مقاله رابطه سرمایه روان شناختی با عملکرد شغلی و عاطفه مثبت در کارکنان

بخشی از مقاله

چکیده

این پژوهش با هدف تعیین الگوی ساختاری رابطه سرمایه روان شناختی - خودکارآمدی، خوش بینی، امیدواری و تاب آوری - ، با عملکرد شغلی با توجه به نقش عاطفه مثبت اجرا شد. روش پژوهش همبستگی و جامعه آماری پژوهش کلیه کارکنان دانشگاه فرهنگ و هنر در شهر اصفهان در بهار 1394 به تعداد 600 نفر بودند که از میان آن ها 244 نفر به شیوه سهل الوصول - در دسترس - انتخاب شدند. ابزار های پژوهش پرسشنامه سرمایه روان شناختی - ناگیوئن و همکاران، 2012 - ، پرسشنامه عاطفه مثبت - ون کاتویک و همکاران، - 2000 و پرسشنامه عملکرد شغلی - ناگیوئن و همکاران، - 2012 بودند.

داده ها از طریق ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل رگرسیون چندگانه - به شیوه همزمان - تحلیل شد. یافته ها نشان داد که بین خودکارآمدی، خوش بینی، امیدواری و تاب آوری با عاطفه مثبت و عملکرد شغلی و بین عاطفه مثبت با عملکرد شغلی رابطه معنادار وجود دارد . نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد که خودکارآمدی، خوش بینی و تاب آوری قادر به پیش بینی - معنادار - عاطفه مثبت و امیدواری و تاب آوری قادر به پیش بینی - معنادار - عاطفه مثبت هستند.

مقدمه

سرمایه روانشناختی دارای چهار مولفه اصلی است: - 1 خودکارآمدی2 ، - 2 خوشبینی3، - 3 امیدواری4، و - 4 تابآوری5 - اوی، لوتانز و ینسن6، 2009؛ اوی، لوتانز و یوسف7، 2010؛ ناگیوئن، ترانگ و ناگیوئن8، - 2012 است. هم به لحاظ نظری و هم به لحاظ پژوهشی سرمایه روانشناختی میتواند با متغیرهای مختلف از جمله عملکرد شغلی9 دارای رابطه باشد - اوی، لوتانز، اسمیت و پالمر10، 2010؛ لوتانز، یوسف و آولیو11، . - 2007 همچنین سیر توجهات اخیر به نقش سرمایه روانشناختی و مولفههای آن برای عملکرد شغلی اندکی تغییر نموده و به تدریج پژوهشگران به نقشهای با واسطه این متغیر مثبتگرا با متغیرهایی نظیر عملکرد شغلی توجه نشان دادهاند - کاپاگودا، عثمان و دیآلویس1، . - 2014 عملکرد از مهمترین متغیرها برای دستیابی افراد و سازمانها به اهدافشان است.

از نظر تعریف، تعریف، عملکرد شغلی رفتارهای مشهود، رسمی و مبتنی بر شرح وظایف شغلی است که کارکنان در مشاغل خود آنها را انجام می-دهند و از نظر سازمان برای دریافت حقوق و مزایا افراد موظف به انجام آنها هستند - کاپاگودا و همکاران، 2014؛ وانگ و کائو2، . - 2009 یکی از مهمترین پیشایندهای عملکرد که در این پژوهش به آن توجه شده مولفههای سرمایه روانشناختی است. مبنای نظری چگونگی رابطه مولفههای سرمایه روانشناختی با عملکرد از زمره مواردی است که برای فهم عینیتر اهمیت روانشناسی مثبت-نگر در محیط کار از اهمیت بالایی برخوردار است.

خودکارآمدی به عنوان مشخصهای که در افراد اطمینان از دستیابی به نتیجه بر اثر تلاش هدفمند را به وجود میآورد، بهخوبی قادر است تا تلاشهای عملکردی افراد را هدفمند نموده و ارتقاء بخشد - اوی و همکاران، 2009 و . - 2010 امیدواری نیز با ایجاد بنیانهای شناختی لازم در سطح روانی موجب پشتکار هر چه بیشتر افراد در مسیر اهداف فردی و گروهی شده و به این ترتیب سطح عملکرد را بالا میبرد - اوی و همکاران، . - 2011 تابآوری به عنوان سومین مولفه سرمایه روانشناختی، به نظام شناختی و رفتاری انسان انعطافپذیری و پایداری در زمان مواجهه با سختیها و مشکلات برای دستیابی به هدف را دیکته میکند.

