بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش تعیین رابطه بین سبک های دلبستگی با خودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان متوسطه دوم بوده است. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانش آموزان متوسطه دوم شهر آمل در سال تحصیلی 1396-1397 بود که از این میان تعداد 260 نفر به صورت نمونه گیری خوشهای انتخاب شد. داده های پژوهش به پرسشنامه الگوهای دلبستگی کولینز و رید - 1990 - و پرسش نامه باورهای خودکارآمدی تحصیلی زاژاکووا و همکاران - 2005 - جمعآوری شدند.
داده های جمع آوری شده به وسیله ضرایب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه و SPSS-20 تجزیه و تحلیل شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که بین سبک دلبستگی اضطراب با خودکارآمدی تحصیلی رابطه منفی و معناداری و بین سبک دلبستگی وابستگی و سبک دلبستگی نزدیک بودن با خودکارآمدی تحصیلی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد . - P<0/05 - همین طور سبک نزدیکی، سبک وابستگی و سبک اضطرابی توانستند 17/6 درصد از پراکندگی خودکارآمدی تحصیلی را پیش بینی نمایند . - P<0/05 - با توجه به نتایج پژوهش می توان نتیجه گرفت که سبکهای دلبستگی در خودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان نقش دارد.
مقدمه
زندگی تحصیلی یکی از مهمترین ابعاد زندگی اشخاص است که بر سایر ابعاد زندگی تاثیر دارد - قنبرلو، غلامعلی لواسانی و اژه ای، . - 1394 یکی از متغیرهای پژوهش، که می تواند در زمینه های تحصیلی نقش داشته باشد، خودکارآمدی است. خودکارآمدی، به ارزیابی شناختی فرد در مورد تواناییها و قابلیتهای خود برای انجام یا عدم موفقیتآمیز تکالیف یا امور اشاره دارد - مرادی، . - 1396 روانشناسان از این واقعیت که خودکارآمدی فرد و نگرش و ادراک وی از خودش، رابطه بسیار نزدیکی با چگونگی یادگیری و رفتار او دارد، به خوبی آگاه شدهاند - تلا1، . - 2011 در حوزه تحصیلی نیز آلتون سوی - 2010 - 2 خودکارآمدی تحصیلی3 را باور دانش آموز راجع به توانایی رسیدن به سطح معینی از تکالیف می دانند.
بر این اساس دانش آموزان در برخورد با تکالیف آموزشگاهی، اهداف و برنامه ها به طرق مختلف واکنش نشان می دهند. این واکنش در برخی با اشتیاق و در برخی دیگر با اکراه و امتناع همراه است. خود کارآمدی تحصیلی با کوشش و با فشاری در انجام تکالیف، به کارگیری راهبردهای شناختی و فراشناختی، خود سازماندهی، پایداری در رویارویی با دشواری ها، گزینش رشته و مانند اینها تأثیر خود را در جنبه های گوناگون زندگی افراد بر جای می گذارد، مشخص می شود - آزفنداک و آزاد عبداله پور، . - 1397 بدین ترتیب با توجه به توضیحات خودکارآمدی تحصیلی، بدیهی است که خودکارآمدی تحصیلی پایین در دانش آموزان و دانشجویان و به طور کلی فراگیران، موجب می شود که در انجام تکالیف آموزشی ای که در راستای اهداف نظام آموزشی قرار دارند امتناع ورزند.
این امر موجب عدم موفقیت در امور تحصیلی نیز میشود - محزون زاده، . - 1396 یکی از مفاهیمی که در روان شناسی برخاسته از خانواده و روابط اولیه با مراقبین می باشد، سبک دلبستگی می باشد. طبق باور وی روابط دلبستگی نقش قدرتمندی در زندگی عاطفی بزرگسالان دارد - افشاری، موتابی و پناغی، . - 1394 بررسی تاریخچه و یافتههای پژوهشی نشان میدهد که نظریه دلبستگی نه تنها منشأ آثاری مهم بر روانشناسی تحولی و روانشناسی شخصیت بوده، بلکه تأثیری غیرقابل اغماض بر آسیبشناسی روانی و ابعاد مختلف رواندرمانی داشته است.
در راستا نقش سبک های دلبستگی در خودکارآمدی تحصیلی، فتوکیان، غفاری، محمودیان، پورحبیب و حسینی - 1396 - در پژوهشی نشان دادند که تاب آوری و سبک دلبستگی ایمن با خودکارآمدی رابطه مثبت و معناداری و سبک های دلبستگی ناایمن با خودکارآمدی تحصیلی رابطه منفی و معناداری داشته است. طبری مقدم، توکلی زاده، اکبری و اسداله زاده - 1393 - در پژوهشی دریافتند سبک های دلبستگی و مهارت های فراشناختی می تواند پیش بینی کننده خودکارامدی تحصیلی باشند.بین سبک دلبستگی ناایمن و خودکارامدی تحصیلی همبستگی منفی معنادار وجود دارد.
در طی دو دهه به وضوح اثبات کردند که خودکارآمدی یکی از پیش بینی کننده های یادگیری و متغیرهای انگیزشی است که در همه افراد به نوعی وجود دارد. داوری های افرادی که از توانایی های خود، در تعامل با افکار، احساسات و رفتارشان قرار می گیرند و بر آنها تاثیر می گذارد - ابراهیمی، پاکدامن و پورشهریار، . - 1395 بدین ترتیب با توجه به موارد بیان شده در رابطه با اهمیت خودکارآمدی تحصیلی در دانش آموزان و نظر به اینکه سبک های دلبستگی می تواند در احساس فرد از خود و خودکارآمدی تاثیر داشته باشد، در این پژوهش به این پرسش پاسخ داده می شود که آیا بین سبک های دلبستگی با خودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان متوسطه دوم رابطه دارد؟
روش پژوهش
روش پژوهش با توجه روش گردآوری داده ها از نوع توصیفی - همبستگی و با توجه به هدف، کاربردی میباشد. جامعه آماری در این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان متوسطه دوم شهر آمل در سال تحصیلی 1396-1397 بوده است که حجم جامعه تقریبآ 8311 نفر بود. حجم نمونه پژوهش براساس حجم جامعه و با استفاده از جدول مورگان برابر با 260 نفر به دست آمده است. روش نمونه گیری نیز به صورت تصادفی خوشه ای می باشد.
