بخشی از مقاله
چکیده
امروزه شناخت عوامل تاثیرگذار بر سرمایه روانشناختی زنان سرپرست خانوار از اهمیت ویژهای برخوردار است. لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه سبک کنارآمدن با استرس با سرمایه روانشناختی زنان سرپرست خانوار شهر زنجان در 3 ماه آخر سال 1394 انجام گرفته است. به این منظور از 1750 نفر زنان سرپرست خانوار تعداد 320 نفر به روش نمونه گیری طبقهای تصادفی بر اساس وضعیت همسران پسخگویان انتخاب شدهاند. برای جمع آوری دادهها از پرسشنامههای سرمایه روانشناختی - PCQ - ، سبک اسنادی - ASQ - و سبک کنار آمدن با استرس اندلر و پارکر استفاده شده است و پژوهش از نوع همبستگی میباشد. برای تحلیل دادهها از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون و با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 22 انجام شد. یافتههای پژوهش نشان داد که بین مقیاس مساله مداری سبک کنار آمدن با استرس با سرمایه روانشناختی زنان سرپرست خانوار رابطه مثبت و معنی دار، - p<0/01 - وجود دارد. و همچنین در مقیاسهای هیجان مداری و اجتنابی سبک کنارآمدن با استرس با سرمایه روانشناختی همبستگی منفی معنی دار، - p<0/01 - وجود دارد. در مجموع میتوان نتیجه گرفت سبک کنار آمدن با استرس میتواند سرمایه روانشناختی زنان سرپرست خانوار را پیش بینی کند.
واژگان کلیدی: سبک کنار آمدن با استرس و سرمایه روانشناختی
مقدمه
خانواده اولین سازمان اجتماعی است که فرد در آن زندگی میکند. خانوادهاساساً یک کانون کمک، تسکین، التیام و شفابخشی است. خانواده کانونی است که باید فشارهای روانی وارد شده بر اعضای خود را تخفیف دهد و راه رشد و شکوفایی آنها را هموار کند. خانواده این واحد به ظاهر کوچک اجتماعی، از ارکان عمده و از نهادهای اصلی هر جامعه به شمار میرود و در واقع هر خانواده را باید خشت بنای جامعه و کانون اصلی حفظ سنت و رسوم و ارزشهای والا و مورد احترام و شا لوده مستحکم مناسبات پایدار اجتماعی و روابط خویشاوندی، مبدأ بروز و ظهور و عواطف انسانی و کانون صمیمانهترین روابط میان افراد، و مهد پرورش فکر و اندیشه و اخلاق و تعالی روح انسانی به حساب آورد - ثنایی، . - 1379 زنان سرپرست خانوار شامل زنان بیوه، زنان مطلقه، همسران مردان معتاد، همسران مردان زندانی، زنان خود سرپرست، دختران خودسرپرست، همسران مردان ازکارافتاده است. برمبنای تعریف سازمان بهزیستی زنان سرپرست خانوار زنانی هستند که به دلایل مختلف از جمله جدایی و فوت همسر وغیره مسئولیت زندگی خود و فرزندان را بر عهده دارند - خسروی،. - 2001
زنان سرپرست خانوار در مقایسه با زنان دارای همسر، از استرس بیشتری برای اداره زندگی روبرو میشوند. شاغل بودن، کاردرمنزل، مراقبت از فرزندان، نگرانیهای مالی وعدم برخورداری از منابع حمایتی کافی بهطور روزانه سبب استرس وپریشانی زنان سرپرست خانوار میشوند وآنها را با مشکلاتی از قبیل بیماریهای جسمانی، مشکلات خواب وافسردگی مواجه میکنند که در نهایت بهزیستی خود و خانوادهشان را تحت تأثیر قرار میدهند - سام1،. - 1996 درسالهای اخیر، توجه روانشناسان به مقوله روانشناسی مثبت جلب شده