مقاله رابطه سبک رهبری مدیران با بهداشت کارکنان آنان

بخشی از مقاله

چکیده

توجه به بهداشت روانی کارکنان وکاهش استرس آنان، به ویژه در محیط های آموزشی جزو وظائف اصلی مدیران است تا موقعیتی را ایجاد نمایند که افراد بتوانند به طور موثر خدمت نمایند. موضوع تحقیق، رابطه سبک های رهبری مدیران دبیرستان های دولتی و غیرانتفاعی با بهداشت روانی کارکنان آنان بود. هدف تحقیق، بررسی رفتار مدیران و تطبیق عملکرد آنان در دو بعد ساختگرایی و انسان گرایی در ارتباط با بهداشت روانی کارکنان بوده است.روش تحقیق توصیفی و ابزار جمع آوری اطلاعات شامل دو پرسشنامه بوده است. که یک پرسشنامه مربوط به سبک رهبری رابطه مدار و وظیفه مدار بوده و پرسشنامه دیگر در مورد بهداشت روانی کارکنان با روش نمره دهی و درجه بندی لیکرت بود. روش نمونه گیری طبقه ای و نمونه گیری تصادفی ساده بود.

یافته ها نشان داد: -1 بین سبک رهبری رابطه مدار با بهداشت روانی کارکنان رابطه و همبستگی مثبت وجودداشت -2 بین سبک رهبری وظیفه مداربا بهداشت روانی کارکنان رابطه و همبستگی منفی وجود داشته است -3مدیران دبیرستان های دولتی در مقایسه با مدیران غیرانتفاعی بیشتر سبک رابطه مداری را اعمال می کردند.- 4 مدیران مدارس غیرانتفاعی وظیفه مدارتر بودند. -5 کارکنان مدارس دولتی در مقایسه با کارکنان غیرانتفاعی از بهداشت روانی بهتری برخوردار بودند. سایر نتایج نشان داد مدیران زن در مقایسه با مدیران مرد وظیفه مدارتربودند. کارکنان مرد در مقایسه با کارکنان زن نمره بیشتری در بهداشت روانی کسب نموده اند واز نظر آماری این تفاوت معنی دار بود. تفاوتی بین بهداشت روانی کارکنان مجرد و متاهل مشاهده نشد.

مقدمه

اهمیت بهداشت روانی کارکنان در محیط کار در هرسازمان و موسسه ای از جمله مسائل مهمی است که باید بدان توجه شود از این رو مدیران ابتدا باید به نیروی انسانی و تامین امکانات رفاهی ، خواسته ها و نیازهای آنان به عنوان عاملی برای افزایش کارایی و سطح بهره وری توجه کنند تا به هدف اصلی خود که همانا افزایش تولید وسوددهی بالاست برسند . در مواجهه با چالش ها و مشکلات روزمره، ما بر اساس ویژگی های روانی خود با آن ها برخورد می کنیم، هر چه از سلامت روانی بیشتر برخوردار باشیم به یقین آسیب پذیری ما کمتر خواهد بود. از مشخصات یک سازمان سالم آن است که سلامت جسمی و روانی کارکنان آن به همان اندازه مورد توجه و علاقه مدیریت سازمان قرار گیرد که تولید و بهره وری مورد تاکید قرار گرفته است.

سلامت و بهداشت روانی، همان سلامت فکر و قد رت سازگاری فرد با محیط و اطرافیان است[ 8 ]مشکلات روحی و روانی تاثیر عمیقی بر تمام جنبه های زندگی چه در سطح فردی و حتی سطح سازمانی می تواند بگذارد[6] بهداشت روانی که از پدید ه های قرن حاضر است یعنی تأمین و حفظ سلامت روانی فرد و اجتماع به نحوی که فرد بتواند فعالیت روزمره خ و د را به خوبی انجام داده و با اطرافیان و محیط خود رابطه مناسب و منطقی برقرار نماید [9 ] . یکی از وظایف مهم و اساسی که برعهده مدیریت نهاده شده، رهبری سازمان است. د

ر واقع شالوده عملکرد یک رهبر سازمان در میزان تاثیرگذاری و نفوذ وی در اعضای سازمان و افراد جامعه است که قوای محرکه پیشرفت و نیل به اهداف تعیین شده را تولید میکند و این مهم در راس وظایف رسمی و سازمانی یک مدیر قرار میگیرد. یکی از مشهورترین مطالعات سبک رهبری توسط لوین ،لیپیت و وایت در سال 1939 انجام گرفت و سبک رهبری را به سه دسته تقسیم نمودند. - مدیر فردا، - 1392 جوادی می گوید: تحقیقات انجام گرفته در رفتار سازمانی سبکهای مختلفی برای رهبری ارائه کردهاند که به عنوان نمونه میتوان رهبری اثر بخش، رهبری تحول آفرین، رهبری خدمتگزار، رهبری کاریزماتیک، رهبری استراتژیک و... را نام برد.

