوق شهروندی که مختص هر دولت- ملت به معنی خاص است از جایگاه ویژهای برخوردار است که بایستی توسط نظام آموزشی هر کشور به دانشآموزان خود آموزش داده شود. از این رو بنا به اهمیت تخصیص امکانات سخت افزاری و نرمافزاری آموزشی بایستی در نظر داشت که آموزش حقوق شهروندی نیز دارای ملزوماتی است که یایستی رعایت شود.
مبانی نظری
حقوق شهروندی به حقوق و آزادی هایی گفته می شود که دولت، اجرای آن را براساس قوانین داخلی، برای اتباع خود تأمین و تضمین می کند و محتوای آن ممکن است از یک کشور تا کشور دیگر کمی متفاوت باشد. پارسونز شهروندی را نتیجه توسعه مدرنیته و دموکراتیک شدن جوامع می داند. او شهروندی را به سه مقوله کردار اجتماعی، عضویت اجتماعی و انسجام اجتماعی پیوند می دهد و شهروندی را با این سه مقوله کلیدی دارای نوعی احساس تعلق می داند که در نهایت به انسجام اجتماعی منجر می شود.
شهروندی کامل به معنای برخورداری همه اقشار و گروههای اجتماعی از حقوق است که باید آن را بشناسند و دیگران نیز این حقوق را محترم بشمارند - حسام،:1381 . - 11 یک شهروندی کامل به دور از هرگونه تبعیض اجتماعی به معنای برخورداری همه اقشار و گروه های اجتماعی از حقوق و تعهدات شهروندی و آگاهی آنان از حقوق خود است. بنابراین آگاهی از حقوق شهروندی نیازمند تأمین انواع مختلف منابع و ایجاد فرصت های مناسب و بازتولید ارزش های عام از یک طرف و نگرش مناسب به این حقوق از سوی دیگر است .
به عقیده ترنر، شهروندی بر دسترسی افراد وگروه ها به منابع کمیاب در جامعه نظارت دارد. این منابع شامل منابع اقتصادی چون مسکن، درآمد، منابع فرهنگی چون آموزش و منابع سیاسی چون آزادی بیان، مذهب و عقیده است. در کنار این منابع وی به سه نوع حقوق شهروندی اشاره می کند که عبارتند از: حقوق اقتصادی مربوط به نیازهای اساسی برای مسکن و غذا، حقوق فرهنگی شامل دسترسی به رفاه و تحصیلات و حقوق سیاسی مربوط به آزادی های فردی و مشارکت در دستگاه های سیاسی. این موارد به حقوق اجتماعی متمایز از حقوق انسانی با فرض عضویت در دولت - ملت مربوط می شود.
بنابراین در تأکید بر ایده شهروندی، علاوه بر موقعیت حقوقی، نظارت بر دسترسی به منابع کمیاب، اعطای هویت فرهنگی به افراد و گروه ها نیز مطرح است، پس در تعریف وی، شهروندی عاملی فعال است. بنابراین شهروندی از پایین به بالا است و شهروندان با آگاهی از حقوق و وظایف خود در امور جامعه مشارکت می کنند - شیانی،. - 17 :1381 فالکس، از جمله پست مدرن هاست که در شهروندی پسامدرن خود به دفاع از لیبرالیسم می پردازد.
به عقیده وی حقوق فردی ما تنها هنگامی معنادار هستند که به وسیله احساس تعهد به دیگران حمایت شوند، دیگرانی که هم حقوق ما را به رسمیت می شناسند و هم به ما در ایجاد و پایدار ساختن نهادهای اجتماعی که تحقق حقوق را ممکن می سازند، یاری می رسانند - فالکس،. - 207 : 1381 این مهم ما را مجاب میدارد تا در نظرات لیبرالیستی در پی رابطه حقوق شهروندی و عدالت تربیتی باشیم. بهطورکلی هر مبحثی در زمینه توزیع مواهب و امکانات اجتماعی، مرتبط با بحث عدالت اجتماعی بوده و توسط محققان حوزههای مختلف از دیدگاه نظریه عدالت جان رالز بررسی میشود.
یکی از ارزشهای تربیتی عدالت تربیتی است که از جمله مصادیق بحث عدالت تربیتی، توزیع امکانات و فرصتهای آموزشی و اختصاص سهمیههای مختلف در نظام آموزشی است. به عبارت دیگر بایستی نظام آموزش و پروش هر ملت - دولتی امکانات سخت افزاری و نرمافزاری را به صورت عادلانه در اختیار ملت قرار دهد . چگونگی توزیع امکانات تربیتی در زمان و مکان مشخص و تعیین معیارهای این امر نقش مهمی در رفاه اجتماعی شهروندان ایفا میکند و در فرایند زندگی هر شهروند تأثیرگذار است - کانل،. - 1993 تصریح معیارهای توزیع مواهب تربیتی چه در محیط خانواده و چه در محیطهای آموزشی سبب بهرهمندی عادلانه افراد از امکانات تربیتی خواهد شد که این معیارها نیز منتج از ارزشهای حاکم و فلسفه اجتماعی مسلط برآن جامعه اخذ میشود - یاریقلی،. - 1393
روش پژوهش
این پژوهش به منظور شناخت رابطهی حقوق شهروندی و عدالت تربیتی در ابتدا با استفاده از روش توصیفی کتابخانهای به جمعآوری اطلاعات پرداخته شد و در مرحله دوم با استفاده از روش تحلیلی که از جمله روشهای کیفی پژوهش محسوب میگردد - گیون، - 2008 بهره گرفته شد.
بحث و بررسی
نظریههای دموکراتیک ملزم به ارائه پاسخ به این سؤال هستند که در یک جامعه پلورالیستی، اعضای جامعه چگونه با یکدیگر زندگی میکنند و مشارکت خواهند داشت، چه نوع سیاستی باید بر این نوع جوامع حاکم باشد. متعاقب این سؤال، سؤالات دیگری مانند هویت سیاسی افراد، نقش شهروندان و نقش آنها در تداوم ساختار سیاسی مطرح می شود. بنابراین، یک نظریه سیاسی جامع این نکته را تشریح میکند که چگونه شهروندان تربیت میشوند و بهوسیله حکومتها و سیاستها تحت تأثیر قرار میگیرند.
رالز برای اعضای جامعه در مقام شهروند، مهارتهایی را به عنوان پیشفرض در نظر میگیرد تا آنها بتوانند با نهادهای مختلف جامعه در ارتباط باشند .از جمله این مهارتها و آگاهیهای مفروض، اعتقادات مشترک درباره طبیعت انسان، چگونگی فعالیت نهادهای سیاسی و اجتماعی، روشهای پژوهش و اشکال مختلف استدلال و درک فرایند علمی و تفکّر اجتماعی هستند - رالز، 1996صص66،67؛ پراویکا، . - 2006 رالز کسب این دانشها را در آموزش ابتدایی و متوسطه که هنوز فرد به عنوان شهروند مستقل به حساب نمیآید ضروری نمیداند - پراویکا،. - 2006