  - کاپاگادو و همکاران، . - 2014 خوشبینی به عنوان چهارمین مولفه سرمایه روانشناختی با تکیه بر انتظارات مثبت نسبت به موفقیت در حال و آینده، به تدریج سطح سطح عملکرد افراد را بالا میبرد - عباس، رجاء، دار و بوکنوگه3، . - 2012 همسو با مبانی نظری مربوط به چگونگی تبیین رابطه بین سرمایه روان شناختی با عملکرد شغلی، مطالعات متعددی تاکنون نشان دادهاند که بین سرمایه روانشناختی به صورت کلی - اوی و همکاران، - 2011 و در سطح مولفهها - گلپرور و کاظمی، - 1391 با عملکرد شغلی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.

همچنین شواهد پژوهشی نشان میدهد که عواطف مثبت، گرایش افراد را به احساس بهزیستی، شادمانی و رضایت شغلی تحت تاثیر قرار میدهند - عابدینی، گلپرور و مصاحبی، . - 2014 از لحاظ نظری عواطف افراد در محیطهای کار نحوه و چگونگی تفکر کارکنان را تحت تأثیر قرار میدهد - گلپرور و کرمی، . - 1390 شواهد مطالعاتی در دسترس نشان میدهد که سرمایه روانشناختی و مولفههای آن با ایجاد ظرفیتهای شناختی و رفتاری مثبت همراه با تلاش هدفمند، امیدوارانه و خوشبینانه در انسان توان قابل توجهی برای ایجاد هیجانهای مثبت - برومندجزی، 1391؛ رحیمی، - 1389 دارند. در همین راستا جدیدترین پژوهش انجام شده توسط هیت - 2015 - 4 نشان داده که بین سرمایه روانشناختی با بهزیستی روانشناختی که تا اندازه زیادی به وجود عواطف مثبت وابسته است و همچنین با عملکرد شغلی رابطه مثبت وجود دارد.

ایده نوین مطرح شده در این پژوهش این بوده که مولفههای سرمایه روانشناختی به طور بالقوه میتواند موجب ارتقاء سطح تجارب هیجانی مثبت و عملکرد شغلی شود. دانشی که با اجرای این پژوهش در مورد نقش مولفههای سرمایه روانشناختی - خودکارآمدی، خوشبینی، امیدواری و تابآوری - برای عملکرد شغلی و عاطفه مثبت به دست خواهد آمد، میتواند تا اندازهای پیکره دانش کنونی را در مورد کارکردهای مولفههای سرمایه روانشناختی - خودکارآمدی، خوشبینی، امیدواری و تابآوری - برای عملکرد شغلی و عاطفه مثبت بسط داده و موجب گسترش نظریهپردازی در مورد بنیانهای سرمایهای عملکرد شغلی و عاطفه مثبت شود. بر همین اساس یکی از مهمترین ضرورتها برای پژوهش حاضر، فراهمسازی دانش علمی در مورد روابط سرمایه روانشناختی - خودکارآمدی، خوش-بینی، امیدواری و تابآوری - با عاطفه مثبت و عملکرد شغلی است.

فرضیههای پژوهش

فرضیه اول: بین سرمایه روان شناختی با عاطفه مثبت رابطه - معنادار - وجود دارد.

فرضیه دوم: بین سرمایه روان شناختی با عملکرد شغلی رابطه - معنادار - وجود دارد.

فرضیه سوم: بین عاطفه مثبت با عملکرد شغلی رابطه - معنادار - وجود دارد.

فرضیه چهارم: بین سرمایه روانشناختی با عاطفه مثبت رابطه ترکیبی - معنادار - وجود دارد.

فرضیه پنجم: بین سرمایه روانشناختی با عملکرد شغلی رابطه ترکیبی - معنادار - وجود دارد.

روش پژوهش

روش مورد استفاده در این پژوهش بر اساس هدف پژوهش که تعیین رابطه سرمایه روانشناختی با عاطفه مثبت و عملکرد شغلی بود، همبستگی بوده است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه کارکنان دانشگاه فرهنگ و هنر در شهر اصفهان در بهار 1394 تشکیل داده است. تعداد کل کارکنان دانشگاه فرهنگ و هنر در زمان انجام پژوهش 600 نفر بوده است. 250 نفر نمونه پژوهش از طریق نمونه-گیری سهلالوصول - در دسترس - انتخاب شدند. برای سنجش متغیرهای پژوهش از ابزارهای زیر استفاده شده است.

