بخشی از مقاله
چکیده :هدف از پژوهش حاضر، بررسی رابطه بین دو متغییر فرهنگ سازمانی و مدیریت دانش در شهرک های صنعتی غرب استان مازندران است. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش کلیه مدیران شهرک های صنعتی، مدیران کارخانجات، مدیران عامل و سرپرستان تولید می باشند که تعداد آنها 323نفر است. برای بدست آوردن حجم نمونه با مراجعه به جدول مورگان ، تعیین حجم نمونه عدد 175 به دست آمد. ابزار اندازه گیری پرسشنامه می باشد.
به منظور تحلیل داده ها از روش های آماری در سطح آمار توصیفی شامل جدول توزیع فراوانی، میانگین و انحراف معیار، نمودار ها و در سطح آمار استنباطی آزمون کولموگروف اسمیرنوف جهت نرمال بودن داده ها، آزمون همبستگی و رگرسیون استفاده شده است. تحلیل داده ها نشان داد که بین مولفه های فرهنگ سازمانی و مولفه های مدیریت دانش رابطه مستقیم و مثبتی وجود دارد. در نتیجه بایستی گفت که نقش و جایگاه فرهنگ سازمانی در ساختار سازمان نقش مهم و کلیدی میباشد. این اثر در حوزه مدیریت دانش بسیار تعیین کننده تر و اثر بخش تر است، زیرا همگنی بین فرهنگ سازمانی و مدیریت دانش ذاتی این دو متغییر است.
مقدمه
امروزه، دانش به عنوان منبعی ارزشمند و استراتژیک و نیز به عنوان یک دارایی مطرح است، بطوریکه ارائه خدمات و تولید کالا با کیفیت مناسب و بهینه اقتصادی بدون استفاده کارآمد از این منبع ارزشمند کاری بس دشوار و در بعضی مواقع نا ممکن است. بر اساس نظر - پیتر دراکر، - 1993 که در سازمان ها به جای قدرت بازو قدرت ذهن حاکمیت دارد، میتوان بیان نمود که در آینده جوامعی انتظار توسعه و پیشرفت را دارنند که از دانش بیشتری برخوردار باشند. سازمان دانشی به توانمندی هایی دست می یابد که قادراست از نیروی اندک قدرت عظیم بسازد. - سیوبی، - 1998 بنیانگذارعلم مدیریت دانش این یافته را بنام دارائی فکری و دارائی ناملموس در کنارسایر منابع ملموس معرفی کرد.
مدیریت دانش، فرایندی است که به سازمان ها یاری می دهد تا اطلاعات مهم را بیابند، گزینش کنند، سازماندهی و منتشر کنند. - عدلی، . - 1383 مدیریت دانش، تخصصی است که بر فعالیت هایی چون حل مشکلات، آموختن پویا، برنامه ریزی راهبردی و تصمیم گیری ضروری است. امروزه دانش، مهم ترین مزیت رقابتی شرکت ها در عرصه اقتصاد جهانی است. دانش می تواند موجب مزیت رقابتی پایدار گردد.
بر خلاف سرمایه های مادی که در صورت بهره برداری از آن ها، از ارزش و حجم آنها کاسته میشود، هدف از فعالیت های دانش در سازمان، اطمینان از رشد و تداوم فعالیت ها در جهت حفظ دانش حیاتی در تمام سطوح، به کار گیری دانش موجود در تمام چرخه ها، ترکیب دانش در جهت هم افزایی، کسب مداوم دانش مربوطه، توسعه دانش جدید از طریق یادگیری مداوم که به وسیله تجارب درونی و دانش بیرونی ایجاد میشود است - اخوان، . - 1386 برای بقاء در محیط های پیچیده و پویا، ضروری است که سازمان ها از چابکی و انعطاف پذیری لازم برخوردار باشند و نیز در اداره دانش به صورت کارا عمل کنند.
اکثر مدیران در درک جنبه های عملی مدیریت دانش با چالش های زیادی رو به رو هستند - 2011، . - Davenport دانش همواره مهم بوده و هست، اما در حال حاضر به عنوان منبعی برای کسب مزیت رقابتی به کار گرفته می شود. تئوری پردازان دانش را به عنوان مزیت رقابتی نهایی برای سازمان های جدید و کلید پیروزی آن ها بیان کرده اند. - مکینتاش و اکول، - 2003 عوامل زیر را در اهمیت و گرایش به مدیریت دانش شناسایی کرده اند: جهانی گرایی و رقابت منجر شد تا دانش به عنوان ارشمندترین منبع استراتژیکی شناخته شود و توانایی سازمان به منظور کاربرد دانش برای استفاده از فرصت های بازار و حل مسئله مهم ترین توانایی آن گردد سازمانی که درباره مشتریان، تولیدات، تکنولوژی و بازار بیشتر بداند در مقایسه با رقبای جهانی بهتر عمل می کند .
