بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر رابطه بهزیستی روانشناختی با اشتی اق تحصیلی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان بوده است. روش پژوهش از نظر هدف ،کاربردی و از نظر روش توصیفی از نوع همبستگی بوده است. جامعه آماری این پژوهش ، شامل تمامی دانش آموزان دختر مقطع متوسطه دوم شهر کوار به تعداد260 بوده است. به منظور انتخاب گروه نمونه، با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده بر اساس جدول مورگان 155 نفر انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژو هش شامل 3 پرسشنامه پرسشنامه عملکرد تحصیلی فام و تیلور، اشتی اق تحصیلی فریدل و پاریس، بهزیستی روانشاختی ریف که روایی و پایایی ابزار مورد تایید قرار گرفت. نتایج ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه حاکی از آن بود که: به زیستی روانشناختی با اشتی اق تحصیلی و عملکرد تحصیلی رابطه مستقیم و معنا دار در سطح یک درصد دارد تمامی ابعاد بهزیستی روانشناختی بجز خود پی روی با عملکرد تحصیلی رابطه مستقیم و معنا دار دارند. بهزیستی روانشناختی بطور معنی دار ی ق ادر به پیش بینی مثبت اشتی اق تحصیلی می باشد. متغیرهای رضایت از زندگی ، ارتباط مثبت با دیگران و رشد و با لندگی بطور معنی داری قادر به پیش بینی مثبت اشتی اق تحصیلی می باشند. بهزیستی روانشناختی بطور معنی داری قادر به پی ش بینی مثبت عملکرد تحصیلی می باشد. متغی رها ی رشد و بالندگی فردی ، ارتباط مثبت با دیگران و رضایت از زندگی بطور معنی داری قادر به پیش بینی عملکرد تحصیلی می باشند.
کلمات کلیدی: بهزیستی روانشناختی ، اشتی اق تحصیلی ، عملکرد تحصیلی
.1 مقدمه
آموزش و پرورش زیر بنای توسعه اجتماعی، سیاسی و فرهنگی هر جامعه ای است. یکی از بارزترین خصوصیات عصر حاضر، تحولات شگرف و مداومی است که در گستره علوم به چشم می خورد. این تغییرات در زمینه تعلیم و تربیت منجر به ایجاد دیدگاه ها و روش های نوینی گردیده است که نظام های آموزشی را به پرورش افراد مولد علم و تکنولوژی ترغیب می کند. بی تردید هیچ نظام آموزشی نمی تواند صد در صد به اهداف آموزشی خود برسد. ولی موفق بودن هر نظام آموزشی به نزدیک تر شدن هر چه بیشتر، به اهداف تعیین شده بستگی دارد.برای نزدیک تر شدن به اهداف نظام آموزشی، می بایست عوامل موثر بر عملکرد تحصیلی3 را شناخت و تأثیر آن را افزایش داد. بررسی عوامل موثر بر پیشرفت و ترقی جوامع پیشرفته نشان می دهد که همه این کشورها از آموزش و پرورش توانمند و کارآمد برخوردار بوده اند. یکی از آفت های آموزشی و پرورشی خانواده ها که هر ساله، به میزان زیادی از امکانات، منابع و استعداد های بالقوه انسانی و اقتصادی را تلف می کند و تأثیر غیر قابل جبرانی را در ابعاد مختلف به جای می گذارد پدیده افت تحصیلی است. - خراط زاده، . - 1392
با توجه به اینکه میزان عملکرد و افت تحصیلی یکی از ملاکهای کارایی نظام آموزشی است، کشف و بررسی متغیرهای تاثیرگذار بر عملکرد تحصیلی1، به شناخت بهتر و پیش بینی متغیرهای مؤثر در نظام آموزشی میانجامد. بنابراین بررسی متغیرهایی که با پیشرفت و موفقیت تحصیلی رابطه دارد، یکی از موضوعات اساسی تحقیق در نظام آموزشی است.موفقیت و پیشرفت تحصیلی به مجموعهای از عوامل پیچیده بستگی دارد که تفکیک و بررسی هر کدام از این عوامل مستلزم انجام تحقیقات و بررسی فراوان است. - تمنایی فر ، نیازی و امینی. - 1386 یکی از این متغیر ها در این تحقیق اشتیاق تحصیلی می باشد.سازه اشتیاق تحصیلی در مدرسه به رفتار هایی که به یادگیری و پیشرفت مربوط است اطلاق می شود این مفهوم به کیفیت تلاشی اشاره دارد که دانش آموزان صرف فعالیت های هدفمند آموزشی می کنند تا به صورت مستقیم در دستیابی به نتایج مطلوب نقش داشته باشند. - رستگار و همکاران ، - 1388
