بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضربه بررسی رابطه راهبردهای شناختی با انگیزش تحصیلی دانش آموزان دارای اختلال ریاضی می پردازد. پژوهش حاضراز نوع توصیفی-همبستگی میباشد.جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان مراکز اختلالات یادگیری شهر مشهد در سال تحصیلی94-95 که تعداد آنها 130 نفر می باشد.نمونه ای به حجم 97 نفر از دانش آموزان بر اساس جدول مورگان به صورت نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب گردید.در این پژوهش از روشهای آماری همبستگی پیرسون وآزمون تحلیل واریانس ورگرسیون چندمتغیره استفاده شده است .ابزارهای گردآوری اطلاعات شامل پرسشنامه های استاندارد انگیزش تحصیلی هارتر - 1980، - 1981 وپرسشنامه راهبردهای یادگیری کرمی - 1381 - بود. داده ها پس از جمع آوری با کمک نرم افزار spssمورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان دادکه راهبردهای شناختی قدرت پیش بینی انگیزش تحصیلی را دارد - P <0/05 - وبین راهبردهای شناختی - بسط وگسترش معنایی و سازماندهی - با انگیزش تحصیلی رابطه مثبت معناداری وجود دارد . - P <0/05 - اما بین راهبردهای شناختی - تکرار ومرور ذهنی - با انگیزش تحصیلی رابطه معناداری وجود ندارد . - P >0/05 - همچنین بین انگیزش تحصیلی وپایه تحصیلی دانش آموزان رابطه معناداری وجود ندارد . - p<0/05 -
کلید واژه ها: راهبردهای شناختی،انگیزش تحصیلی،اختلال ریاضی
مقدمه
انگیزش به عنوان پدیده ای متاثر از چهار عامل،موفقیت - محیط ومحرک های بیرونی - ،مزاج - حالت ووضعیت درونی ارگانیزم - هدف - هدف رفتار،منظور وگرایش - و ابزار - ابزار دستیابی به هدف - می باشد.انگیزش می تواند به عنوان حالت روان شناختی تعریف شود که فرد را به رفتار کردن در وضعیتی معین سوق دهد ووی را تحریک می کند که رفتاری را که تمایل دارد،انجام داده یا او را نسبت به انجام یک تکلیف مشتاق می سازد[13]همچنین انگیزش پیشرفت گرایشی است برای ارزیابی همه جانبه عملکرد خود با توجه به عالی ترین معیارها،تلاش برای موفقیت در عملکرد وبرخورداری از لذتی می باشد که با موفقیت در عملکرد همراه است[10]
یکی از ابعاد انگیزش پیشرفت در دانش آموزان،انگیزش تحصیلی است. شاخص های انگیزش تحصیلی از سه انگیزش قدرت، پیوند جویی وپیشرفت استخراج شده است.[12][23]،انگیزش تحصیلی را عاملی می دانند که باعث حضور فرد در مدرسه وبه دست آوردن درجه علمی می گردد.آنها همچنین معتقدند،تحت تاثیر انگیزش تحصیلی،دانش آموزان ممکن است در تحصیلاتشان پیشرفت کنند یا تنزل پیدا کنند.انگیزش تحصیلی به صورت کلی به انگیزه ها،نیازها وعواملی گفته می شود که باعث حضور فرد در محیط های آموزشی وکسب مدرک تحصیلی می گردد.[19]داشتن انگیزه تحصیلی، یکی از عوامل موثر در پیشرفت تحصیلی است که باعث آغاز وادامه فعالیت تحصیلی می گردد،یادگیری را بهبود می بخشدوسنگ زیر بنای موفقیت تحصیلی شناخته می شود.[17]
انگیزش فقط برای ترغیب کردن دانش آموزان به انجام فعالیت های تحصیلی اهمیت ندارد.انگیزش برای تعیین کردن این موضوع نیز اهمیت دارد که دانش آموزان از فعالیت هایی که انجام می دهند یا از اطلاعاتی که دریافت می کنند چقدر یاد می گیرند[5] . [4]نیز که از پیشتازان تحقیق در زمینه ی انگیزش پیشرفت می باشد، بر این باور است که آینده ی هر جامعه ای، وابسته به سطح انگیزش پیشرفت فعلی دانش آموزان آن جامعه است.[18]،مشکلات تحصیلی دوره ی ابتدایی می تواند یکی از دلایل پایین بودن پیشرفت تحصیلی در مقاطع بالاتر باشدواین امر خسارت های جبران ناپذیری را از بعد فرهنگی واقتصادی برای جامعه دارد وبا توجه به آن که مشکلات ریاضی وعملکرد پایین در درس ریاضی یکی از مشکلاتی است که حداقل نیمی از دانش آموزان ابتدایی با آن دست و پنجه نرم می کنند ویکی از عوامل مرتبط با این مشکل،انگیزش تحصیلی - درس ریاضی - دانش آموزان است.