است؛ امروزه پس از سرمایه انسانی و اجتماعی، سرمایه روانشناختی را میتوان مبنای مزیت رقابتی در سازمانها در نظر گرفت. نتایج پژوهشهای انجام شده در زمینه رفتار سازمانی مثبت حاکی از آن است که سرمایه روانشناختی، از قبیل امیدواری2، تاب آوری3، خوش بینی4 وخودکارآمدی5، در کنار هم، عاملی را با عنوان سرمایه روانشناختی تشکیل میدهند. خود کارآمدی به عنوان یک معیار برای سرمایه روانشناختی، با داشتن پایه و اساس نظری قوی و ویژگیهایی همچون توسعه پذیری، سنجش پذیری و مؤثر بر عملکرد، فرد را جهت پذیرش چالشها، تعقیب اهداف و استقامت در مقابل موانع و مشکلات بر میانگیزد تا از نقاط قوت و مهارتهای خود برای رویارویی با آن چالشها استفاده کند و با تمام انرژی و صرف زمان و کار بیشتر اهداف خود را دنبال نموده با پشت سر گذاشتن موانع و سختیها در مسیر اهداف حرکت کند و از آن خارج نشود - نظری،. - 1384 امید
، نیروی هیجانی است که تخیل را به سمت موارد مثبت هدایت میکند و به ما انعطاف پذیری و توانایی خلاصی از ضرباتی میدهد که زندگی به ما تحمیل میکند و باعث رضایت از زندگی میشود، هم چنین امید یک حالت انگیزشی مثبت با در نظر گرفتن اهداف روشن برای زندگی است - بهادری خسروشاهی،. - 1391 خوش بینی یکی از معیارهای مهم سرمایهی روانشناختی است، خوش بینی در سرمایه روانشناختی تنها پیش بینی و انتظار مثبت و مطلوب رویدادها در آینده نیست بلکه به دلایل و مستنداتی بستگی دارد که یک فرد در توضیح چگونگی برخی از حوادث، به کار میبرد. تفکر آرزومندانه میتواند بیشتر از آنکه مفید باشد زیان برساند ولی شواهد تجربی نشان میدهد که زندگی افراد خوش بین پر ارزشتر از افرادی است که خوش بین نستند، خوش بینها واقعأ احساس میکنند که آینده آنها بهتر خواهد بود - ریف1،. - 1989
تاب آوری به عنوان مقاومت موفقیت آمیز فرد در برابر موقعیتهای تهدید آمیز و چالش برانگیز است و افراد تاب آور، افرادی هستند که علیرغم مواجهه با استرس مزمن و تنیدگیها از آثار نامطلوب آنها میکاهند و سلامت روانی خود را حفظ میکنند و این چالشها به عنوان فرصتی برای توانمند کردن خود بهره میجویند - الهی فر،. - 1391 به عبارت، متغیرهای روانشناختی از قبیل امیدواری، تاب آوری، خوش بینی و خودکارآمدی در مجموع یک منبع یا عامل نهفته جدیدی را تشکیل میدهند که در هر یک از این متغیرها، نمایان است، - لوتانز2 و همکارانش، - 2008 بر این باورند که سرمایه روانشناختی، با تکیه بر متغیر روانشناختی مثبت منجر به ارتقای ارزش سرمایه انسانی - دانش و مهارتهای افراد - و سرمایه اجتماعی - شبکه روابط میان آنها - در سازمان میشود. بنابراین؛ سرمایه روانشناختی، از متغیرهای روانشناختی مثبت تشکیل شده است که قابل اندازه گیری، توسعه و پرورش هستند و امکان اعمال مدیریت برآنها وجود دارد - لوتانز و همکارانش،. - 2008 یکی از عواملی که با سرمایه روانشناختی ارتباط دارد سبک کنار آمدن با استرس است امروزه استرس، بخش انکار ناپذیر زندگی روزانه است که میتواند بهداشت جسم و روان را متأثر کند. برخی بر این باورند که استرس با غالب بیماریهای آدمی در رابطه است و چنانچه به نحو مطلوبی
