بخشی از مقاله
چکیده
سبکهای زندگی مجموعهای از طرز تلقیها، ارزشها، شیوههای رفتار، حالتها و سلیقهها در هر چیزی را در برمیگیرد. با توجه به روند جهانی شدن و سایبری شدن ارتباطات که افراد را به سوی فرهنگ مصرفی هدایت می کنند، در این مطالعه بدنبال بررسی رابطه بین سبک زندگی در بین معلمین مقطع ابتدایی شهرستان مسجدسلیمان و چگونگی تأثیر طبقه ی اجتماعی بر این فرایند می باشیم. بدین منظور، پژوهش فوق رابطه بین سبک زندگی و طبقه ی اجتماعی معلمین مقطع ابتدایی شهرستان مسجدسلیمان را با استفاده از روش پیمایش مورد مطالعه قرار داده، جامعه آماری آن شامل 470 نفر از معلمین مقطع ابتدایی شهرستان مسجدسلیمان می باشند که حجم نمونه 211 نفری و با استفاده از فرمول کوکران بدست آمده است. و با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ایتصادفی ساده نمونه گیری صورت گرفت. جهت سنجش پایایی گویه ها از روش کرونباخ و جهت سنجش اعتبار گویه ها از روش سنجش اعتبار محتوای لاو شه ا ستفاده شده و داده های بد ست آمده تو سط نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و نتایج آن به دو صورت آمارهای توصیفی و استنباطی ارائه شده است.
واژگان کلیدی: سبک زندگی، طبقه اجتماعی، معلمین مقطع ابتدایی شهرستان مسجدسلیمان
-1 مقدمه
-1-1بیان موضوع
سبک زندگی از دو منظر تعریف میشود، نگاهی که سبک زندگی را معرف ثروت، موقعیت و طبقه اجتماعی میداند و نگاهی که ارزشها، نگرشها، جهانبینی و هویت فردی و اجتماعی را در سبک زندگی زنان دخیل میداند. شغل از مهمترین عوامل سازنده پایگاه اجتماعی- اقتصادی فرد بوده و در تثبیت هویت اهمیت بالایی مییابد. - رابرتسون، - 91 :1385 کما این که آنتونی گیدنز در تعریف مفهومی از سبک زندگی می نویسد: »سبک زندگی را می توان مجموعه ای کم و بیش جامع ازعملکردها تعبیر کرد که فرد آن ها را به کار می گیرد. این عملکردها نه فقط نیازهای جاری او را برمی آورد، بلکه روایت خاصی را هم که وی برای هویت شخ صی خویش بر می گزیند، در برابر دیگران مج سم می سازد.
سبک زندگی مجموعه ای ن سبتا من سجم از همه رفتارها و فعالیت های یک فرد معین در جریان زندگی روزمره است. - گیدنز، - 120 : 1392 در جامعه ی به شدت پویا و پرشتاب کنونی که اولین برداشتها از طرف مقابل و همچنین اولین تاثیرات درطرف مقابل مهم هستندظاهرافراد،نمادها ون شانه ها ی خارجی منزلت ، اهمیت ب سزایی می یابند و در نا شناختگی و غریبگی حا صل از این شرایط افراد پائین دست و یا طبقات پائین دست و یا طبقات متوسط ، از نماد افراد و گروههای دارای پایگاه های بالا برای کسب موفقیت بالاتر و دست یابی به احترام بیشتر استفاده می کنند. - ملک ، . - 8 :1381سبک زندگی را می توان به شیوه زندگی طبقات و گروههای اجتماعی گوناگون جامعه تعبیر کرد که در آن افراد با پیروی از الگوهای رفتاری خاص، باورها، هنجارها وارزش های اجتماعی ویژه یا انتخاب نمادهای فرهنگی و منزلتی خاصی - نوع مسکن، محل سکونت و... -
تا الگوهایی که مبتنی بر مولفه های مصرف کالاهای فرهنگی، فعالیت های فرهنگی - کتاب،مجله و... - ، هنری - فیلم، موسیقی و... - و نحوه گذران فراغت هستند، تعلقات خود را نسبت به آن به نمایش می گذارد. ظهور جامعه ی مصرفی به واسطه ی فزونی کالاهای مادی از یک سو و دموکراتیزه شدن مصرف و عمومیت یافتن آن از سوی دیگر ، به انتخابی شدن زندگی روزمره می انجامد و همین امر نشان دهنده ی اهمیت روزافزون سبک زندگی در جامعه ی معاصر میباشد . سبک زندگی نتیجه ی همه ی گزینش ها - ترجیحات و رفتارهایی است که فرد در ارتباط با کالاهای مادی و فرهنگی انجام میدهد همچنین بصری شدن نشانه ها و نمادهای منزلت در زندگی باعث میشود که سبک زندگی با سبک بخشی و زیبایی شناختی کردن مصرف همراه شود.
