بخشی از مقاله
چکیده
هدف این پژوهش تبیین رابطه بین شیوه های تصمیم گیری و سلامت سازمانی می باشد. روش تحقیق از نوع همبستگی بوده است و جامعه آماری کارکنان دانشگاه پیام نور شیراز می باشد که از میان آنها تعداد 128 نفر به روش نمونه گیری طبقه ای و با توجه به جدول مورگان انتخاب شده اند و به پرسشنامه های شیوه های تصمیم گیری هوی و میسکل و سلامت سازمانی هوی و فیلدمن پاسخ داده اند یافته های ای پژوهش نشان داد که بین شیوه های تصمیم گیری آمرانه و سلامت سازمانی رابطه معناداری وجود دارد اما یافته های این پژوهش رابطه معنادار بین شیوه های تصمیم گیری مشورتی با سلامت سازمانی را تایید ننمودند. نتیجه حاصله از این پژوهش این است که شیوه های آمرانه و مشارکتی قدرت پیش بینی سلامت سازمانی را دارند اما شیوه تصمیم گیری مشورتی از این توان برخوردار نیست.
مقدمه
در شرایط پویای امروزی به نظر می رسد، یکی ار راه هایی که می تواند علاوه بر توسعه ساز و کارهای بین المللی و همکاری های بین بخشی فی مابین و نیز تغییر نگرش مردم به مفهوم سلامت و بیماری، کمک قابل توجهی در پیش برندگی نرخ سلامت نماید، خلاقیت ها و نوآوری های پیوسته سازمانها و موسسات تولید کننده کالا و خدمات سلامت باشد. و تصمیم گیری به عنوان جوهره اصلی فعالیت های مدیران در تمامی وظایف آن ها از اهمیت بسزایی برخوردار است.[1]
از آنجا که سازما نهای آموزشی و از جمله دانشگاه و دانشکده های زیرمجموعه ی آن با برخورداری از یک مدیریت کارآمد و شایسته و در عین حال با تسلط کافی بر مهارت ها ی تصمیم گیری و رفتار بهتر با کارکنان می توانند به سیاستها و اهداف خودجامه ی عمل پوشانده و ضمن تلاش در جهت برخورداری از ویژگی های سلامت سازمانی به عنوان یک سازمان سالم معرفی شوند، اهمیت رابطه ی این دو متغیر بیشتر احساس می شود. >2@
سلامت سازمانی را مایلز1 در سال 1969 تعریف کرد و ضمن پیشنهاد طرحی برای سنجش سلامت سازمانها، خاطرنشان کرد که سازمان همیشه سالم نخواهدبود. به نظر او سلامت سازمانی اشاره می کند به دوام و بقای سازمان در محیط خود و سازگاری با آن و ارتقا و گسترش توانایی خود برای سازش بیشتر.[3] دست آوردهای علمی، فنی و نوآوری این پژوهش نسبت به سایر پژوهش های انجام شده، آنست که محقق ارتباط بین شیوه تصمیم گیری مدیران و سلامت سازمانی را مورد ارزیابی قرار داده است. تفاوتی که این پژوهش با تحقیقات گذشته دارد این این است که تاثیر تصمیم گیری را با توجه به سبک های آن بر سلامت سازمانی بررسی می کند. بدین معنی که هر یک از شیوه های سه گانه تصمیم گیری چه میزان تاثیری در سلامت سازمانی خواهند داشت و از بین این سه شیوه تصمیم گیری کدام یک سلامت سازمانی را تقویت می کند.
بدنه اصلی مقاله
برای داشتن جامعه ی سالم باید سازمان های سالم ایجاد کنیم و برای اینکه سلامت سازمانی در یک سازمان ایجاد شود ابتدا باید جو موجود در آن سازمان شناخته شود. برای تعریف، توضیح و سنجش جو اجتماعی سازما ن ها، تلا ش های علمی قابل ملاحظه ای در دهه های اخیر صورت گرفته است ، یکی از چهارچو بهای نظری مشهور و سودمند در این مورد سلامت سازمانی می باشد.[4]مدیران در سازمان ها وظایفی دارند که برای انجام آن بایستی نقش های سازمانی، روابط بین فردی و اهداف سازمان را به طور روشن درک کرده و در جهت تأمین نیازهای کارکنان و ارباب رجوع تلاش کنند و سازمان را قادر به برخورد موفقیت آمیز با نیروهای داخلی و خارجی کرده تا بتواند نیروهای مخرب را نیز در جهت هدف اصلی سازمان هدایت و با تأمین اهداف سازمان، سودمندی و ادامه حیات آن را تضمین کنند.[5]
ادبیات و پیشینه:
در پژوهشی تحت عنوان بررسی رابطهی بین شیوه های تصمیم گیری مدیران و سلامت سازمان مدارس متوسطهی شهر اصفهان در سال 1379 انجام شد، نتایج زیر به دست آمد که اگر مدیران مدارس در بهکار بردین تصمیم گیری مشارکتی اهتمام ورزند، سلامت سازمانی مدرسه آن ها در تمام ابعاد بهبود خواهد یافت.[6] پژوهشی با عنوان »بررسی رابطه بین شیوههای تصمیمگیری مدیران با سلامت سازمانی مدارس متوسطه شهر اصفهان« انجام داد.