اشتیاق چیزی بیش از یک وضعیت هیجانی گذرا و خاص می باشد و یک حالت پایای سرایت کننده و هیجانی شناختی اشاره دارد که روی یک موضوع ،واقعه یا رفتار متمرکز می شود اشتیاق از سه مؤلفه تشکیل شده است : اشتیاق رفتاری که به فعالیت های یادگیری ،دقت و توجه ،برخورد های مثبت و حضور در محل تحصیل اشاره دارد اشتیاق عاطفی مرتبط با نگرش های اثر بخش در جهت تشخیص احساس تعلق به محل تحصیل است و اشتیاق شناختی به انعطاف پذیری در حل مساله ،ترجیح برای کار سخت ،مقابله مثبت در برابر شکست و به رویکرد خود تنظیمی یادگیری و استفاده از راهبرد های فراشناخت دلالت دارد - عباسی ، - 1394
اشتیاق تحصیلی و عملکرد تحصیلی تحت تاثیر عوامل مختلفی می باشد که محقق در این تحقیق به متغیر بهزیستی روانشناختی می پردازد .بهزیستی روانشناختی تلاش برای کمال در جهت تحقق تواناییهای بالقوه واقعی فرد است. بهزیستی روانی جزء روانشناختی کیفیت زندگی است که به عنوان درک افراد از زندگی خودشان در حیطه رفتارهای هیجانی و عملکردهای روانی و ابعاد سلامت روانی تعریف شده است و شامل دو جزء است. نخست قضاوت شناختی است که پیشرفت افراد در زندگیشان چگونه است و دومین جزء آن شامل سطح تجربه های خوشایند فرد است. بدین معنی که اولین جزء نحوه عملکرد و دومین جزء شامل سلامت روانی فرد می شود عوامل ششگانه مهم که بهزیستی روانشناختی فرد را می سنجد عبارتند از: خودمختاری، تسلط بر محیط، رشد فردی، ارتباط مثبت با دیگران، زندگی هدفمند و پذیرش خود.
فرد هدفمند نسبت به فعالیتها و رویدادهای زندگی علاقه نشان می دهد و به شکل مؤثر با آن درگیر می شود. بهزیستی روانشناختی مستلزم درک چالشهای وجودی زندگی است. رویکرد بهزیستی روانشناختی رشد و تحول مشاهده شده در برابر چالشهای وجودی زندگی را بررسی می کند و به شدت بر توسعه انسانی تاکید دارد به عنوان مثال دنبال نمودن اهداف معنادار، تحول و پیشرفت به عنوان یک فرد و برقراری روابط کیفی با دیگران. جمع گسترده ای از ادبیات تحقیقی در دهه 1950 و 1960 میلادی به تجزیه و تحلیل چالشها و مشکلات اساسی زندگی پرداخته است - ریف وکیس، . - 2002 احساس بهزیستی هم دارای مؤلفه های عاطفی و هم مؤلفه های شناختی است. افراد با احساس بهزیستی بالا به طور عمده ای هیجانات مثبت را تجربه می کنند و از حوادث و وقایع پیرامون خود ارزیابی مثبتی دارند، در حالی که افراد با احساس بهزیستی پایین حوادث و موقعیت زندگی شان را نامطلوب ارزیابی می کنند و بیشتر هیجانات منفی نظیر اضطراب، افسردگی و خشم را تجربه می کنند - مایرز و دینر، . - 1995
نتایج پژوهش وانگ و هولکامبی - . - 2010نشان داد که فقدان اشتیاق به مدرسه میتواند پیامدهای جدی نظیر عدم پیشرفت در مدرسه، تمایل به رفتارهای انحرافی و خطر ترک تحصیل به دنبال داشته باشد . نتایج پژوهش تئودور پروتوزا - 2016 - 2 نشان داد که که احتمالا استرس دانشگاهی که در طول سال تحصیلی ایجاد می شود، تأثیر منفی بر سلامت روانی دانش آموزان دندانپزشکی دارد و ممکن است رابطه ای با عملکرد تحصیلی داشته باشد. بر اساس این تحقیق، رابطه بین بهزیستی روانشناختی، ارزیابی های تحصیلی و عملکرد تحصیلی رابطه وجود دارد.نتایج پژوهش داتو و والدز - 2016 - 3 نشان داد که بهزیستی روانشناختی رابطه مثبتی با شکوفایی، خوشبینی و اشتیاق تحصیلی دارد. نتایج پژوهش اوجرو بنارا و همکاران1 - 2017 - در پژوهش خود بیان می دارند که دانشجویان چینی که در کشور اسپانیا تحصیل می کنند، عملکرد تحصیلی شان متغیر است و تحت تاثیر شیوه تدریس و یادگیری درس مورد نظر می باشد؛ علاوه بر این عملکرد تحصیلی این دوانشجویان تحت تاثیر بهزیستی روانی مناسب می باشد.