اجرای بعضی از استراتژی های رقابتی منجر به کاهش نیروی کار شده است که دانش ارزشمند را در خود حفظ میکردند از جمله این استراتژی ها مهندسی مجدد و کوچک سازی با هدف جایگزینی دانش غیررسمی است. ضرورت مدیریت، پیچیدگی فزاینده و افزایش سرعت تغییر، نیاز به دانش را برای انطباق الزامی کرده است. بیان مسئله با فراهم آوردن بستر فرهنگی لازم، بنیان های یک سیستم دانشی که شامل ایجاد آرمان مشترک برای یادگیری مستمر، تشویق و ترغیب افراد در همه سطوح از کارشان، توجه به قابلیت های کارکنان، حرکت در جهت تغییر الگوهای ذهنی کارکنان، داشتن یادگیری تیمی1 و تعاملی و ایجاد تفکر سیستمی می باشد، مهیا می گردد هدف از پژوهش حاظر این است ک چگونه می توان ارتباط بین فرهنگ سازمانی و مدیریت دانش را مطالعه کرد؟
یعنی مؤلفه های فرهنگ سازمانی همچون میزان و نحوه مشارکت کارکنان، سازگاری سازمانی، انطباق پذیری و ماموریت - رسالت - سازمانی چگونه در استقرار مدیریت دانش می تواند موثر باشند؟ علت اصلی انتخاب موضوع : سنجش عوامل تعیین کننده بر استقرار مدیریت دانش در شهرک های صنعتی غرب استان مازندران، سنجش اینکه افراد در حوزه های کاری خود تا چه حد بر حسب دانش و تخصص خود گمارده میشونند و این امر چگونه سازمان را یاری می کند تا به اهداف خود دست یابد.
پیشینه پژوهش - دنیسون، - 1997 عوامل فرهنگی را شامل چهار عنصر که عبارتند از درگیر شدن - مشارکت - ، سازگاری و انسجام ، انطباق پذیری، ماموریت - رسالت - میداند. مطالعات - رابینز، - 2003 نشان می دهد که فرهنگ سازمانی بر تمام جنبه های سازمان تأثیر میگذارد که این تأثیر درجنبه های رفتاری فردی و عملکردهای سازمانی، انگیزش و رضایت شغلی وخلاقیت نوآوری به وضوح قابل شناسایی است.
تحقیقات - دی لونگ، - 2009 نشان می دهد که فرهنگ سازمانی به چهار طریق می تواند مدیریت دانش را تحت تأثیر قرار دهد: نقشی که فرهنگ سازمانی در مورد هویت دانش و اهمیت آن برای مدیریت در سازمان ایفا می کند، نقشی که فرهنگ در ایجاد رابطه بین افراد و دانش سازمان ایفا می کند، الگوهای فرهنگی که مشخص می کند دانش چگونه باید در موقعیتهای خاص مورد استفاده قرار گیرد، فرآیندهایی که توسط آن ها دانش ایجاد می شود و مشروعیت می یابد و در سازمان پخش می شود.
مطالعات - داونپورت و پروساک، - 2008 هشت معیار را برای سنجش موفقیت سازمان ها در اجراء پروژه های مدیریت دانش معرفی کرده است که از بررسی این معیارها مشخص می گردد که فرهنگ سازمانی به عنوان شاخص اساسی بخش موفقیت مدیریت دانش در سازمان ها مورد توجه است بطوریکه موفقیت مدیریت دانش در سازمان ها بستگی به میزان انطباق آن با فرهنگ سازمانی دارد. بهبود سرعت و ارتقاء عملکرد سازمان نیز به میزان مشارکت کارکنان بستگی دارد هر سازمانی، فرهنگ سازمانی منحصر به خود را دارد، این مسئله به این واقعیت بر میگردد که در هر سازمانی افراد خاصی کار می کنند که فرهنگ منحصر به فرد ویژه آن سازمان را میسازنند.
اجرا و پیاده سازی مدیرت دانش به دلیل فرهنگ های سازمانی منحصر به فرد در هر سازمان متفاوت از دیگری خواهد بود. این مسئله در رابطه با عناصر مختلف موجود در برنامه نظیر راهبرد، فناوری، سنجش، فرآیند، ساختار، ارزش و سایر مباحث مرتبط با افراد صدق خواهد ×کرد - دوپلسی، . - 1387 نیومن الگوی عمومی دانش را ارائه داده است در این الگو دانش در چهار زمینه سازماندهی می شود این زمینه ها عبارتند از: خلق دانش: رفتارهای مربوط به ورود دانش جدید به سیستم انسانی یا اجتماعی است که دامنه وسیعی را در بر می گیرد نظیر کشف، کسب، فراخوانی، توسعه که پیوند نزدیک با رفتاری که نوآوری خوانده می شود دارد.