بدین منظور ابتدا از بین مدارس مقطع متوسطه دوم شهر آمل، تعداد 8 مدرسه 4 - مدرسه دخترانه و 4 مدرسه پسرانه - انتخاب شده و سپس با حضور در این مدارس، از هر مدرسه 6 کلاس - هر مقطع تعداد 2 کلاس - انتخاب شده و در نهایت از بین کلاس های مورد نظر، نمونه های پژوهش انتخاب شدند. پس از انتخاب نمونه برای هر یک از افراد انتخاب شده توضیحاتی در رابطه با طرح پژوهشی - تا جایی که سوگیری در نتایج به وجود نیاید و اینکه پرسشنامه های به صورت جمعی و نه فردی پرسشنامه ها تحلیل می شود - ارایه شده و از آنان خواسته شد تا به پرسش نامه ها مورد نظر پاسخ دهند.
پرسش نامه باورهای خودکارآمدی تحصیلی:1
زاژاکووا2 و همکاران - 2005 - نسخه جدید پرسش نامه خودکارآمدی تحصیلی را با الگوگیری از مقیاس میلدستون و فهرست خودکارآمدی کالج توسعه دادند. دراین مقیاس مفهوم باورهای خودکارآمدی تحصیلی از طریق 27 تکلیف مربوط به دانشگاه اندازه گیری می شود . در این مقیاس از مشارکت کنندگان خواسته می شود تا میزان اطمینان خود را در انجام موفقیت آمیز هر یک از 27 تکلیف دانشگاهی بر اساس یک مقیاس 10درجه ای لیکرت از کاملاً نامطمئن تا کاملاً مطمئن مشخص نمایند. در پژوهش زاژاکووا و همکاران - - 2005 نتایج تحلیل عامل تاییدی، چهار عامل را نشان داده است. در ایران نیز تحلیل عاملی برای این پرسشنامه 4 عامل را نشان داده است و روایی واگرای آن نیز تایید شده است. ضریب همسانی درونی عامل کلی باورهای خودکارآمدی برابر با 0/94 به دست آمد.
پرسشنامه الگوهای دلبستگی: - RAAS - 3
پرسشنامه دلبستگی برزگسالان توسط کولینز و رید - 1990 - 4 بر پایه توصیف هایی که در پرسشنامه بزرگسال هازان و شیور در مورد سه سبک اصلی دلبستگی وجود داشت تهیه شد. و در سال 1996 مورد بازنگری قرار گرفت. این پرسشنامه شامل حد ارزیابی از مهارت های ایجاد روابط و خود توصیفی شیوه شکل دهی روابط دلبستگی نسبت به چهره های دلبستگی نزدیک است و مشتمل بر 18 ماده می باشد که از طریق علامت گذاری روی یک مقیاس 5 درجه ای - از نوع لیکرت - که به هیچ وجه با خصوصیات من تطابق ندارد: - 1 - ،تا کاملاً با خصوصیات من تطابق دارد: - 5 - ، تشکیل می گردد، سنجیده می شود.
با تحلیل عوامل، 3 زیر مقیاس که هر مقیاس شامل 6 ماده است مشخص می شود، 3 زیر مقیاس عبارتند از : وابستگی، نزدیک بودن و اضطراب - بی ادعا، . - 1390 ضریب پایایی این آزمون برای هر یک از سه مقیاس نزدیک بودن، وابستگی و اضطراب به ترتیب 0/68، 0/71 و 0/52 گزارش شده است. کالینز و رید - - 1990 نشان دادند که زیر مقیاس های نزدیک بودن - C - ، وابستگی - D - و اضطراب - A - در فاصله زمان 2 ماه و حتی 8 ماه پایدار ماندند با توجه به اینکه مقادیر آلفای کرونباح در تمامی موارد مساوی یا بیش از 0/80 است آزمون از اعتبار بالایی برخوردار است.
در ایران میزان قابلیت اعتماد با استفاده از روش آزمون- آزمون مجدد به صورت همبستگی بین دو اجرای روی نمونه ای با حجم 100 نفر آزمودنی ، نتایج حاصل از دوبار اجرایی این پرسشنامه با فاصله زمانی یک ماه از یکدیگر بیانگر آن بود که تفاوت بین دو اجرای مقیاس های D , C ,A در RAAS معنادار نبوده است و این آزمون در سطح قابل اعتمادترین - r=0/75 - است و در درجه بعدی ، زیر مقیاس C قابل اعتماد است - r=0/75 - و D کمترین میزان قابلیت اعتماد را در بین این سه مقیاس دارا بوده است . - r=o/47 - با محاسبه آلفای کرونباخ مشخص شد که زیر مقیاس اضطراب - A - بیشترین قابلیت اعتماد - 0/74 - و وابستگی - D - کمترین قابلیت اعتماد - 0/28 - را دارد و قابلیت اعتماد زیر مقیاس نزدیک بودن - C - در حد متوسط - 0/52 - است که نتایح با بررسی از طریق بازآزمایی هماهنگ بوده است.