اعضای هر یک از طبقات اجتماعی به حکم سبک زندگی خود به طرز معین به جهان مینگرند ، اختلافات طبقه ای در طرز سلوک پروری و تشکیل خانواده نیز به خوبی محسوس است بر روی هم رفته طبقه ی متوسط و بالا در تربیت اطفال خود بیش از طبقه ی پائین سخت گیری میکنند و بیشتر در پاکیزگی و نظم و ادب ظاهر میشوند. هر یک از طبقات برای خود جهان بینی مخصوصی دارند و با موازین خاصی نمودهای هستی را ارج میگذارند چگونگی اعتبار گذاری نیز بر پایگاه طبقه ای فرد بستگی دارد یعنی اعتباری که شخص برای خود و دیگران قائل است ، بسته به پایگاه طبقاتی اوست . زیرا طبقه ی اجتماعی که فرد در آن متولد میشود در سر تا سر زندگی بر طول عمر، بهدا شت روانی، تح صیلات، شغل، رفتار سیا سی، ا ستواری زنا شویی واب ستگی های مذهبی گرای شهای فرد تاثیر عمیقی دارد . جامعه شناسان تاکنون دریافته اند تقریبا هر جنبه ای از زندگی انسانها تقریبا مرتبط با پایگاه او در سلسله مراتب اجتماعی شان میباشد. - آریان پور ، - 1381
-2هدف تحقیق
هدف کلی از انجام تحقیق حا ضر شنا سایی رابطه بین سبک زندگی و طبقه ی اجتماعی دانش آموزان پ سر مدارس دولتی پایه چهارم شهرستان مسجدسلیمان می باشد.
-3 مبانی نظری و فرضیات تحقیق
-1-3نظریه بوردیو
از دیدگاه بوردیو، ذائقه ها و ترجیحات زیباشناختی گوناگون، سبک های زندگی متفاوتی را ایجاد می کنند؛ سبک زندگی محصول نظام مند منش هایی ا ست که از خلال رابطه دوجانبه با رویههای منش درک می شود و تبدیل به نظام ن شانههایی میگردد که به گونه ای جامع مورد ارزیابی واقع می شود. در واقع اینگونه که بوردیو می گوید، مصرف به عنوان نظامی از نشانهها و نمادها است که کارکردهایی همچون تمایزگذاری اجتماعی دارد، البته به نظر بوردیو معنای مصرف از همین تفاوت و تمایز ناشی می شود و چیزی جزء آن نیست. از این رو در دیدگاه بوردیو، مصرف تنها پاسخ به نیازهای زیستی نیست بلکه به عنوان مکانیسمی از نشانه ها و نمادها است که، البته خود این نشانه ها و نمادها از خلال فرایند مصرف تولید می شوند. لذا در اندیشه بوردیو برخلاف مارکسیسم کلاسیک، مصرف صرفا یک متغیر واب سته نیست.
