بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه نگرش به مدرسه با اثربخشی تدریس معلمان دوره متوسطه بود. روش تحقیق از نوع توصیفی می باشد و از 206 نفر معلمان زن مدارس دخترانه ناحیه 2 شهر تبریز، 100 نفر به صورت تصادفی به عنوان نمونه انتخاب شدند که به پرسشنامه نگرش به مدرسه و اثربخشی تدریس پاسخ دادند. و نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که بین نگرش به مدرسه و اثربخشی تدریس آنها رابطه معنی داری وجود دارد. همچنین نتیجه آزمون t مستقل بیانگر این بود که بین میانگین اثربخشی تدریس معلمان دارای درجه تحصیلات متفاوت، تفاوت معنیداری ندارد.
مقدمه
آموزش و پرورش یکی از حوایج هر ملتی است و ترقی ، تهذیب و تزکیه، رهایی از وابستگی فکری و سایر وابستگی های اقتصادی، صنعتی، سیاسی و فرهنگی و ... مدیون و مرهون آموزش و پرورش سالم و زنده می باشد.از هر دیدگاه به آموزش و پرورش نگریسته شود، اهمیت آن در بقاء و دوام ترقی و تعالی بشریت بدیهی و آشکار بوده و نمیتوان به مسائل تعلیم و تربیت به خصوص به عناصر آن یعنی دانشآموزان و معلمان بیتوجه بود.
بر اساس نظریه سرمایه انسانی، از انسان و نیروی کاری در سازمانها و نهادها به عنوان یک گنجینه و سرمایه یاد میشود تأکید نظریه مذکور بر این است که با نیروی کار باید به عنوان سرمایه بزرگ در سازمان رفتار کرد نه آنرا یک عامل هزینه به شمار آورد و مؤسسات باید برای بهبود و پرورش کارمندان خود سرمایه گذاری کنند .توفیق یا شکست در هر سازمانی به ویژه در نظام آموزش و پرورش که یک سیستم اجتماعی است حاصل تعامل میان جامعه شناختی و روان شناختی آن می باشد به نظر جامعه شناسان و نظریه پردازان سیستم اجتماعی مانند گتزلز و گوبا رفتار هر فرد نتیجه تامل میان ابعاد جامعه شناختی و روان شناختی سیستم اجتماعی است - علاقه بند، . - 1371
اصولاً هر سیستم اجتماعی را می توان به دو دسته سیستم های باز و سیستم های بسته تقسیم کرد در سیستم بسته ارتباط با محیط به حداقل می رسد، به اصل تعامل توجه چندانی نمی شود ولی در یک سیستم باز با محیط ارتباط برقرار است به اصل تعامل به عنوان یک عامل مهم توجه و عنایت مبذول می شود. در این گونه سیستم میان نقش ها، ساختار و انتظارات و نیز میان فرد، شخصیت، نیازها و پیش آمادگیها تعامل برقرار است، با توجه به اصل تعامل می توان میزان موفقیت و یا شکست یک سازمانی را پیش بینی کرد. بدیهی است هر اندازه میان انتظارات و خواست ها تناسب وجود داشته باشد به همان اندازه می توان به نتیجه ی مطلوب رسید.
جهت دستیابی به بهره وری مطلوب و با کیفیت بالاتر هر سازمانی بخصوص، سازمان آموزش و پرورش نیازمند نیروی انسانی با انگیزه و رضامند از شغل خویش می باشد - حسینی نسب، . - 1386 انگیزه یکی از عوامل مهم کارآمدی و مهارت شمرده می شود و به عواملی اطلاق می شود که فرد را به انجام دادن یا ادامه کار تشویق می نماید .اهمیت انگیزه در سازمانها تا آنجایی است که بهره وری مطلوب، بازده بیشتر یا عدم کارایی، بهره وری پایین تر و نهایتاً اضمحلال سازمان را تبیین می کند اما به نظر می رسد معلمان در متوسطه و دبیرستان فرایند تدریس از انگیزه و علاقه ی چندانی برخوردار نیستند و به همین سبب دارای بهره وری پایین می باشند.
تصور می شود اگر این روند - پایین بودن انگیزه - تداوم یابد کیفیت آموزشی در دوره ی متوسطه پایین آمدن و باعث افت تحصیلی در مقاطع بالاتر نیز خواهد بود و علاوه بر آن بی علاقگی، عدم رضایت و داشتن انگیزه پایین معلمان در شغل خویش، در انتخاب شغل آتی دانشآموزان و روحیه ی آنان تاثیر منفی به جای گذارده و در نتیجه سیستم تعلیم و تربیت را با مشکلات عدیده و جدی روبرو سازد.
