بخشی از مقاله
چکیده
انسان عصر حاضر در جریان سازگاری با محیط اجتماعی و شغلی خود ناچار است محدودیتها و فشار هایی را متحمل شود به نحویکه این فشارهای موجود در محل کار منجر به فرسودگی شغلی کارکنان شود. این پژوهش با هدف بررسی رابطه بین سلامت روانی و رضایت شغلی با فرسودگی شغلی پرستاران شهر رشت بودند. روش پژوهش توصیفی همبستگی می باشد. برای تعیین حجم نمونه از روش نمونه گیری تصادفی استفاده شد. حجم نمونه به تعداد 200 نفر از پرستاران بودند. ابزارهای پژوهش شامل سه پرسشنامه است که عبارتند از پرسشنامه سلامت روانی و رضایت شغلی و پرسشنامه فرسودگی شغلی . برای تجزیه و تحلیل از روش هبستگی پیرسون و رگرسیون استفاده شده است. نتایج نشان دادکه بین سلامت روانی و رضایت شغلی با فرسودگی شغلی رابطه معنادار وجود دارد . - P =0/01 -
کلمات کلیدی: سلامت روانی ، رضایت شغلی ، فرسودگی شغلی.
.1 مقدمه - با 2 خط BNazanin 11pt فاصله از کلمات کلیدی -
اخیراً توجه به موضوع تنشهای روانی در بین حرفهایهای مشاغل مددرسان، افزایش یافته است - وینبرگر1،. - 2000 مطالعات انجامشده، نشان میدهد که فشار کار و منابع مناسب و کافی، از عوامل تأثیرگذار بر سطح تنش شاغلین حرفههای پزشکی است. رضایت شغلی میتواند در مقابل اثرات منفی متعاقب تنش شغلی، نقش حمایتی و بازدارنده داشته باشد - ویزر2،. - 2003 فرسودگی شغلی، پدیدهای است که در آن اثرات تجمعی فشار محیط کار، بتدریج افراد را مستأصل کرده، آنها را وادار به عقبنشینی روانی میکند - ماسلاچ3،. - 1982پریشانی روانی. بر احساس رضایت حرفهای و همچنین کیفیت مراقبت از بیمار، تأثیر منفی دارد - فرث کازین4،. - 2001
عوامل فردی، بین فردی و سازمانی با تنش و فرسودگی شغلی ارتباط دارند. مطالعات انجامشده، نشان میدهد که فشار کار و منابع مناسب و کافی، از عوامل تأثیرگذار بر سطح تنش شاغلین حرفههای پزشکی است. رضایت شغلی میتواند در مقابل اثرات منفی متعاقب تنش شغلی، نقش حمایتی و بازدارنده داشته باشد - ویزر ،. - 2003 فرسودگی شغلی5 ، اولینبار توسط فرویدنبرگر6 در تحقیقات روانشناسی بالینی وارد شد. فرسودگی شغلی یک سندرم سه مؤلفهای شامل تحلیل عاطفی، مسخ شخصیت و فقدان موفقیت فردی است. مشخص شده است که فرسودگی شغلی در پرستاران شایع است - طوبایی و شاکری نیا،. - 2006 در تحقیق شی هو - 2013 - 7 رابطهی بین بین فرسودگی شغلی پرستاران و حمایت اجتماع را مورد بررسی قرار داد. همبستگی بین فرسودگی شغلی و حمایت اجتماعی با استفاده از پرسشنامههایی در بین 150 پرستار تحلیل شد.
پرستاران مجردو مطلقه حس کمتری نسبت به تعهد شغلی داشته و حمایت اجتماعی آنها در مقایسه با پرستاران متاهل کاهش مییافت. عنوان شغلی، وضعیت تاهل، و حمایت اجتماعی با فرسودگی شغلی همبستگی داشتند. خامیسا1 و همکاران - 2015 - در سال 2015 رابطهی بین استرس مرتبط با کار، فرسودگی شغلی، رضایت شغلی و سلامتی عمومی پرستاران را شناسایی کردند. تعداد کلی 1200 پرستار از چهار بیمارستان برای شرکت در این مطالعهی مقطعی دعوت شدند. فرسودگی شغلی نشان دهندهی بیشترین میزان تغییر در سلامتی ذهنی پرستاران بود. مسائلی همچون خطرات امنیتی در محل کار بر رضایت شغلی و سلامتی پرستاران اثر داشت. ریچارد2 و همکاران - - 2014 به بررسی کمبودهای پزشکی در دو واحد بیمارستانی یونان از سیستم سلامتی عمومی و ارزیابی اثر احتمالی آنها بر ریسک فرسودگی شغلی پرداختند.