بلکه یک متغیر م ستقل نیز می تواند با شد - بوردیو،. - 1984 بنابراین از نظر بوردیو، تمایزاتی که سبک زندگی فراهم می کند در ذوق و سلیقه افراد نهفته است. ذوق و سلیقه در وهله اول و قبل از هر چیز، بی میلی و اکراه نسبت به سلایق و علایق دیگران است. دلیل این امر آن است که اعمال و رویه های فرهنگی - مثل پوشیدن لباس جین یا تویید، بازی گلف یا فوتبال، بازدید از موزه یا نمای شگاه اتومبیل، گوش دادن به مو سیقی جاز یا تما شای سریال های کمدی، و کارهایی نظیر آن - معنی اجتماعی خود، و قابلیت مشخص ساختن تفاوت و فاصله اجتماعی را از برخی ویژگیهای ذاتی خود نمی گیرند، بلکه آن را کسب میکنند - چاوشیان،. - 1381از مفهوم فوق نظریه بین طبقه اجتماعی و نوع سبک زندگی رابطه وجود دارد. قابل استتناج است.
-2-3 نظریه وبلن
مفهوم سبک زندگی در آرای » تورشتاین وبلن« به منظور بررسی پدیده مصرف درآمریکا به کارگرفته شد. البته او تعریفی دقیقی از این الگو ارایه نکرده است، اما این مفهوم را دال بر شیوه زندگی متمایز طبقه مرفه و نمودی از جایگاه طبقاتی آنها قلمداد نموده است. »وبلن« سبک زندگی را پدیده ای گروهی میداند، چیزی که محصول تعلق طبقاتی است. همچنین از نظر او سبک زندگی فاقد ماهیت مستقل و نمودی از وجود سلسله مراتبها در جامعه است. طبقه نیز حاصل منزلت هایی است، که به صورت ایدهآل های فرهنگی طبقه مرفه عرضه میگردد. او سبک زندگی را در الگوهای قابل مشاهده و در قالب نظریه رقابت اجتماعی تبیین میکند. رقابتی که بین طبقات بالا و پایین به منظور حفظ تمایز پدیدار میشود. وبلن معتقد است در طبقه تن آسا یکی از مهمترین معیارهای مصرف متظاهرانه گرانی آن است و فایده مصرف کالا از لحاظ ارزش زیبایی شناختی ، به گران بهایی آن وابسته است . در اثر نفوذ این نگاه و رواج فرهنگ طبقه تن آسا ، معیارهای زیبا شناسی با گرانبهایی در هم آمیخته اند - وبلن، . - 122 : 1383از مفهوم فوق نظریه بین مد و گران بودن اجناس و نوع سبک زندگی رابطه وجود دارد. قابل استتناج است.
-3-3 نظریه مارکوزه
در کتاب انسان تک ساحتی او معتقد است،سرمایه ، ماشین، مهارت ارزشهای تازه ای پدید آورده اند مناسبات کالاهای تجملی، ذوق کاذب، زیباشناسی در خرید و فروش غیر ضروری این گونه کالا ها شیوه ی زندگی افراد را نه تنها از نظر مادی نادرست جلوه گر ساخته بلکه به خاطر شیفتگی افراد نسبت به خرید کالا - تملک بسیاری چیزها عامل خوشبختی شده است.مارکوزه در توضیح اینکه جگونه این جوامع، توتالیتر بوده و همنوایی با ارزش ها و هنجارها را تا حد غیر ممکن بودن مخالفت با سیستم پیش می برند، برداشت جالبی از تکنولوژی ارائه می دهد؛ تکنولوژی به مثابه یک نوع ایدئولوژی . ]
»در جامعه صنعتی[ وسایل فنی تولید و توزیع و خود کاری ماشین نباید منحصرا مجموعه ابزار تولید به حساب آیند. زیرا در همه شئون سیاسی و اجتماعی فرد دخالت م ستقیم دارند . ... در چنین جامعه ای ابزار تولید نقش همه جانبه بر عهده دارند و شرایط فعالیت ، و ضع زندگی و بهرگیری از لیاقت ها و مهارت ها را تعیین می کنند . از این قرار بین نیازمندی ها و آرزوهای افراد با ضرورت ها و نیازهای جامعه چندان رقابت و اختلافی موجود نیست و فرد در همه حال اسیر تحمیلات جامعه است« - مارکوزه ، . - 32: 1359از مفهوم فوق نظریه بین کالای تجملی و نوع سبک زندگی رابطه وجود دارد. قابل استتناج است.
