بخشی از مقاله
چکیده :
هدف پژوهش حاضر بررسی روابط خودکارآمدی تحصیلی و تاب آوری با سلامت روان دانش آموزان دختر پایه اول دبیرستان شهرستان شهریار بود. طرح پژوهش غیرآزمایشی و از نوع همبستگی است برای این منظور تعداد 308 نفر با روش نمونه گیری تصادفی خوشهای چند مرحلهای انتخاب شدند و به کمک پرسشنامههای خودکارآمدی تحصیلی - جینگز و مورگان - ، پرسشنامه تاب آوری - کونور و دیویدسون، - 2003 و پرسشنامه سلامت عمومی - گلدبرگ، - 1979 مورد ارزیابی قرار گرفتند، البته لازم به ذکر است که افزایش نمره سلامت به معنای افزایش علائم افسردگی، اضطراب و نشانه های بیماری است. برای تحلیل دادهها از ضرایب همبستگی و تحلیل رگرسیون چندگانه با روش ورود گام به گام متغیرها استفاده شد. نتایج پژوهش به طورکلی نشان داد که بین خودکارآمدی تحصیلی و تاب آوری با سلامت روان رابطه مثبت معناداری وجود دارد - - p<0/01، هم چنین نتایج نشان داد که خودکارآمدی تحصیلی و تاب آوری توان پیش بینی معنی دار سلامت روان را دارند - p<0/01 - در این پژوهش تاب آوری بهترین پیش بینی کننده سلامت روان بود.
کلید واژه ها: سلامت روان ،خودکارآمدی تحصیلی، تاب آوری.
مقدمه
بیماری های روانی از بدو پیدایش بشر وجود داشته است و هیچ فردی در مقابل آن مصونیت ندارد و این خطری است که بشر را مرتبا تهدید می کند ولی در قرن بیست و یکم شیوه های زندگی، روابط اجتماعی و مسائل مربوط به سلامتی دست خوش تغییر و دگرگونی شده و از سوی دیگر فرایند صنعتی شدن و گسترش شهرنشینی سبک زندگی افراد را به شدت متاثر ساخته و تاثیر زیادی بر سطح سلامت روانی و جسمانی افراد گذاشته است. مفهوم بهداشت روانی در واقع جنبه ای از مفهوم کلی سلامت است. فرهنگ بزرگ لاروس بهداشت روانی را چنین تعریف می کند: - استعداد روان برای هماهنگ، خوشایند و موثر کار کردن، برای موقعیت های دشوار انعطاف پذیر بودن و برای بازیابی تعادل خود توانایی داشتن - . برای رسیدن به این هدف ها طرح و بررسی و همچنین برنامه ریزی اصولی برای تامین سلامت روانی از اوان کودکی در درون خانواده ها گرفته تا مدرسه و دوران بزرگسالی و پیری امری لازم و ضروری است.
باورهای خودکارآمدی از جمله عواملی هستند که می توانند روی سلامت روان افراد تاثیرات مثبت و منفی بر جای گذارند، خودکارآمدی1 سازه اصلی نظریه شناختی- اجتماعی بندورا - - 1997 است و به قضاوت اشخاص درباره ی توانایی خود برای سازماندهی افکار، احساسات و اعمال برای ایجاد نتایج مطلوب اشاره دارد. خودکارآمدی تحصیلی به طور خاص به اطمینان در انجام تکالیف تحصیلی از قبیل خواندن متن کتابها،پرسیدن سوال در کلاس و آمادگی برای امتحانات اشاره دارد - سولبرگ،اوبرین،ویلاریل،کانل،داویس،. - 1993 مطابق با نظریه شناختی- اجتماعی خودکارآمدی تعیین کننده ی اصلی در افکار، احساسات و رفتار در موقعیتهای تنیدگی زاست - ترنر،ارسک و کمپ، - 2005 و نقش حیاتی در خودتنظیمی حالت های عاطفی و سلامت روان2 بازی می کند. ناتوانی در مهار وقایع تاثیرگذار و شرایط اجتماعی که به صورت معنی داری بر زندگی افراد تاثیر می گذارند می توانند احساس پوچی و اندوهگینی و هم چنین اضطراب را بوجودآورند - موریس، . - 2002 نظریه شناختی فرض می کند یک ارتباط منفی قوی بین خودکارآمدی و تنیدگی وجود دارد و یافته های تجربی نیز از این نظریه حمایت می کنند - زاجاکو،لینچ و اسپنشید،. - 2005 وقتی مردم با موقعیتی که دارای معیارهای شایستگی بالا است روبه رو می شوند احساس پایین خودکارآمدی ممکن است باعث خلق افسرده و پیش بینی هراس شود.آندرسون و همکاران - - 1995،
نیکولز و اصغری - - 2006 و رحمان و همکاران - - 2005 نیز به این نتیجه رسیدند که باورهای خودکارآمدی با افسردگی رابطه دارد - به نقل از ساردا، نیکولاس،آسگاری و پیمنتا،. - 2009از طرف دیگر رویکرد روانشناسی مثبت گرا با توجه به استعدادها و توانمندی های انسان در سال های اخیر مورد توجه روانشناسان قرار گرفته است، این رویکرد هدف نهایی خود را شناسایی سازه ها و شیوه هایی می داند که سلامت و بهزیستی و شادکامی انسان را به دنبال دارند. در این میان تاب آوری1 جایگاه ویژه ای در حوزه های روانشناسی تحولی و بهداشت روانی یافته است به طوری که هر روز بر شمار پژوهش های مرتبط با این سازه افزوده می شود. گارمزی و ماستن - - 1991 تاب آوری را یک فرآیند توانایی یا پیامد سازگاری موفقیت آمیز با شرایط تهدید کننده تعریف نموده اند به بیان دیگر تاب آوری سازگاری مثبت در واکنش به شرایط ناگوار است - والر،. - 2001
البته تاب آوری تنها پایداری در برابر آسیب ها یا شرایط تهدید کننده نیست و حالتی انفعالی در رویارویی با شرایط خطرناک نمی باشد بلکه شرکت فعال و سازنده در محیط پیرامونی خود است. می توان گفت تاب آوری توانمندی فرد در برقراری تعادل زیستی-روانی در شرایط خطرناک است - کانر و دیویدسون، . - 2003بررسی ها گویای آن هستند که تاب آوری با سلامت بدنی و روانی رابطه مثبت دارد و به عنوان یک مقاومت درونی تاثیرات منفی استرس را کاهش می دهد و از بروز اختلال های بدنی و روانی پیشگیری می کند - کوباسا،1979،فلورین،میکولینسر و یابمن،1995،بروکز، - . - 2003 آنگ و همکاران - 2006 - نشان دادند که تابآوری واریانس معناداری از بهزیستیروانی و هیجانی را تبیین میکند. سطوح بالاتر تابآوری، هیجانهای مثبت و منفی را پیشبینی میکند، تجربهی هیجانهای مثبت به افراد کمک میکند که بتوانند با استرس های روزمره بهتر مقابله کنند - بشارت، . - 1386
• روش
روش اجرای پژوهش حاضر توصیفی - غیر آزمایشی - و طرح پزوهش از نوع طرح های همبستگی است.
• جامعه آماری و نمونه گیری