نتایج پژوهش نریمانی و پوران - 1385 - نشان دادند که بین وجود فشارزای تحصیلی که خود دلیلی بر نبودن بهزیستی روان شناختی است و عملکرد تحصیلی مطلوب، رابطه منفی معناداری وجود دارد . عابدی و همکاران - - 1386 در فراتحلیلی نشان داده اند که خودکارآمدی تحصیلی، خودپنداره تحصیلی، نگرش نسبت به یادگیری، ادراک شایستگی، عزت نفس، یادگیری خودتنظیمی و جهتگیری هدف، مهمترین عوامل فردی مرتبط با انگیزش و اشتیاق تحصیلی در دانشآموزان هستند.تحقیقات حجازی و همکاران - - 1391 نشانگر آن است که بین اشتیاق تحصیلی و عملکرد تحصیلی و اشتیاق تحصیلی و پیشرفت تحصیلی رابطه معنیداری وجود دارد. نتایج پژوهش های عسکری و همکاران - 1392 - نشان داد که بین بهزیستی روان شناختی با عملکرد تحصیلی رابطه معناداری وجود دارد .نتایج پژوهش عظیمی و همکاران - - 1393
نشان دا که بین ابعاد فرسودگی تحصیلی و عملکرد تحصیلی رابطه منفی وجود و بین انگیزش پیشرفت وعملکرد تحصیلی رابطه مثبت و معنیداری وجود دارد. در سالیان اخیر کم و بیش شاهد کمرنگ شدن پشتکار و اشتیاق دانش آموزان نسبت به ادامه تحصیل شدهایم در گذشته نه چندان دور با اینکه شرایط تحصیل دشوار بود ولی اراده و پشتکار فرد به تنهایی او را به درجات بالای تحصیلی میرساند.دانش آموزان با عملکرد تحصیلی نامناسب و ضعیف به توانایی و کفایت خود شک می کنند و احساس بی کفایتی، بی لیاقتی و حقارت می کنند و از ادامه تحصیل و یادگیری باز می مانند .
نتایج احتمالی کاربردی پژوهش حاضر باعث افزایش عملکرد تحصیلی و اشتیاق تحصیلی در دانش آموزان می شود .اگر اشتیاق تحصیلی در دانش آموزان بالا رود آنها توجه و تمرکز بیشتری بر مسائل و موضوعات مورد هدف یادگیری دارند .به قوانین و مقررات مدرسه تعهد بیشتری نشان می دهند از انجام رفتار های ناسازگارانه و نامطلوب اجتناب می کنند و در آزمون ها عملکرد بهتری دارند. فراگیر با عملکرد تحصیلی مناسب مورد تأیید و پذیرش همسالان، معلمان و والدین قرار میگیرد و عزت نفس و احساس کفایت و لیاقت او بیشتر می شود.بنابراین با توجه به انچه گفته شد محقق در این تحقق به دنبال پاسخگویی به این سوال می باشد که آیا بین بهزیستی روانشناختی با اشتیاق تحصیلی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان دختر مقطع متوسطه دوم کوار رابطه معناداری وجود دارد؟
