بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش با هدف بررسی رابطه طلاق عاطفی والدین و جهتگیری زندگی با شادکامی دانشاموزان دختر دوره دوم مقطع متوسطه شهر تهران صورت گرفت. جامعه آماری پژوهش شامل کلیهی دانشآموزان دختر دوره دوم مقطع متوسطه شهر تهران بود که از این میان با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی خوشه ای مرحلهای 340 نفر به عنوان حجم نمونه درنظر گرفته شد. روش جمعآوری دادهها بر اساس پرسشنامههای طلاق عاطفی گاتمن - - 1995، جهت گیری زندگی شییر و کارور - 1994 - و شادکامی آکسفورد انجام گرفت. تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده از اجرای پرسشنامهها از طریق نرمافزار SPSS در دو بخش توصیفی و استنباطی - آزمون رگرسیون چندگانه - انجام پذیرفت. نتایج تحقیق نشان داد بین طلاق عاطفی با شادکامی رابطه منفی و معنی داری وجود دارد، همچنین بین بعد بدبینانه با شادکامی رابطه منفی معنی داری وجود دارد، همچنین بین بعد خوشبینانه با شادکامی رابطع مثبت و معنی داری وجود دارد.
واژههای کلیدی: طلاق عاطفی، شادکامی، جهت گیری زندگی.
مقدمه
مسائل خاص دانش آموزان از جمله تحصیل موفق و تأمین سلامت جسمی و روانی، اجتماعی آنها از مهمترین اهداف برنامهریزان آموزش دولتها میباشد - فورستر، گریگسبای، بانیان، آنگر و ولنت1، . - 2015 در حقیقت، دانش آموزان هر کشوری از سرمایههای فکری و معنوی آن کشور به شمار میروند - تودوروویک و میتروویک2، . - 2017 در همه کشورهای دنیا از جمله کشور ما، مسائل آموزشی و مشکلات روانشناختی بین دانش آموزان دامنه وسیعی به خود میگیرد و به نظر میرسد که عوامل متعددی سلامت آنها را به خطر میاندازد. برخی از این عوامل موجب بهبود عملکرد تحصیلی و برخی دیگر باعث تضعیف عملکرد فراگیران میشوند - اخوان تفتی و ولی زاده، . - 1385
یکی از موضوع های مورد بررسی در در ارتباط با دانش آموزان مرتبط با عملکرد تحصیلی آنان و همچنین از مسائلی که باعث تقویت عملکرد دانش آموزان در حین نحصیل می گردد، شادکامی می باشد، در دهههای اخیر، تعدادی از محققان روانشناسی جرأت کردهاند قلمرو تاریک بیماریهای روانی را به شادمانی و شفای روانی تبدیل کنند. این جنبش که روانشناسی مثبتنگر نام دارد، خواهان تغییر از پرداختن به آسیبها به سوی بهینه کردن کیفیت زندگی است - دینر و لوکاس3، . - 2000 این جنبش در پی آن است که از نقاط قوت انسانها به منزله سپری در برابر بیماری روانی بهره گیرد. در واقع، روانشناسی مثبتنگر به مطالعه علمی توانمندیها و قابلیتها و آنچه برای مردم مناسب است، اختصاص دارد - مک کلوق و همکاران، . - 2009
هدف آن است که درک علمی متعادل و کاملتری از تجارب اوج، تجارب سطح پایین صفر و آنچه در بین این دو قرار دارد، بهدست آید. روانشناسان مثبتنگر معتقدند علم و عمل کامل روانشناسی باید درک رنج کشیدن و شادمانی، تعامل آنها و مداخلات معتبری که هم رنج را کاهش دهد و هم شادمانی را افزایش دهد، دربرگیرد - پترسون و همکاران، . - 2003 از بنیادیترین مفاهیم مطرح در جنبش روانشناسی مثبتنگر، مفهوم شادکامی است، و پژوهش های اخیر دای و چو - 2016 - 4، خاوری، شمسال نیا 2016 - - ، کار2013 - 5 - ، حجتی، زیارتی، حدادیان و رضایی - 2013 - ، آرگایل6 - 2013 - ، نشان داده اند که شادکامی باعث کاهش احساسات ترس و اضطراب و از سوی دیگر احساس بهزیستی و سلامت در افراد می گردد.
در این حیطه پژوهشگران به متغیرهای فردی، خانوادگی، می اندیشند که شادکامی دانش آموزان را در تمام دوره های تحصیلی از دبستان تا دبیرستان افزون کند، در حقیقت، مطالعه عوامل مؤثر بر شادکامینسبتاً پیچیده است زیرا این مفهوم ابعاد گسترده ای دارد که هم عوامل محیطی و هم عوامل درون فردی بر آن اثر می گذارند - حسین مردی و حسین مردی، . - 1394یکی از متغیرهای مرتبط با شادکامی در دانشآموزان، جهت گیری زندگی است. انسان موجودی متفکر است که نه به دلیل حوادثی که برایش اتفاق می افتد بلکه، به دلیل نحوه ی نگرشش نسبت به قضایا و نوع دیدگاه و جهت گیری که به زندگی اتخاذ نموده است سلامت جسم و روان خود را تحت تأثیر قرار می دهد - ویلیامز، دیویس، هانکوک و فیپس، . - 2010 جهت گیری زندگی به نحوه نگریستن افراد به زندگی اشاره می کند و دارای دو بعد خوش بینی و بدبینی است.