همچنین مطالعات نشان داده که موفقیت سازمانی در گرو رهبری اثربخش است که حاصل از رفتار و بر اساس نوع سبک رهبری بهوجود میآید. در تحقیقی آمده است که مدیران و کارکنان باید با آگاهی از میزان تحمل خود در برابراسترس و بکارگیری راهکارهای عملی برای افزایش قدرت تحمل و فشارپذیری فردی و سازمان خود گام برداشته و در راستای سالم سازس محیط و ارتقای بهداشت روانی سازمان حرکت کنند تا انرژی هایی که ناخواسته صرف تنشهای سازمانی می شود ، برای ارتقابی کمیت و کیفیت وتحق مسئولیتهای اجتماعی سازمان به کار گرفته شود.

کلارک و همکارانش - 2014 - در تحقیقی با عنوان بررسی اثر سبک رهبری بر کیفیت خدمات و تعهد کارکنان پی بردند که مدیرانی که متعهد به خدمات با کیفیت و با سبک رهبری توانمندسازی هستند می توانند تعهد به خدمات با کیفیت خود را از طریق جو تحول به کارکنان انتقال دهند. یانگ و همکارانش - 2011 - در تحقیقی با عنوان "ارتباط میان سبک رهبری، کار تیمی و پروژه موفقیت مدیر "دریافتند که افزایش در سطح رهبری ممکن است روابط بین اعضای تیم را بالا ببرد.

همچنین نتایج نشان داد که کار گروهی تأثیر آماری معنی دار ی بر عملکرد پروژه دارد. پرایویترا و همکارانش - 2005 - در تحقیقی با عنوان " خشونت نسبت به بهداشت روانی کارکنان و ایمنی در محیط کار" دریافتند که تهدید و    ضرب و جرح در بهداشت روانی کارکنان باعث شیوع قابل توجه در افزایش جمعیت روانی می شود. نتایج بررسی تحقیقی که توسط هاشمی نظری و همکارانش انجام شد، نیز همانند سایر مطالعات در این زمینه، مؤید این مطلب است که مطالعه وضعیت سلامت روان افراد میتواند اطلاعات ارزشمندی را در زمینه برنامه ریز ی های آموزشی، درمان و پیشگیری از بروز اختلالات روانی در اختیار مسؤولان، برنامه ریزان و مدیران سازما نها و    مراکز ارایه دهنده خدمات قرار دهد.

یکی از مطالعه اولیه و بسیار موثر در مورد سبک های رهبری توسط کرت لوین و همکارانش در سال 1938 در مرکز رفاه کودک دانشگاه آیوا به عمل آمد. نتایج به عمل آمده نشان داد که افرادی که رهبرشان مستبد بود، بعضی بی تفاوت و مطیع و بعضی پرخاشگر شدند. موضوع تحقیق حاضر، بررسی سبک های رهبری مدیران دبیرستان ها دولتی و غیر انتفاعی با برداشت روانی کارکنان آنان در شهر رشت می باشد. هدف تحقیق، مطالعه سبک های مدیریتی مدیران دبیرستان های دولتی و غیر انتفاعی دردو بُعد وظیفه مداری و رابطه مداری با بهداشت روانی کارکنان است .

هدف ویژه تحقیق عبارتست از :

➢    تعیین ارتباط یا تفاوت بین سبک مدیریت مدیران دبیرستان های دولتی و غیر انتفاعی.

➢    تعیین ارتباط یا تفاوت بین سبک مدیریت مدیران وظیفه مدار و کارمند مدار با بهداشت روانی کارکنان.

➢    تعیین ارتباط یا تفاوت بین بهداشت روانی کارکنان مدارس دولتی و غیر انتفاعی.

بدنه اصلی مقالات

روش تحقیق در این بررسی توصیفی و از نوع پیمایشی می باشد. جامعه تحقیق شامل معلمان و کارکنان دبیرستان های دولتی و غیر انتفاعی آموزش و پرورش شهر رشت می باشد. تعداد کل دبیرستان های دو ناحیه شهر رشت 88 مدرسه می باشد که این تعداد شامل 56 مدرسه دولتی و 32 مدرسه غیر انتفاعی در مقطع متوسطه می باشد. نمونه مورد نظر نیمی از مدارس دولتی و نیمی از مدارس غیر انتفاعی است که از هر مدرسه 10 درصد کارکنان - آموزشی -اداری - انتخاب شده اند. در این تحقیق از دو پرسشنامه نظر سنجی که هر پرسشنامه شامل 24 سوال بوده استفاده شد. پرسشنامه الف مربوط به سبک رهبری و پرسشنامه ب مربوط به بهداشت روانی می باشد.