-4-3 نظریه موریس هالبواکس
نخست این طبقه، بر پایه ی نگاره ای گروهی تشکیل می شود. این نگاره، همان آگاهی طبقاتی است. دردیدوی، طبقه ای بدون آگاهی از خود وجود ندارد. اگر مجموعه ی افراد بدون آگاهی طبقاتی وجود داشته باشند، معنی آن این است که طبقه ای در حال تشکیل است. مسئله دوم، پایگان گروههاست که بر باور گروهی استوار می باشد. طبقه های اجتماعی، در میان خود نوعی پایگان را تشکیل می دهند. بنابراین، طبقه فقط در جامعه ای با پایگان وجود دارد. بنیان پایگان طبقه ها، انگاره ها و قضاوت های ارزشی گروهی است. سومین موضوع، درجه بهره مندی درآرمان مشترک است.
در جامعه یک کانون حیات اجتماعی وجود دارد. هر چه طبقه به این کانون نزدیکتر با شد، درجه ومقام والاتری دارد و بر عکس این کانون، همان آرمان های م شترک وایده آل جامعه ا ست. هر چه بهره مندی از کانون بیشتر باشد، طبقه سطح اجتماعی بالاتری دارد. نکته چهارم، سطح نیازهاست. سطح نیاز طبقه ها یکسان نیست. اساسی ترین سازنده ی تعیین کننده ی طبقه ها، نیازهای آنهاست. گرایش های مصرفی، میزان نیاز های مادی را نشان می دهد. نیاز های غیر مادی در نیازهای مادی منعکس ا ست. فرهنگ هر طبقه نا شی از همین گرایش ها ست. نیازها پدیده های اجتماعی و جدا از تمایلات فردی هستند. هرچه تمایلات جسمانی بیشتر باشد، تمایلات روحی نیز افزایش می یابد. نکته پنجم، ماده ای است که فعالیت یک طبقه بر روی آن صورت می گیرد.
ماده، دو معنی دارد: اول ماده ی خام طبیعی که طبقه های پایین روی آن کار می کنند. دوم انسان هایی که طبقه های بالا آنها را هدایت یا فرماندهی کرده و بر آنها تأثیر می گذارند . طبقه های پایین مدت زیادی با ماده خام کار می کنندو در نتیجه، زوایای پیچیده ی زندگی اجتماعی را در نمی یابند. گفتنی است که طبقه های بالا چنین نیستند. طبقه متوسط - مانند پیشه وران، کارکنان دفتری، کارمندان، تکنیسین هاو استادکاران - هم با ماده ی خام یروکار دارند و هم با روابط انسانی. سنجه ی ششم، حافظه ی گروهی است. این حافظه به معنی باز سازی یادمان ها - خاطره ها - بر پایه سنجه هایی است که از چارچوب اجتماعی بدست می آیند.از مفهوم فوق نظریه بین گرایش های مصرفی افراد و نوع سبک زندگی رابطه وجود دارد. قابل استتناج است.
-4 فرضیات
- 1بین طبقه اجتماعی و نوع سبک زندگی دانش آموزان رابطه وجود دارد. - 2بین مد و گران بودن اجناس و نوع سبک زندگی افراد رابطه وجود دارد.