مسئولین آموزش وپرورش باید بتوانند برنامه های لازم را برای افزایش عملکرد وانگیزش ریاضی دانش آموزان را طراحی کنند. پژوهش های بسیاری نشان داده اند که مهم ترین ویژگی عصب روان شناختی با ناتوانی یادگیری ریاضی عبارتند از اشکال در فراگیری ویاد آوری مفاهیم ریاضی،دشواری در انجام محاسبات،راهبردهای ناپخته در حل مسئله،مشکلات حافظه،نارسائی های پردازش دیداری-فضایی،نقص در کارکردهای اجرایی،توجه وحافظه فعال.[22] اگرچه در گذشته بیشتر به اختلال در خواندن،نوشتن وزبان توجه شده است،اخیرامشکل در ریاضی به طور قابل ملاحظه ای کانون مطالعات قرارگرفته است.
کودکانی که در حوزه ریاضی مشکل دارند،بیشتر در مقوله های تفکر کمی، زمان ،فضا ومحاسبه با ناکامی مواجه می شوندبه تعبیری دیگر این کودکان دارای ویژگی هایی هستند که عبارتند از: نقص در ارتباطات وروایط فضایی،مشکلات ادراک بینایی وبینایی – حرکتی ،حس ضعف در مورد تصویر بدنی،احساس ضعیفی از زمان وجهت گیری. مشکلات زبان شفاهی ومشکلات خواندن نیز می توانند با مشکل در ریاضی همراه باشند.وجود حافظه ضعیف ونقص در راهبردهای شناختی ریاضیات و گسترش اضطراب ریاضی از ویژگی های دیگر این کودکان هستند.[1]برخلاف گذشته که تصور می شد توانایی یادگیری هر فرد تابعی از میزان هوش واستعدادهای اوست،در چند سال اخیر این نظریه در میان روانشناسان قوت گرفته است که با وجود نقش تعیین کننده ی عوامل ذاتی هوش واستعداد در یادگیری، عوامل غیر ذاتی دیگری نیز در این رابطه مهم قلمداد می شوند.
یکی از این موارد راهبردهای یادگیری ویا به اصطلاح فنی تر راهبردهای شناختی وفرا شناختی است. که در چند سال اخیر شاهد پیشرفت زیاد روانشناسی تربیتی در بسط وتوسعه ی این راهبردها بوده ایم.[16]راهبردهای شناختی را طرح هایا روش هایی برای حل یک مسئله مطرح می کند.همچنین معتقد است راهبردهای شناختی،اکتشافاتی برای پردازش اطلاعات هستند. افراد در فرایند کسب اطلاعات،نیازمند نطم دهی به محرک های خارجی،فعالیت های علمی وخلاق هستند وبرای این منظور،استفاده ازراهبردهای شناختی این نیاز را تامین می کند.راهبرد های شناختی عبارتند از: راهبردهای تکرار یا مرور، راهبردهای بسط وگسترش معنایی وراهبردهای سازماندهی مطالب .[16]
[21]،دانش آموزان موفقیت را مدیون راهبردهای شناختی می دانند. آنها معتقدند راهبردهای گوناگون به پیامدهای یادگیری مختلف وسطوح گوناگون موفقیت منجر خواهد شد.دانش آموزانی که مهارتهایی را کسب می کنندبیشتر انتظار موفقیت دارند ودر نتیجه به انجام ابزار یادگیری به یاد گیرنده کمک می کند تا اطلاعات تازه را برای ترکیب با اطلاعاتی که قبلا آموخته شده وذخیره سازی آنها در حافظه دراز مدت آماده کند.وقتی که یاد گیرنده با آموزش مهارتهای مطالعه در یادگیری کسب توفیق کند از این راه رضایت خاطرنصیب او شده ودر او نسبت به یادگیری بیشتر ایجاد انگیزه می شود.
پژوهشگران معتقدند که مهارتهای مطالعه نظیر یادداشت برداری،افزایش تمرکز،مدیریت زمان ، افزایش توانایی خواندن وآمادگی برای امتحان از طریق آموزش قابل اصلاح هستند ونتیجه می گیرند که افزایش مهارتهای مطالعه می تواند منجر به پیشرفت تحصیلی ودر نتیجه افزایش انگیزش در بین یاد گیرندگان شود.[7][20]،راهبردهای یادگیری را به شناختی وفراشناختی تقسیم کرده اند. راهبردهای شناختی بیانگر فعالیت های دانش آموزان برای یادگیری موضوعاتی همچون حفظ کردن،ارتباط بین عناصر وتعاریف بدون یادگیری عمیق می باشد. راهبردهای فراشناختی نشان می دهد که دانش آموزان چگونه فعالیت های یادگیری خود را مدیریت می کنند وبا یادگیری مستقل،با کیفیت وبا معنی همراه است که نتیجه ی آن دستیابی به سطوح عمیق تری از درک وفهم است.
