بخشی از مقاله
چکیده
امروزه بکارگیری روشهای نوین تدریس در کلاس موجب رشد و شکوفایی بیشتر استعدادهای دانشآموزان میشود و معلمان نقش اساسی را در این زمینه ایفا میکنند. لذا، تحقیق حاضر با هدف رابطه خلاقیت و بکارگیری روش های نوین تدریس با میانجی گری رضایت شغلی معلمان در مقطع ابتدایی شهرستان ساری انجام گرفته است. روش تحقیق توصیفی، از نوع همبستگی است. جامعه آماری شامل آموزگاران مدارس ابتدایی شهرستان ساری در سال تحصیلی 1394-95 به تعداد 1189 نفر بود. نمونهگیری طبقهای با انتساب متناسب و با استفاده از جدول کرجسی و مورگان انجام شد. 291 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند.
ابزار تحقیقسه پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی محتوایی آن ها بر اساس نظر متخصصان تأیید گردید. برای بررسی پایایی آن ها از آزمون آلفای کرونباخ استفاده شده است که برای پرسشنامه رضایت شغلی 0/784، برای پرسشنامه خلاقیت 0/853 و برای پرسشنامه بکارگیری روشهای نوین تدریس 0/897 به دست آمده است که نشان دهنده پایایی بالای پرسشنامه است. دادهها از طریق نرمافزار SPSS و PLS مورد تحلیل قرار گرفتند.
تحلیل نتایج بیانگر آن بود که 44/8 درصد از واریانس بکارگیری روشهای نوین تدریس توسط دو متغیر رضایت شغلی و خلاقیت تبیین میشود و خلاقیت 0/64 و رضایت شغلی 0/52 بر بکارگیری روشهای نوین تدریس تأثیر داشتند. نتیجه این که احترام گذاشتن به عقاید معلم و قرار دادن پاداش مناسب برای او، باعث افزایش رضایت و در نتیجه بالا رفتن روحیه تدریس او میشود. معلم به دنبال روشهای جدیدی برای آموزش در کلاس میرود و این باعث موفقیت بیشتر دانشآموزان و همچنین، تقویت روحیه در آنان می شود.
مقدمه
یکی از مشکلات مهم و اساسی در نظام آموزش و پرورش، بکارگیری کم روشهای تدریس نوین در آموزش است. این امر ممکن است موجب کاهش کیفیت آموزشی و عدم علاقه دانشآموزان به تحصیل گردد. یکی از دلایل این امر، عدم آشنایی معلمان با روشهای نوین تدریس است. در عصر جدید شیوههای نوین و فعال، توجه مسئولان و دبیران را به خود جلب کرده است. در این شیوهها فراگیر و علایق و توانمندیهای او در مرکز توجه قرار دارد و معلم تلاش میکند تا توانایی فراگیران را در مهارتهای گوش دادن، گفتن، خواندن، نوشتن، استدلال، مقایسه، تطبیق، تجزیه وتحلیل، سازندگی و خلاقیت تقویت کند و با توجه به این موضوع محتوای درسی را در کلاس ارئه میدهد.
آموزش و پرورش در سالهای اخیر سعی کرده با برگزاری کلاسهای متعدد روشهای نوین و کار آمد، تدریس را به معلمان فرا دهد. بعضی از این روش ها که آموزش و پروش تأکید بیشتری بر استفاده از آن ها دارد شامل روش توضیحی، روش تدریس بیان فکر، روش تدریس مبتنی بر خلاقیت، روش تدریس فرایندی، روش تدریس بحث گروهی، روش تدریس بارش مغزی، روش تدریس مبتنی یر ایفای نقش و روش تدریس مبتنی بر همیاری می باشد که هر کدام از این روش ها با توجه به شرایط کلاس، موضوع تدریس و حتی شرایط دانش آموزان مورد استفاده قرار می گیرد. تجارب معلمان در استفاده از این روش ها نشانگر این است که تأثیر بسزایی در فرایند یادگیری دانش آموزان دارد.
به کارگیری این روش ها هدف فعالیت ها را برای دانش آموزان مشخص می کند و کوشش یادگیری در محور موضوع هایی انجام می گیرد که با علاقه و رغبت و نیاز دانش آموزان هماهنگ است و خود دانش آموز به جای معلم در کانون فعالیت ها قرار می گیرد. هنگامی که این روش ها به کار گرفته نمی شوند علاقه و رغبت به یادگیری در دانش آموزان کم می شود، فضای کلاس برای آن ها تکراری و خسته کننده می شود، مشارکت در گروه و مسئولیت پذیری را به خوبی یاد نمی گیرند و این باعث افت یادگیری می شود. برای به کار گیری این روش ها نیاز به خلاقیت است، به گونه ای که معلمان خلاق با استفاده از این روش ها می توانند موفق تر باشند.
از سوی دیگر، نیاز به افراد خلاق و نوآور در آموزش و پرورش و دیگر مراکز علمی آموزشی، اهمیتی دو چندان دارد چرا که این مراکز نقش بسیار مهمی را از لحاظ تعلیم و تربیت نیروی انسانی متعهد و متخصص برای کلیه سازمانها و ادارات به عهده دارند - کریمیگوغری، . - 1390 درحقیقت فرد خلاق کسی است که از ذهنی جستجوگر وآفریننده برخوردار باشد و عوامل زیر را به عنوان ابعاد مهم و عمومی زندگی افراد خلاق می توان در نظر گرفت:
الف : نیاز به کسب موفقیت : این قبیل افراد همواره در پی اهداف بلندپروازانه و موفقیت هستند.