عموم مردم خوش بینی را به عنوان نیمه پر لیوان یا عادت به انتظار پایانی خوش برای همه دردسرهای واقعی در نظر می گیرند - سلیگمن، رایویچ، کاکس و گیلهام، 1995؛ ترجمه داورپناه، . - 1383 خوشبینی به عنوان یکی از موضوعات روانشناسی مثبت نگر مطابق مدل شییر و کارور به عنوان انتظار نتایج فراگیر مثبت تعریف م یشود. نقطه مقابل خوشبینی، بدبینی است که بر فاجعه آمیزترین علت هر شکست تأکید دارد و به معنای داشتن انتظارات منفی برای نتایج و پیامدهاست - شییر و کارور، . - 1985یافته های تحقیقاتی حاکی از آن است که تفاوت بین افراد خوشبین با افراد بدبین به دلیل شیوه هایی است که آنها جهت مقابله با مشکلات زندگی خود اتخاذ می کنند.از دیگر مؤلفه های روانشناختی مرتبط با شادکامی طلاق عاطفی والدین می باشد، طلاق بهعنوان پدیدهای شوم، آسیبهای روانی، جسمانی، خانوادگی و اجتماعی فراوانی را به بار میآورد.
پژوهشها نشان میدهد طلاق موجب افزایش جرم و بزهکاری، افزایش مرگومیر، مشکلات اقتصادی، افزایش مصرف مواد مخدر و الکل، آسیبهای روانی و پریشانی عاطفی و افسردگی، کاهش مهارتهای ارتباطی، کاهش مراقبتهای بهداشتی، کاهش پایبندی دینی و مشکلات تحصیلی کودکان طلاق میشود - کارلسوند، اریکسون، لافستد و سلستروم1، 2013؛ گاهلر و گاریکا 2، 2013؛ آرکس3، 2013؛ دنتون4، 2012؛ فاگان5، 2013؛ لارسون و هالفون6، . - 2013 آمار رسمی طلاق به طور کامل نشان دهنده میزان ناکامی همسران در زندگی زناشویی نیست، زیرا در کنار آن آماری بزرگ تر به طلاق های عاطفی اختصاص دارد، یعنی آنها باهم زندگی می کنند ولی تقاضای طلاق قانونی نمی کنند - بخارایی، . - 1386
طلاق عاطفی نوعی نابهنجاری در نظام خانواده است که اگر چه به جدایی زوجین منجز نمی شود و بنا به دلایلی زن و شوهر همچنان در یک محیط و در زیر یک سقف در کنار هم به زندگی مشغولند، اما زندگی به ازدواجی پوچ تبدیل شده است که فاقد عشق، مصاحبت و دوستی است - استیل و کید7، . - 2008 طلاق عاطفی به عنوان انتخابی نفرت انگیزه بین تسلیم و نفرت از خود و تسلط و نفرت از خود تجربه می شود که در آن هر یک از زن و شوهر به دلیل احساس غمگینی و ناامیدی، دیگری را آزار می دهد - اسکانزونیج، اسکانزونیج و من8، . - 1988 و زندگی زناشویی را با افسردگی و اضطراب و ناامیدی مواجهه می کند - برنز9، . - 2012با توجه به مطالب ارائه شده در باب شادکامی و تأثیر پذیری آن از متغیرهای دیگر، من جمله طلاق عاطفی والدین و جهت گیری زندگی، در این پژوهش به دنبال پاسخ به این سوال هستیم که »چه رابطهای بین طلاق عاطفی و جهت گیری زندگی با شادکامی در دانشآموزان دختر مقطع متوسطه دوم وجود دارد؟«
روش پژوهش
روش مورد استفاده در این پژوهش برحسب هدف کاربردی و از نظر گردآوری دادهها توصیفی و همبستگی بود، چرا که در این بررسی اطلاعات در خصوص متغیرهای پژوهش با استفاده از پرسشنامه به دست آمد. به این دلیل که در این پژوهش بر روی یافتن راهحل مسائل فوری با ماهیت عملی متمرکز شده و جنبهی عملی دارد، هدف پژوهش کاربردی بود.
جامعه آماری، نمونه، روش نمونهگیری و حجم نمونه
جامعه آماری پژوهش حاضر، شامل کلیهی دانشاموزان دختر دوره دوم مقطع متوسطه شهر تهران بودند، که با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی مرحلهای و جدول مورگان، نمونهای به اندازه 340 نفر انتخاب و پرسشنامه در اختیار آنها قرار گرفت. بنابراین روش نمونهگیری پژوهش حاضر تصادفی خوشه ای بود؛ بدین ترتیب که از بین مناطق 22 گانه شهر تهران به طور تصادفی منطقه 6 شهر تهران انتخاب و از بین مدارس دخترانه منطقه 6، کلیهی دانشآموزان دختر دوره دوم مقطع متوسطه انتخاب شد و پرسشنامههای مربوطه بر روی نمونه اجرا شد. از افراد خواسته شد تا به پرسشنامههای حاوی سوالات مربوط به طلاق عاطفی والدین، جهت گیری زندگی و شادکامی پاسخ دهند. اطلاعاتی که از اجرای پرسشنامهها بدست آمده