نتایج برخی تحقیقات نشان داده است با مشارکت معلمان در تصمیم گیری های آموزشی، تشویق، قدردانی، افزایش حقوق در معلمان ایجاد انگیزه می کند - صباغیان، . - 1382 بعضی از محققان نیز تصور و خود آینه ای را در رشد شخصیت فرد از مهمترین عوامل به شمار می آورند - علاقه بند، . - 1371 در صورتی که معلمان دوره های متوسطه با انگیزه بالاتر یا حتی الامکان با انگیزه ی قابل قبول برای جامعه انجام وظیفه نمایند می توان از خیلی مشکلات رهایی یافت از جمله با افزایش انگیزه و علاقه بیشتر نه تنها از حجم ضررهای ناشی از شکست تحصیلی کاسته شده بلکه دانشآموزان با انگیزه ی بیشتری به دوره ها و مدارج بالاتر ارتقا خواهند یافت.
این پژوهش در نظر دارد با شناسایی عوامل مؤثر بر اثربخشی تدریس معلمان دوره ی متوسطه راهکارهایی را برای تثبیت نیروی انسانی شاغل در این دوره ی تحصیلی ارایه نماید و به نظر می رسد در صورت یافتن راهکارهای مؤثر بتوان به بهره وری در نظام آموزشی به ویژه در دوره ی متوسطه بالا برده، زیرا تنها با داشتن معلمان با انگیزه و با نشاط، دسترسی به توسعه پایدار در بخش نیروی انسانی میسر و ممکن خواهد بود.
در فرایند تعلیم و تربیت داشتن منابع و امکانات فیزیکی و تکنولوژی کافی نمی باشد بلکه آنچه در کارایی و پویایی سیستم تعلیم و تربیت موثر و کارساز می باشد داشتن نیروی انسانی بخصوص نیروهای آموزشی که عملاً و مستقیماً با دانشآموزان در ارتباط هستند می باشد در این میان این به معلمان دوره های متوسطه اهمیت زیادی داد؛ چرا که دوره ی متوسطه از دوره های مهم و حساس و موثر در زندگی فردی و اجتماعی آدمی است.
دوره ای است که به سبب رفع زیستی، اجتماعی و روانی دانشآموزان آن با سایر دوره های تحصیلی مشترکات و ممیزاتی دارد و دارای طیف وسیعی هست که دوران نوجوانی را در بر می گیرد و در انتهای طیف به دنیای جوانی می رسد همچنین در این دوره قسمت اعظم استعدادهای اختصاصی نوجوان و جوان بروز می کند، قدرت یادگیری آنان به حد اعلای خود می رسد، کنجکاوی آنان جهت معینی مییابد و مسائل جدید زندگی نظیر انتخاب رشته، انتخاب حرفه و شغل، اداره خانواده و گرایش به مرام و ملک، ذهن آنان راه به خود مشغول می دارد.
پس می توان گفت نقش معلم به عنوان کسی در مدرسه به دانشآموز درس زندگی روش مقابله با مشکلات و چگونگی برخورد با دیگران و باور به توان استعداد خویش را یاد می دهد کمتر از والدین نیست. لذا جهت بهره وری مطلوب در آموزش و پرورش باید به معلمان به عنوان عنصر بسیار مهم و عامل انسانی سازنده نگریست طبیعی است. علل انسانی نیز هنگامی بهره وری بهینه خواهد داشت که برای کار انگیخته شده باشد.
برای تقویت انگیزه افراد باید محیط کار، نیازهای شخصی و مسایل اقتصادی آنان مورد توجه قرار گیرد. اگر بخواهیم عوامل مؤثر در بهره وری را فهرست وار معرفی کنیم، خواهیم دید که فضای روانی مناسب موجبات رضایت افراد را از کار فراهم می سازد و نتیجه ی آن بسیاری از عوامل موثر در بهره وری، فراهم می آید. فضای روانی مناسب می تواند روحیه کارکنان را بهبود بخشد، مشارکت آنان را در سازمان فراهم آورد خلاقیت و نوآوری را بیشتر کند - ساعتچی،. - 1374