ابزارهای پژوهش

پرسشنامه سرمایه روانشناختی: برای سنجش سرمایه روانشناختی از پرسشنامه سیزده سوالی ارائه شده توسط ناگیوئن و همکاران - 2012 - که توسط گلپرور 1392 - الف - ترجمه و آماده اجرا شده، استفاده شد. این پرسشنامه دارای چهار خرده مقیاس خودکارآمدی - چهار سوال - ، خوشبینی - سه سوال - ، امیدواری - سه سوال - و تابآوری - سه سوال - است و مقیاس پاسخگویی آن شش درجهای - کاملا مخالفم1 = تا کاملا موافقم - 6= است. ناگیوئن و همکاران - 2012 - با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی چهار عاملی بودن این پرسشنامه را مستند ساخته و نشان داده که ضرایب پایایی خودکارآمدی، خوشبینی، امیدواری و تابآوری به ترتیب برابر با 0/87، 0/72، 0/67 و 0/6 می باشد. در این پژوهش آلفای کرونباخ خودکارآمدی، خوشبینی، امیدواری و تابآوری به ترتیب برابر با 0/86، 0/86، 0/88 و 0/74 به دست آمد.

پرسشنامه عاطفه مثبت: برای سنجش عاطفه مثبت وابسته به شغل، از پرسشنامه ده سؤالی معرفی شده توسط ونکاتویک، فوکس، اسپکتور و کلووی - 2000 - 1 که توسط گلپرور - 1391 - ترجمه و آماده اجرا شده و مقیاس پاسخگویی آن در این پژوهش ششدرجهای - هرگز1= تا همیشه - 6= بود، استفاده شد. شواهد مربوط به روایی و پایایی این پرسشنامه در خارج از ایران مطلوب گزارش شده است. ونکاتویک و همکاران - 2000 - طی سه مطالعه گزارششده در یک مقاله، شواهد گسترده و وسیعی از روایی و پایایی این پرسشنامه گزارش نمودهاند. برای نمونه به عنوان شواهدی از روایی ابعادی این پرسشنامه، تحلیل مقیاسبندی چند بعدی نشان داده که این پرسشنامه عاطفه مثبت وابسته به شغل را به خوبی پوشش میدهد.

همچنین شواهد ارائه شده توسط ونکاتویک و همکاران - 2000 - حاکی از آن است که عواطف مثبت این پرسشنامه با لذت و عدملذت به عنوان شواهد از روای همگرا و واگرا دارای رابطه معنادار هستند. گلپرور و عابدینی - 2014 - پس از اجرای تحلیل عاملی اکتشافی که به منظور بررسی روایی سازه این پرسشنامه انجام داده اند، آلفای کرونباخ این پرسشنامه را برابر با 0/94 گزارش نمودهاند. در پژوهش حاضر آلفای کرونباخ این پرسشنامه برابر با 0/97 به دست آمد.

پرسشنامه عملکرد شغلی: برای سنجش عملکرد شغلی، از پرسشنامه چهار سؤالی معرفی شده توسط ناگیوئن و همکاران - 2012 - که توسط گلپرور 1392 - ب - ترجمه و ارائه شده استفاده شد. مقیاس پاسخگویی برای این پرسشنامه در این پژوهش شش درجهای - کاملا مخالفم1 = تا کاملا موافقم - 6 = بود و شواهد مربوط به روایی و پایایی این پرسشنامه مطلوب گزارش شده است. ناگیوئن و همکاران - 2012 - با استفاده از تحلیل عاملی تاییدی تک عاملی بودن این پرسشنامه را تایید و آلفای کرونباخ برابر با 0/87 را برای آن گزارش نمودهاند. راعی - 1393 - در پژوهش خود آلفای کرونباخ این پرسشنامه را برابر با 0/74 گزارش نموده است. در پژوهش حاضر آلفای کرونباخ این پرسشنامه برابر با 0/8 به دست آمد.

روش تحلیل دادهها

دادههای حاصل از پرسشنامههای پژوهش از طریق ضریب همبستگی پیرسون و آزمون معناداری آن - فرضیههای اول تا سوم - و تحلیل رگرسیون چندگانه به شیوه همزمان - برای بررسی فرضیههای چهارم و پنجم - تحلیل شد. کلیهی تحلیلهای صورت گرفته با نرمافزار بسته آماری برای علوم اجتماعی2 نسخه 18 - فرضیه اول تا پنجم - انجام شده است.