برای بررسی شیوه تصمیمگیری مدیران از مدلی که تصمیمگیری را شامل سه شیوه - آمرانه، مشورتی و مشارکتی - میدانست استفاده کرد و جهت بررسی ابعاد سلامت سازمانی از هفت بعد - یگانگی نهادی، نفوذ مدیر، ملاحظهگری، ساختدهی، حمایت منافع، روحیه و تأکید علمی - استفاده گردید. به طور کلی نتایج تحقیق بیانگر آن است که اگر مدیران مدارس در به کار بردن تصمیمگیری مشارکتی اهتمام ورزند، سلامت سازمانی مدرسه آنان در تمام ابعاد بهبود خواهد یافت.[6]
اهم نتایج تحقیق عبارتند از:
مدیرانی که از سبک تصمیم گیری مشارکتی استفاده کرده اند به طور معنادارتری از ذهن فلسفی بالاتری نسبت به مدیرانی که سبک آمرانه را اتخاذ کرده اند برخوردارند. بین مدیرانی که سبک تصمیم گیری مشارکتی را اتخاذ کرده اند با مدیرانی که سبک مشورتی را اتخاذ کرده اند در زمینه ذهن فلسفی تفاوت معناداری وجود ندارند.[7]
اهداف تحقیق:
بررسی رابطه بین شیوه تصمیم گیری آمرانه و سلامت سازمانی. بررسی رابطه بین شیوه تصمیم گیری مشورتی و سلامت سازمانی. بررسی رابطه بین شیوه تصمیم گیری مشارکتی و سلامت سازمانی. پیش بینی سبک های تصمیم گیری از سلامت سازمانی سازمانی.
روش تحقیق
این پژوهش از لحاظ نوع هدف کاربردی و از لحاظ نحوه ی گردآوری اطلاعات توصیفی از نوع همبستگی می باشد. جامعه آماری این پژوهش کارکنان دانشگاه پام نور شیراز در سال 1394 می باشد که تعداد آن ها 250 نفر بوده است. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای و باتوجه به جدول مورگان تعداد 128 نفر از جامع آماری انتخاب گردیدند که از این تعداد 70 نفر زن 54 - درصد - و 58 نفرمرد - 46 درصد - تشکیل می دهند و توزیع فراوانی کارکنان بر اساس مدرک تحصیلی از میان افراد نمونه 39 نفر 30/4 - درصد - فوق دیپلم، 72نفر 56/25 - درصد - لیسانس و 17 نفر - 13/28درصد - دارای مدرک تحصیلی فوق لیسانس و بالاتر می باشند.
توزیع فراوانی کارکنان بر اساس سابقه خدمت از میان افراد نمونه 18 نفر - 13/9در صد - دارای سابقه خدمت بین7تا1 سال، 41 نفر - 31/7 درصد - دارای سابقه خدمت بین 14تا8 سال،46 نفر - 35/9 درصد دارای سابقه خدمت بین21 تا 23 15 نفر - 18/1 درصد - دارای سابقه خدمت 22سال و بالاتر هستند و توزیع فراوانی کارکنان بر اساس سن از میان افراد نمونه 27 نفر - 21 درصد - دارای سن 29 تا20 ،65 نفر دارای سن 30 تا 39 و 36 نفر - 28 درصد - دارای سن بالای چهل سال هستند.
پرسشنامه مورد استفاده در این پژوهش از پرسشنامه استاندارد استفاده شده است این پرسشنامه توسط رحمانی 1384 ترجمه شده است .این پرسش نامه از 3 خرده مقیاس آمرانه ، مشورتی و مشارکتی تشکیل شده است و دارای 28 سئوال می باشد.[8] روایی و پایایی این پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شده است که روایی آن ./.89 و پایایی آن ./87 می باشد با توجه به اینکه روایی و پایایی این پرسشنامه بالای ./70 می باشد این پرسشنامه از پایایی و روایی قابل قبولی برخوردار است.
روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
روش تجزیه و تحلیل داده ها بصورت توصیفی و استنباطی انجام شده که در روش توصیفی ، اطلاعات و داده های خام با استفاده از روش های معین طبقه بندی شده و به صورت جداول ابتدا از تک تک آزمودنی ها حاصل شده است . در قسمت استنباطی به تعیین ارتباط و شدت و جهت ارتباط بین نظرات آزمودنی ها در مورد هر یک از ابعاد پرداخته می شود. جهت انجام این کار از آزمون ضریب همبستگی پیرسون و ضریب رگرسیون چند گانه استفاده شده که هم وجود ارتباط و هم شدت و جهت ارتباط را به خوبی نشان می دهد.
گیری میانگین های به دست آمده برای این متغیرها در جدول - 1 - ، را بر تعداد آیتم های تشکیل دهنده تقسیم شده است. بر این اساس از میان مولفه های سلامت سازمانی به ترتیب مولفه های سلامت فنی - 2/84 - ، سلامت نهادی - - 2/81 و سلامت اداری - - 2/76 دارای بیشترین تا کمترین میانگین هستند. بنابراین در دانشگاه پیام نور شیراز سلامت فنی، دارای بهترین وضعیت و سلامت اداری، دارای بدترین وضعیت می باشد. همچنین از میان شیوه های تصمیم گیری، به ترتیب شیوه های مشارکتی - - 2/65، آمرانه - - 2/6 و مشورتی - - 2/52 دارای بیشترین تا کمترین میانگین هستند. بنابراین دانشگاه پیام نور شیراز شیوه غالب تصمیم گیری ، شیوه تصمیم گیری مشارکتی می باشد.
آزمون فرضیه ی اول :
"بین شیوه تصمیم گیری آمرانه و سلامت سازمانی رابطه معنادار وجود دارد." روش آماری: تحلیل رگرسیون دو متغیره همانگونه که در جدول - 2 - مشاهده می شود مقدار ضریب همبستگی برابر با 0/58 می باشد که این مقدار در سطح 0/01 معنا دار گردیده و چون این مقدار از 0/05 کمتر می باشد بنابراین نتیجه می گیریم که بین سلامت سازمانی و شیوه تصمیم گیری آمرانه رابطه معنی دار مستقیم در سطح 0/05 وجود دارد یعنی با افزایش سلامت سازمانی ، کیفیت تصمیم گیری به شیوه آمرانه نیز افزایش می یابد.
آزمون فرضیه ی دوم :
"بین شیوه تصمیم گیری مشورتی و سلامت سازمانی رابطه معنادار وجود دارد." روش آماری : تحلیل رگرسیون دو متغیره همانگونه که در جدول - - 3 مشاهده می شود مقدار ضریب همبستگی برابر با 0/126 می باشد که این مقدار در سطح 0/054 معنا دار گردیده و چون این مقدار از 0/05 بیشتر می باشد بنابراین نتیجه می گیریم که بین سلامت سازمانی و شیوه تصمیم گیری مشورتی رابطه معنی دار وجود ندارد یعنی با افزایش سلامت سازمانی، کیفیت تصمیم گیری به شیوه مشورتی تغییری نمی کند.
آزمون فرضیه ی سوم:
"بین شیوه تصمیم گیری مشارکتی و سلامت سازمانی رابطه معنادار وجود دارد." روش آماری تحلیل رگرسیون دو متغیره همانگونه که در جدول - 4 - مشاهده می شود مقدار ضریب همبستگی برابر با 0/51 می باشد که این مقدار در سطح 0/01 معنا دار وجود دارد و چون این مقدار از 0/51 کمتر می باشد بنابراین نتیجه می گیریم که بین سلامت سازمانی و شیوه تصمیم گیری مشارکتی رابطه معنی دار مستقیم در سطح 0/05 وجود دارد یعنی با افزایش سلامت سازمانی ، کیفیت تصمیم گیری به شیوه مشارکتی نیز افزایش می یابد.
آزمون فرضیه چهارم :
شیوه های تصمیم گیری قدرت پیش بینی کنندگی سلامت سازمانی را دارد. از آنجا که قصد داریم سهم هر یک از شیوه های تصمیم گیری - آمرانه، مشورتی و مشارکتی - را در پیش بینی سلامت سازمانی مشخص نماییم از تحلیل رگرسیون چندگانه به شیوه گام به گام استفاده می کنیم. معنی دار شدن F در جدول - 5 - نشان می دهد بین متغیر وابسته - سلامت سازمانی - و متغیر مستقل - شیوه های تصمیم گیری - رابطه خطی وجود دارد. همچنین جدول - 5 - نشان می دهد که متغیر شیوه های تصمیم گیری به میزان 29 درصد قادر به پیش بینی متغیر سلامت سازمانی می باشد.
شیوه های تصمیم گیری مشارکتی ، آمرانه و مشورتی به ترتیب با 19 درصد، 8 درصد و 2 درصد بیشترین تا کمترین نقش را در تبیین واریانس سلامت سازمانی دارند .در ادامه جدول مربوط به ضرایب رگرسیون آورده شده است.