در پرسشنامه ها از مقیاس درجه بندی لیکرت استفاده گردید. از ویژگی های مهم ابزارهای اندازه گیری اعتبار و پایایی است. - سیف، . - 1376 در پرسشنامه بهداشت روانی برای اعتبار یابی پرسشنامه سعی شد که با بهره گیری از تئوری های مربوط سوالات بدور از ابهام طراحی گردد و سپس اعتبار درونی پرسشنامه مورد محاسبه قرار گرفت و ضریب اعتبار معادل %49 بدست آمد در نتیجه پرسشنامه از ارزش عملی برخوردار است.

برای پایایی پرسشنامه با استفاده از روش بازآزمایی قبلاً به طور آزمایشی به یک نمونه ی 30 نفری از آزمودنی ها، آزمون اجرا شد و پس از اجرای مجدد آزمون به فاصله یک هفته پایایی در حدود %71 برای پرسشنامه بدست آمد. در این تحقیق از روش های آمار توصیفی شامل میانگین، میانه، پراکندگی، نمودار، انحراف استاندارد، ضریب همبستگی پیرسون و آمار استنباطی - آزمون - t استفاده شده است. عملیات آماری بوسیله نرم افزار spss صورت گرفته است. جهت پاسخ به این مسأله که بین سبک رهبری مدیر و بهداشت روانی کارکنان رابطه وجود دارد، از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است و به منظور بررسی تفاوت سبک رهبری مدیران دبیرستان های دولتی و دبیرستان های غیر انتفاعی از آزموئن t استفاده شده است.

یافته های تحقیق آمار توصیفی تحقیق

توضیح:

-1 در متغیر وظیفه مداری چون میانگین از میانه بزرگتر است. این امر نشانگر کجی مثبت توزیع نمرات مربوط به وظیفه مداری مدیران است. و مشخص می شود که نمرات بیشتر مدیران پایین تر از حد متوسط است.

-2 طبق جدول شماره 1، در متغیر رابطه مداری میانه بزرگتر از میانگین است. این امر بیانگر کجی منفی توزیع تمرات مربوط به رابطه مداری است. به عبارت دیگر جدول گویای آن است که نمرات رابطه مداری بیشتر مدیران بالاتر از حد متوسط است.

-3 در جدول شماره 1، میانگین نمرات بهداشت روانی کارکنان کوچتر از میانه می باشد. این امر نشانگر کجی منفی توزیع نمرات مربوط به بهداشت روانی کارکنان است. به عبارت دیگر جدول مذکور گویای این مطلب است که نمرات بهداشت روانی بیشتر کارکنان بیشتر از حد متوسط است.

-4 در جدول شماره 1، میانگین نمره وظیفه مداری مدیران و میانگین رابطه مداری نشانگر این است که سبک غالب مدیران رابطه داری یعنی میانگین رابطه مداری 85/87 است و چنانچه در فصل سوم نیز ذکر شده است دامنه تغییرات نمرات بین 24-120 و نمره مرزی - 24×3=72 - 72 می باشد و میانگین نمره وظیفه مداری مدیران 57/95 می باشد. لذا مدیران در وظیفه مداری نمره کمتری دریافت نموده و سبک غالب مدیران رابطه مداری است.

میانگین نمرات کارکنان مدارس دولتی در بهداشت روانی از میانگین نمرات بهداشت روانی مدارس غیر انتفاعی بیشتر است و این تفاوت با سطح خطای 0/01 معنی دار است. میانگین نمرات مربوط به متغیر رابطه مداری و وظیفه مداری بیانگر این مطلب است که میانگین نمرات رابطه مداری در هر نوع دو نوع مدرسه - دولتی - غیر انتفاعی - بیشتر از میانگین وظیفه مداری است. مقایسه میانگین نمرات وظیفه مداری و رابطه مداری نشانگر آن است که مدیران مدارس غیر انتفاعی نمره بیشتری در وظیفه مداری در مقایسه با مدارس دولتی کسب نموده اند. در جدول شماره 2 مقایسه میانگین نمرات رابطه مداری در مدارس دولتی و غیر انتفاعی نشانگر این است که مدیران دبیرستان های دولتی نمره بیشتری در رابطه مداری کسب نموده اند.