بخشی از مقاله
چکیده
مقدمه: هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه هوش اخلاقی و خودکارآمدی شغلی معلمان بود.
روش:
روش پژوهش حاضر توصیفی همبستگی بود و جامعه آماری آن را کلیه معلمان مقطع متوسطه ناحیه 2 شهر اردبیل تشکیل داده بودند که از بین آنها 270 نفر 138 - نفر مرد و 132 نفر زن - به روش نمونهگیری تصادفی خوشهای انتخاب شدند. برای جمعآوری دادهها از پرسشنامه هوش اخلاقی و پرسشنامه خودکارآمدی معلم استفاده شد. دادههای بهدست آمده نیز با استفاده از آزمونهای آماری ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندمتغیره تجزیه و تحلیل شدند. یافتهها: نتایج نشان داد که هوش اخلاقی و ابعاد آن با خودکارآمدی شغلی و همه مولفههای آن همبستگی مثبت معنیداری دارد . - P<0/01 - نتایج تحلیل رگرسیون چندمتغیره نیز نشان داد که ابعاد درستکاری، مسولیتپذیری، دلسوزی، و بخشودگی هوش اخلاقی هر کدام به ترتیب %40، %21، %45، و %38 و هوش اخلاقی کل نیز 46 درصد از کل واریانس خودکارآمدی شغلی معلمین را تبیین میکند . - P<0/01 - بحث و نتیجهگیری: با توجه به یافتههای پژوهش حاضر میتوان نتیجه گرفت که هوش اخلاقی پیشبین خوبی برای خودکارآمدی شغلی معلمین بوده و میتوان با آگاهی از سطح هوش اخلاقی معلمین از چگونگی خودکارآمدی آنان نیز اطلاع یافت.
واژگان کلیدی: هوش اخلاقی، خودکارآمدی شغلی، معلم
مقدمه
تعلیم و تربیت امری وقتگیر، پرثمر و در عین حال دشوار است که در آن معلمان بهعنوان نقطه آغاز هر تحول آموزشی و پرورشی، بیشترین و مهمترین نقش را برعهده دارند. همینطور باید در نظر داشت که آموزش و پرورش بهعنوان یک سازمان برای رسیدن به اهداف خود نیازمند کارکنانی با قابلیتهای رفتاری بالا، عملکرد موثر، و توانایی انجام موفقیتآمیز کار است. خودکارآمدی1 از جمله عوامل فردی موثر در رفتار کارآمد و انجام موفقیتآمیز نقش است که توجه ویژه روانشناسان را به خود جلب کرده است.خودکارآمدی بهطور ضمنی به عقاید خاص افراد درباره توانایی آنان در انجام دادن فعالیتهایی معینnو به منظور دستیابی به نتایج مورد نظر در حیطه مشخص و یا کنترل ماهرانه زندگی اشاره دارد - کدیور، . - 1395
باورهای خودکارآمدی بر میزان صرف انرژی برای انجام فعالیتها و میزان مقاومت در برابر موانع اثرات مستقیم دارد - فرلا2 و همکاران، . - 2009 برگرفته از مفهوم خودکارآمدی بندورا، خودکارآمدی شغلی نیز به عنوان قضاوت فرد در مورد توانایی خود برای انجام اصل تکالیف در چارچوب شغلی و حرف ای معین تعریف شده است. خودکارآمدی شغلی از انگیزش و رفتار تاثیر گرفته و به طور متقابل بر آنها تاثیر میگذارد و سطوح بالای آن موجب افزایش مشارکت فرد در تکالیف و رفتارهای شغلی میگردد - کشاورز و سرخوش،1392؛ ذویالحیات، نوربخش و سپاسی، - 1396 در این زمینه تحقیقات نشان میدهد که خودکارآمدی شغلی پیشبینی کننده مهمی برای کاوش شغلی، بالیدگی شغلی، ثبات در الگوهای شغلی، رضایت و تعهد شغلی و اثربخشی شغلی بوده و میتواند از طریق این سازهها عملکرد شغلی را تحت تاثیر قرار دهد - کشاورز و سرخوش، 1392؛ ذویالحیات و همکاران، . - 1396
هوش اخلاقی3 ازجمله عوامل احتمالی است که میتواند بر خودکارآمدی افراد تاثیرگذار باشد. هوش اخلاقی مفهوم نوینی است که در چند سال اخیر وارد متون روانشناختی شده و رواج یافته است. هوش اخلاقی توصیف کننده تمایل و توانایی فرد در پیشبرد اهداف غیرشخصی و مسائلی غیر از مسائل شخصی است - تورنر و بارلینگ4، . - 2002 بوربا - 2005 - 5 نیز هوش اخلاقی را ظرفیت و توانایی درک درست از خلاف، داشتن اعتقادات اخلاقی قوی و عمل به آنها و نیز رفتار در جهت صحیح و درست تعریف میکند. همچنین لینک و کیل - 2011 - 6 نیز معتقدند که هوش اخلاقی دربرگیرنده چهار بعد اصلی، شامل درستکاری، مسولیتپذیری، بخشش و دلسوزی است. در رابطه با هوش اخلاقی مطالعات صورت گرفته نشان دادهاند که هوش اخلاقی با رضایت زناشویی - اصغری و قاسمی، - 1393، بهزیستی روانشناختی و خودکارآمدی - حسنی، شهودی و میرقاسمی، - 1395، نگرش مثبت پرستاران نسبت به رعایت حقوق بیماران - محمودی، خانی و غفاری، - 1395 دارد.
حسنی و همکاران - 1395 - نشان دادند که هوش اخلاقی نهتنها بهطور مستقیم بر بهزیستی روانشناختی تاثیر میگذارد، بلکه بهطور غیرمستقیم و از طریق خودکارآمدی نیز بر بهزیستی روانشناختی تاثیرگذار است. کلارکن - 2009 - 7 طی پژوهشی تحت عنوان هوش اخلاقی در مدارس دریافت که هوش اخلاقی رهبران آموزشی ومعلّمان در مدارس، ایجاد صفاتی چون احترام، علاقهمندی وکیفیّت را در دانشآموزان تقویت میکند. سیادت - 1388 - نشان داده است که میانمؤلّفههای هوش اخلاقی مدیران و رهبری تیمی رابطه مثبت و معنیداری وجود دارد و رشد اخلاقی رهبران با رفتارهایی که آنان از خود نشان میدهند، رابطه مستقیم دارد.