ب : خود کنترلی: زندگی و سرنوشت این قبیل افراد را نه شانس ، بلکه اراده و کنترل خود تعیین می کند.
ج : تحمل ریسک : خطرکردن و ریسک نسبتا بیشتر از خصوصیات افراد خلاق است .
د : رویارویی با وضع مبهم : برای افراد خلاق لازم نیست همه چیز برای اتخاذ تصمیمات و انجام کارها روشن باشد.مهمترین عامل در امر یادگیری خلاق، نقش معلم در آموزش است و این معلمان هستند که محیطهای یادگیری خوبی میسازند و لذا کیفیت کار معلم در رأس امور مربوط به آموزش و یادگیری خلاق است، به طوری که تدریس مؤثر همواره به مثابه عنصر حیاتی امور یادگیری است و معلم در کلاس درس نیز میتواند به مثابه مدیر کلاس خود باشد، زیرا او مدیر فن یادگیری است و یادگیری زمانی مؤثر است که یکی از عوامل اصلی آن که معلم است کار آزموده و با انگیزه و علاقهمند باشد تا بتواند در سایه تلاش برای آموزش بنیادی به انسانی نا آزموده با تکنیکهای خود، امر یادگیری خلاق را تسهیل بخشد، در نتیجه در هزاره سوم میلادی و در عصر انفجار اطلاعات که تغییر و تحول مستمر و پر شتاب از عمدهترین جریانهای حاکم بر حیات بشری و از مهمترین مشخصههای بارز آن است، فرایند خلاقیت بستر ساز تغییر و تحول و دگرگونی عمیق است.
امروزه ثابت شده است که خلاقیت یک ویژگیصرفاً ذاتی نیست، بلکه همه انسانها از این توانایی برخوردار هستند و همه درجات گوناگونی از این استعداد را دارند. علاوه بر این، عواملی همچون مهارتیابی، آموزشپذیری، انعطافپذیری، سطح دانش و آگاهی، خطرپذیری، نترسیدن از اشتباه و شکست نیز در میزان خلاقیت و نوآوری معلمان تأثیر فراوان دارند. معلمان باید به شناسایی و ارتقای مهارتهای خود در کاربرد فناوریهای نوین در امر آموزش بپردازند.
به این ترتیب نه تنها میتوانند از راهبردهای گوناگون در آموزش استفاده کنند، بلکه امکان پاسخگویی به نیازها و تفاوتهای فردی، یادگیرنده را فراهم میسازند و با استفاده از جذابیتهای فناوریهای در جهت ایجاد انگیزه، کلاس موفقتری را خواهند داشت و شور و نشاط بیشتری در کلاس ایجاد میکنند. به غیر از خلاقیت معلمان باید از کار خود رضایت داشته باشند یعنی اگر معلم خلاق باشد و از کار خود رضایت داشته باشد بیشتر از روش های نوین تدریس استفاده می کند. برای ایجاد رضایت باید شرایطی فراهم آورد که معلمان نسبت به شغل خود احساس غرور و سربلندی کنند و از انجام آن لذت ببرند و با تمام توان به فعالیت بپردازند؟ معلمان زمانی از کار خود راضی ترند که کارشان را هدفمند بدانند، زیرا با انگیزه و احساس مسئولیت دست به انجام آن می زنند.
رضایت شغلی پیامدهای مختلفی نظیر تمایل به پیشرفت، رعایت اخلاق حرفه ای، پایبندی به شغل و احساس تعلق به سازمان را در پی دارد×؟با توجه به این پیامدها، لزوم بررسی رضایت شغلی در سازمان احساس می شود. رضایت شغلی باعث می شود بهرهوری فرد افزایش یابد، نسبت به سازمان متعهد شود، سلامت فیزیکی و ذهنی فرد تضمین شود، باعث افزایش رضایت فرد از زندگی شود و مهارتهای جدید شغلی را به سرعت فرا بگیرد. عدم رضایت شغلی باعث کاهش بهره وری، کارایی و روحیه کارکنان می شودکه روحیه پایین درکار بسیار نامطلوب است.
آموزش و پرورش باید در جهتی صورت گیرد که حصول به اهداف آن از جمله رشد جسمی، ذهنی، هنری، عاطفی،اجتماعی، معنوی، روحی، پرورش استعدادها، قابلیتهای فردی، شغلی، تحصیلی دانشآموزان را همرا با افزایش میزان رضایت معلمان همراه سازد. در رابطه با مطالب ارائه شده، تحقیقات مشابه مورد بررسی قرار می گیرد: همتی - 1394 - تحقیقی تحت عنوان »بررسی تطبیقی موانع شخصی خلاقیت از دیدگاه دبیران مرد و زن ناحیه 2 ارومیه« انجام داد. نتیجه حاصل شده نشان داد که بین نگرش دبیران زن و مرد، اعتماد به نفس، خطر پذیری، تجزیه وتحلیل نظام یافته و موفقیت کاری تفاوت معنی داری وجود دارد.