ذخیره دانش: تمامی فعالیت هایی است که منجر به بقاء و نگهداری دانش بعد از ورود آن به سیستم می شود فعالیت حفظ شامل رفتارهای متنوعی است مانند فعالیت های مربوط به اعتبار دانش و به روز کردن آن و ... انتقال دانش: شامل رفتارهای بسیار متنوعی است مانند ارتباط، تجمع، تفسیر، کاربرد دانش: استفاده از دانش موجود برای تصمیم گیری ها، عملکرد ها و رسیدن به هدف ها است - نیومن، . - 2008 اگر روند تغییر و تحولات در جامعه معاصر به دقت مورد ارزیابی قرار گیرد، این نتیجه مهم حاصل می شود که جامعه فراصنعتی امروز جامعه ای اطلاعاتی است که در آن به تدریج فناوری های نیروافزا جای خود را به فناوری های دانش افزا می دهند.
با فراهم آوردن بستر فرهنگی لازم، بنیان های یک سیستم دانشی که شامل ایجاد آرمان مشترک برای یادگیری مستمر، تشویق و ترغیب افراد در همه سطوح از کارشان، توجه به قابلیت های کارکنان، حرکت در جهت تغییر الگوهای ذهنی کارکنان، داشتن یادگیری تیمی و تعاملی و ایجاد تفکر سیستمی می باشد، مهیا می گردد مدیریت دانش در برگیرنده رفتارهای انسانی، نگرش ها و قابلیت های انسانی، فلسفه های کسب و کار، الگوها عملیات ، رویه ها و فناوری های پیچیده است - ویگ، . - 2002 مدیریت دانش، فرآیند خلق و تسهیم، انتقال و حفظ دانش به گونه است که بتوان آن را به شیوه ای اثر بخش در سازمان بکار برد - هافمن و شیرف، . - 2005
آنچه در تصمیم گیری برای گزینش رویکرد مدیریت دانش اهمیت دارد، یافتن روشی سازگار با فرهنگ سازمان است. مدیران دانش پیش از تصمیم گیری درباره مبنای فعالیت مدیریت دانش خود، باید فرهنگ سازمانی خویش را بشناسد. - ادگارد شاین ، - 1996 باتوجه به نقش و اهمیت سازمان ها از یک طرف و خطرات احتمالی آن هااز طرف دیگر، آگاهی مدیران ازطبیعت و ماهیت سازمان ها و وجوه تشابه و افتراق آن ها امری ضروری است.
بدین ترتیب شناخت سازمان ها و وظایف آن ها بخش مهمی از علوم مدیریت را به خود اختصاص داده است، هرچند که این شناخت از میزان نگرانی و اضطراب مذکور نخواهد کاست - جاسبی، . - 1380 نوناکا و تاکه اوچی: - - 2008 اظهار می کنند تصور دانش به عنوان مجموعه اطلاعات ربودن مفهوم از همه زندگی آن است. دانش برخلاف اطلاعات ریشه در اعتقادات و تعهدات داشته و در بافت ذهنی کار قرار دارد که براساس آن عمل می کند.
هر یک از تعاریف ارائه شده بعدی از ابعاد دانش را نشان می دهد. بعضی از آن ها بر ماهیت ذهنی دانش تاکید دارند و بعضی بر عینیت آن تاکید می کنند، بر این اساس، می توان بیان کرد دانش مفهومی است پیچیده، سیال و انعطاف پذیر که نتیجه درک جامع و تحلیل اطلاعات است - عدلی،. - 1384 در کاربرد دانش دو نکته مهم است: سهیم سازی و نوآوری دانش.فرهنگ به فلسفه وجودی ابعاد با ویژگی هایی اشاره دارد که ارتباط تنگاتنگی به هم دارند و با وابستگی متقابل فضای کاری و حرفه ای دانشکاران را تعریف می کند لذا در بحث مدیریت فرهنگ سازمان ها هم تغییر دادن فرهنگ موجود به سمت دانش آفرینی و نوآفرینی مطرح است و هم تثبیت و پایاسازی ارزش ها، اعتبارات، احترامات، عدالت ، افتخارات و صمیمیت گرایی - رابینز، . - 1382 دانش در سازمان ها در دو قلمرو یافت می شود:
. 1 نظام های اطلاعاتی و فرایند های تجاری اطلاعات مدار - دانش به مثابه اطلاعات -
.2 کارکنان - دانش به مثابه منابع انسانی - . دانش به مثابه اطلاعات در توسعه تولید و بازاریابی، بالندگی مشتری، فروش، خدمات، پژوهش، برنامه ریزی راهبردی، پیش بینی و مدیریت ریسک حیاتی است. این دانش با توانمندسازی کارکنان موجبمی شود تا شرکت به بازارهای جدید قبل از ورود رقبا هدایت شود، و از سویی دیگر، قلمروهایی را بیابند که صرفه جوئی ها و کارائی ها را نتیجه خواهد داد. دانش به مثابه منابع انسانی بیانگر دانش چگونگی انجام امور به گونه ای است که سازمان بتواند به رسالت خود جامعه عمل بپوشاند. این دانش، دانش کانونی و دانش ضمنی را درباره طرق عملکرد کاری کارکنان در بر می گیرد - حمیدی زاده، . - 1389