یک مطالعهی مقطعی روی 303 تفر در دو بیمارستان یونانی به اجرا رسید. نتایج حاصل نشان داد که تحمل سختی بر مراقبت از بیماران در یونان اثر میگذارد. همچنین، کمبودهای پزشکی میتوانند منعکس کنندهی بحران بشردوستانهی کشور باشند. گیلبرت3 و همکاران - - 2013 رابطهی بین عوامل شخصیتی مختلف، رضایت شغلی و فرسودگی شغلی را در ایرلند مورد بررسی قرار دادند. این مطالعه یک طراحی مقطعی با استفاده از پژوهش آنلاین تکمیل شده توسط 85 کارمند مراکز اجتماعی داشت. در نتیجه مشخص شد که فرسودگی عاطفی، افسردگی و تعهد شخصی با رضایت شغلی ارتباط داشتند. روان رنجور خویی نیز با فرسودگی عاطفی، مقبولیت، برون گرایی، و وجدان در ارتباط بود. مودی - 2014 - 4 به رابطهی بین حالتهای روانی مثبت و منفی کار و اثرات آنها بر سلامتی ذهنی و جسمی افراد پرداختند.
به صورت کلی 2094 پرستار به چهار بخش تبدیل شده و مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل نشان داد که مشارکت و فرسودگی شغلی ارتباط معکوسی با هم داشتند. مشارکت در کار ابتدا با منابع و تمایل حاصل میشد. حمایت اجتماعی نیز بر حالتهای فرسودگی شغلی اثر میگذاشت. سلیمی و همکاران - 1389 - یک مطالعه مقطعی به شیوه همبستگی روی 250 نفر از کارکنان یک دانشگاه نظامی، با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی طبقهای انجام دادندیافتهها: بر اساس یافتههای این مطالعه، بین وضعیت تأهل و سوالات اضافی، روانپریشی، ترسمرضی، پرخاشگری، اضطراب، افسردگی، وسواس - اجبار و شکایات جسمانی رابطه معنیداری وجود دارد . - p<05/0 - بین افکار پارانوئید، حساسیت در روابط بین فردی و وضعیت تأهل رابطه معنیداری وجود نداشت .
یافتهها نشان داد با توجه به سطح معنیداری متغیرها بین نوع درجه و سوالات اضافی، روانپریشی، ترس مرضی، پرخاشگری، اضطراب، افکار پارانوئید، حساسیت در روابط بین فردی، افسردگی، وسواس- اجبار و شکایات جسمانی رابطه معنیداری وجود دارد - . - p<001/0بر اساس یافتهها، بین رضایت از زندگی و سلامت روانی رابطه معنیداری وجود دارد . - p<001/0 - اصغری و همکاران - 1391 - این مطالعه بررسی ارتباط بین رضایت شغلی با سلامت عمومی و فرسودگی شغلی در کارگران یکی از صنایع خودروسازی می باشد. در این مطالعه %95 افراد رضایت شغلی کم و متوسط را عنوان نمودند. از سویی دیگر%73/6 افراد مستعد فرسودگی شغلی بوده و %55 افراد دارای اختلال در سلامت روان بودند. بین رضایت شغلی و تمام موارد سلامت عمومی رابطه معکوس و معناداری بهدست آمد.
همچنین بین متغیرهای سلامت عمومی و متغیر فرسودگی شغلی همبستگی مستقیم و معناداری وجود داشت و بین رضایت شغلی و فرسودگی شغلی نیز رابطه معکوس و معناداری برقرار بود. نادی و همکاران - 1392 - با هدف بررسی رابطه بین یادگیری غیر رسمی، رضایت شغلی، فرسودگی شغلی و سلامت روان در بین کارگران شرکت سهامی ذوب آهن اصفهان اجرا گردید. روش پژوهش توصیفیو از نوع علّی- همبستگی بوده و برای تحلیل دادههای پژوهش در سطح آمار توصیفی از نمره میانگین، انحراف معیار و درصدهای فراوانی و در سطح آمار استنباطی از ضریب همبستگی چندگانه، ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل رگرسیون سلسله مراتبی و روش تحلیل مسیر استفاده شد.
در این پژوهش ضریب همبستگی میان یادگیری غیر رسمی و رضایت شغلی و میان فرسودگی شغلی و رضایت شغلی در سطح P 0/01 معنیدار بود، ولی میان فرسودگی شغلی و سلامت روان و هم چنین سلامت روان و رضایت شغلی معنیدار نبوده است. نتایج پژوهش نشان داد که فرسودگی شغلی و یادگیری غیررسمی توان پیشبینی رضایت شغلی را داشته است. بین یادگیری غیررسمی و فرسودگی شغلی و هم چنین میان یادگیری غیررسمی و سلامت روان ارتباطی مشاهده نشد. اعتبار مدل ادراکی پژوهش از طریق تحلیل مسیر و تحلیل عاملی تأییدی ارزیابی شد که نتایج گویای تأثیر مستقیم یادگیری غیررسمی بر رضایت شغلی و تأثیر غیرمستقیم فرسودگی شغلی بر رضایت شغلی بود.
