بخشی از مقاله
چکیده
مقدمه: هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه ویژگیهای شخصیتی و خودکارآمدی شغلی معلمان بود. روش: روش پژوهش حاضر توصیفی همبستگی بود و جامعه آماری آن را کلیه معلمان مقطع متوسطه ناحیه 2 شهر اردبیل تشکیل داده بودند که از بین آنها 270 نفر 132 - نفر زن و 138 نفر مرد - به روش نمونهگیری خوشهای انتخاب شدند. برای جمعآوری دادهها از پرسشنامه شخصیتی نئو - NEO-FFI - و پرسشنامه خودکارآمدی معلم - TSOES-LF - استفاده شد. دادههای بهدست آمده نیز با استفاده از آزمونهای آماری ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندمتغیره تجزیه و تحلیل شدند. یافتهها: نتایج نشان داد که به جز ویژگی روانرنجورگرایی بقیه ویژگیهای شخصیتی با خودکارآمدی شغلی و مولفههای آن همبستگی مثبت معنیداری دارند . - P<0/05 - همچنین نتایج نشان داد که ویژگیهای شخصیتی باوجدان بودن، برونگرایی، گشودگی و موافق بودن هرکدام به-ترتیب 31 %، 20 %، % 3 و 1 درصد از کل واریانس خودکارآمدی شغلی معلمین را تبیین میکند . - P<0/05 - بحث و نتیجهگیری: با توجه به یافتههای پژوهش حاضر میتوان نتیجه گرفت که ویژگیهای شخصیتی پیشبینهای خوبی برای خودکارآمدی شغلی معلمین بوده و میتوان از آن در جذب و انتخاب معلمین کارآمد بهره گرفت.
واژگان کلیدی: ویژگیهای شخصیتی، خودکارآمدی شغلی، معلم
مقدمه
نیروی انسانی در سازمانها و بهخصوص در سازمانهای دانشبنیانی همچون مدرسه که عمدهترین دارایی آن سرمایههای دانشی است از اهمیت زیادی برخوردار است بهطوری که بدون داشتن نیروی انسانی مناسب و کارآمد، تحقق اهداف سازمان میسر نخواهد بود. یکی از مسائل مهمی که در هر سازمان باید مورد توجه قرار گیرد، خودکارآمدی شغلی کارکنان آن است که از ارکان ضروری رضایت از زندگی و از مهمترین متغیرهای رفتار سازمانی به حساب میآید - مصطفایی و روشن، . - 1389 همچنین پیشرفت تحصیلی دانشآموزان که یکی از اهداف مهم تعلیم و تربیت میباشد ارتباط نزدیکی با کارآمدی تدریس معلمان دارد که آن نیز به نوبه خود از ویژگیها، باورها و عقاید معلمان درباره تواناییهای حرفهایشان تاثیر میپذیرد - بندورا1، . - 1977
خودکارآمدی بهطور ضمنی به عقاید خاص افراد درباره توانایی آنان در انجام دادن فعالیتهایی معین و به منظور دستیابی به نتایج مورد نظر در حیطه مشخص و یا کنترل ماهرانه زندگی اشاره دارد - کدیور، . - 1395 به عبارتی، خودکارآمدی به برداشت افراد از تواناییهای خود برای انجام کار و فعالیت اشاره دارد. بر این اساس، افراد تمایل دارند به فعالیتهایی بپردازند که در انجام آنها احساس اطمینان کنند و اگر در مورد انجام یک فعالیت احساس عدم توانایی کنند، بهطور معمول از انجام آن اجتناب مینمایند. بعلاوه، باورهای خودکارآمدی بر میزان صرف انرژی برای انجام فعالیتها و میزان مقاومت در برابر موانع اثرات مستقیم دارد - فرلا2 و همکاران، . - 2009 برگرفته از مفهوم خودکارآمدی بندورا، خودکارآمدی شغلی نیز به عنوان قضاوت فرد در مورد توانایی خود برای انجام اصل تکالیف در چارچوب شغلی و حرفهی معین تعریف شده است.
خودکارآمدی شغلی از انگیزش و رفتار تاثیر گرفته و به طور متقابل بر آنها تاثیر میگذارد و سطوح بالای آن موجب افزایش مشارکت فرد در تکالیف و رفتارهای شغلی میگردد - کشاورز و سرخوش،1392؛ ذویالحیات، نوربخش و سپاسی، - 1396 در این زمینه تحقیقات نشان میدهد که خودکارآمدی شغلی پیشبینی کننده مهمی برای کاوش شغلی، بالیدگی شغلی، ثبات در الگوهای شغلی، رضایت و تعهد شغلی و اثربخشی شغلی بوده و میتواند از طریق این سازهها عملکرد شغلی را تحت تاثیر قرار دهد - کشاورز و سرخوش، 1392؛ ذویالحیات و همکاران، . - 1396 عوامل و متغیرهای زیادی با خودکارآمدی و خودکارآمدی شغلی رابطه داشته و بر آن تاثیر میگذارند که صفات و ویژگیهای شخصیتی میتواند یکی از آنها باشد. شخصیت الگوی نسبتا پایدار صفات، گرایشها، یا ویژگیهایی است که تا اندازهای به رفتار افراد دوام میبخشد. بهطور اختصاصیتر، شخصیت، از صفات یا گرایشهایی تشکیل میشود که به تفاوتهای فردی در رفتار، ثبات رفتار در طول زمان، و تداوم رفتار در موقعیتهای گوناگون میانجامد - فیست، فیست و رابرتس، . - 2014
ویژگیهای شخصیتی افراد و تناسب آن با شغلی که انتخاب میکنند میتواند از عوامل تاثیرگذار بر خودکارآمدی شغلی باشد. افراد با الگوی شخصیتی مختلف به نوعی توانایی و مهارت رفتاری مختص به خود دارند ومسلماً نیازهای متفاوتی داشته و عملکرد گوناگونی نشان میدهند. از سوی دیگر سازمانها و مشاغل مختلف نیز هر یک به رفتارهای خاص نیازمند بوده و انتظارات و نیازها و انگیزه های خاصی را نیز میتوانند تامین کنند، در نتیجه هر یک از انواع شخصیت با سازمان و مشاغل خاصی سازگاری دارند و میتوانند در آن به سطح بهینه عملکرد و کارآمدی خود دست یابند. همچنین در میان عوامل پیشبینی کننده موفقیت شغلی، ویژگیهای شخصیتی بهدلیل توسعه و پایداری قابل قبول آنها بر سایر ویژگیها برتری دارند - کوپر و روبرتسون، 1995؛ به نقل از سلیمی و همکاران، . - 1385 در راستای ارتباط بین ویژگیهای شخصیتی و خودکارآمدی رحمانی، گلشنی، امامیپور و حسنی - 1394 - دریافتند که ابعاد شخصیت و انگیزش درونی، بهطور کلی با خودکارآمدی رابطه دارد؛ بهطوری که برونگرایی، گشودگی، موافق بودن، و باوجدان بودن با خودکارآمدی رابطه مثبت و روانرنجورخویی با آن رابطه منفی دارد. حمیدی و شیرزاد - 1395 - نیز به بررسی رابطه ویژگیهای شخصیتی و راهبردهای فراشناختی با خودکارآمدی رایانهای پرداخته و نشان دادند که