.2 روش پژوهش
روش پژوهش حاضر ازنظر نوع توصیفی می باشد.پژوهش حاضر با توجه به موضوع و هدف اصلی تحقیق از نوع کاربردی و با توجه به نحوه ی جمع آوری داده ها از نوع پرسشنامه ای، و با توجه به موقعیت انجام پژوهش از نوع تحقیقات میدانی می باشد. جامعه آماری شامل کلیه پرستاران بیمارستان های دولتی شهر رشت می باشد . از آنجایی که ضریب همبستگی به شدت تحت تاثیر حجم نمونه قرار می گیرد به طوری که ضرایب ضعیف همبستگی در نمونه های با حجم بزرگتر معنادار می شود. لذا پیشنهاد شده است در پژوهش های همبستگی به جای استفاده از فرمولهای برآورد حجم نمونه مانند مورگان به نسبت متغیرهای پیش بین - هر متغییر 30 تا - 50 استفاده شود - رضایی،. - 1391
نمونه پژوهش به تعداد200 نفر انتخاب شده است.روش نمونه گیری در این پژوهش روش نمونه گیری تصادفی ساده بوده است. دراین روش نمونه گیری واحدهای مورد انتخاب دارای شانس مساوی برای انتخاب شدن هستند . در این جا قوانین احتمال است که معین می کند کدام واحدها یا افراد از جمعیت مادر انتخاب خواهد شد . انتخاب یا از طریق قرعه کشی است و یا از طریق استفاده از جدول اعداد تصادفی . در روش قرعه کشی ابتدا کلیه واحدها یا افراد شماره بندی شده و یا اسامی آنها تهیه می شود و سپس به قید قرعه از بین آنها تعداد لازم برای نمونه انتخاب می شود .
ابزار پژوهش
الف - پرسشنامه سنجش رضایت شغلی - - JDI پرسشنامه سنجش رضایت شغلی - - JDI که توسط ویسوکی و کروم در سال 1991 استاندارد شده است ، شامل 39سوال یا گویه است که 5شاخص - نوع کار،سرپرست،همکاران، ارتقاوترفیع و حقوق و مزایا - را در بر میگیرد.زهرا حبیب نژاد نیز در پایانامه ارشد خود به بررسی رابطه رضایت شغلی با اثربخشی مدیران و کارکنان ادارات تربیت بدنی استان مازندران پرداخته است. این اطلاعات نیز از پایانامه ایشان گرفته شده است.
ب - فرسودگی شغلی تدیم :پرسشنامه فرسودگی شغلی تدیم نیز شامل 22 سؤال است که با مقیاس 5 درجهای طیف لیکرت - هرگز، بهندرت، نظری ندارم، گاهیاوقات و همیشه - با دامنه نمرهگذاری 25-110 تنظیم شده و سه جنبه از فرسودگی جسمی، عاطفی و روانی را مورد سنجش قرار میدهد. پایایی این پرسشنامه توسط کورانیان و همکاران با روش بازآزمایی سنجیده شد و ضریب همبستگی بین نمرات در آزمون، 0/86 بهدست آمد.
ج - پرسشنامه سلامت روانی :این آزمون 28سؤال دارد که چهار زیرمقیاس را در برمیگیرد B هر زیرمقیاس هفت سؤال دارد - . سیستم نمره گذاری سؤالات از 0 تا 3 را دربرمی گیرد. نمره هر فرد در هر زیرمقیاس از 0 تا 21 متغیر است. نمره0 تا 7 نشانه وضع وخیم پاسخگو است. 7 تا 14 وضعیت در آستانه بیماری را نشان می دهد و نمره 14 تا 21 نشانگر وضع سلامتی پاسخگو است. نمره کلی هر فرد از حاصل جمع نمرات چهار زیرمقیاس به دست می آید. فردی که در مجموع از چهار زیرمقیاس نمره 0 تا 28 دریافت می کند وضعیت وخیمی دارد نمره 28 تا 56 وضعیت در آستانه بیماری پاسخگو را نشان می دهد و فردی که نمره 56 تا 84 را کسب می کند از وضعیت سلامتی خوبی برخوردار است.
پرسشنامه اصلی دارای 60 سؤال میباشد، اما فرم های کوتاه شده 30 سؤالی، 28 سؤالی و 12 سؤالی در مطالعات مختلف استفاده شده است - در پژوهش حاضر از فرم 28 سؤالی استفاده شده است - . به نظر محققین - ماری و ویلیامز، 1985؛ شمسوندر و همکاران، - 1986، فرم های مختلف پرسشنامه سلامت عمومی از روایی و کارایی بالایی برخوردار است و کارایی فرم 12سؤالی تقریباً به همان میزان فرم 60 سؤالی است.اعتبار و پایایی آن به وسیله آلفای کرونباخ 0/90 گزارش شده است.در تحقیق علوی - - 1391 نمره ضریب آلفای کرونباخ بدست آمده از پرسشنامه سلامت روان 0/88 است.
