بخشی از مقاله
چکیده
هدف از انجام این تحقیق بررسی رابطه کیفیت زندگی کاری با رفتارشهروندی سازمانی کارکنان بیمارستان تامین اجتماعی شهرستان پارس اباد مغان بود این تحقیق از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش از نوع توصیفی-همبستگی بود و جامعه مورد نظر تحقیق حاضر، کارکنان بیمارستان ارس شهرستان پارس آباد بود که براساس مرکز آمار و اطلاعات آن اداره در سال1393برابر با 186 نفر بودند.با توجه به عدد جدول مورگان حجم نمونه برای پژوهش حاضر برابر با 125 نفر انتخاب شد جمعآوری دادهها و اطلاعات برای تجزیه و تحلیل از پرسشنامه استفاده شد. که پرسشنامه کیفیت زندگی Organ - 1998 - و Walton - 1973 - میباشد که شامل24سوال و پرسشنامه رفتار شهروندی سازمانی نیز شامل 24 سوال می باشد.که روایی، محتوایی و صوری پرسشنامه توسط اساتید مجرب تائید و پایایی پرسشنامه ها نیز از طریق پیش تست و پس تست به ترتیب در حدود 0,85 و 0,91 بدست آمد. و نتایج تحقیق نشان داد که بین تمام مولفه های کیفیت زندگی کاری با رفتار سازمانی شهروندی سازمانی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. در نتیجه با افزایش زندگی کاری کارکنان می توان رفتار شهروندی سازمان را بهبود بخشید همچنین با افزایش رفتار شهروندی سازمانی می توان سایر ابعاد وابسته به رفتار شهروندی سازمانی را تقویت داد.
کلمات کلیدی: کیفیت زندگی، رفتار شهروندی، کارکنان، بیمارستان، پارس آباد
مقدمه
امروزه در مدیریت معاصر به موضوع کیفیت زندگی کاری توجه زیادی شده است در حالی که در دهه های گذشته بر زندگی شخصی - غیرکاری - تاکید می شد. طرفداران نظریه زندگی کاری در جستجوی نظام های جدید برای کمک به کارکنان هستند تا آنها بتوانند بین زندگی کاری و زندگی خصی خود تعادل برقرار کنن ادگارد و بود1 ین کیفیت زندگی کاری را مجموعه شرایط واقعی کار در سازمان می دانند و معتقدند کیفیت زندگی کاری نگرش و احساس کارکنان از کار خود را به صورت خاص نشان می دهد - ادگارد و بودین،. - 2003 اهمیت کیفیت زندگی کاری با توجه به پیچیدگی روزافزون جوامع و بازارهای کار توجه بیشتر به ماهیت نیروهای انسانی از اهمیت ویژهای برخوردار است. هنگامی که با کارکنان با احترام رفتار شود و آنان فرصت بیان اندیشه های خود را داشته باشند و در تصمیم گیری ها بیشتر دخالت کنند، واکنش های مناسب و مطلوبی از خود نشان خواهند داد.
توجهی که اکنون به کیفیت زندگی کاری معطوف میشود، بازتابی است از اهمیتی که همگان برای آن قائل اند. اینگونه بنظر میرسد که شمار بسیاری از کارکنان از کار خود ناراضی و در پی کار معنی دارتری هستند - دامغانیان و همکاران،. - 1393 موضوع کیفیت زندگی کاری و رفتار شهروندی سازمانی، از بحث های مهم واساسی در رفتار سازمانی هستند. سازمانها به عنوان یک سیستم اجتماعی، به منظور دستیابی به اهداف خود، نیازمند هماهنگی و کارآمدی خرده سیستم های خود هستند که یکی از مهمترین این خرده سیستم ها، نیروی انسانی بوده و توجه به آن از مهمترین اولویت های سازمان محسوب می شود. توجه کافی به نیروی انسانی، سبب شکوفا شدن بسیاری از استعدادهای آنها شده و از بروز مشکلاتی برای سازمان و مدیریت، جلوگیری می کند. کیفیت زندگی شهری در بر گیرنده ابعادی روانی است که شاخص هایی همچون رضایت، شادمانی و امنیت را در بر می گیرد. در برخی موارد رضایت های اجتماعی نیز نامیده می شود. همچین ابعاد محیطی که در بر گیرنده سنجه هایی همچون مسکن، دسترسی به خدمات و امنیت محیطی است.
جنبه های دیگر در بر گیرنده توجه به فرصت های اجتماعی، امید های اشتغال، ثروت و اوقات فراغت است. نتایج مطالعات کیفیت زندگی می تواند به ارزیابی سیاست ها، رتبه بندی مکان ها، تدوین استراتژی های مدیریت و برنامه ریزی در شهر کمک کرده و درک و اولویت بندی مسائل اجتماع برای برنامه ریزان و مدیران شهری به منظور ارتقاء کیفیت زندگی شهروندان را تسهیل سازد. همچنین یافته های کیفیت زندگی می تواند برای بازشناسی استراتژی های سیاسی قبلی و طراحی سیاست های برنامه ریزی آینده استفاده شود. علاوه بر این مطالعات کیفیت زندگی می تواند به شناسایی نواحی مسئله دار، علل نارضایتی مردم، اولویت های شهروندان در زندگی و ارزیابی کارایی سیاست ها و استراتژی ها در این زمینه کمک کند. امروزه سازمان های زیادی وجود دارد که سیستم های یکپارچه خدمات و مزایایی را به کارکنان ارائه می دهند که علاوه بر مزایای مالی شامل غیر مالی نیز می شود. اکنون افراد بخش عظیمی از زندگی خود را صرف کسب مدارج آموزش عالی و شغل مناسب در زندگی کرده اند. آنها حتی تشکیل زندگی خانوادگی خود را به تاخیر انداخته اند.
این افراد ممکن است نیروهای ارزشمندی برای سازمان خود باشند، اما تلاش برای روبه رو شدن با مشکلات کاری و خانوادگی، در عین حال، تمرکز بر حرفه و کار می توتند از کارایی افراد در محیط کار بکاهد. هنگامی که کارکنان نسبت به سازمان خود متعهد باشند، با آن به هویت می رسند و به آن وفادار هستند. کیفیت زندگی کاری در سازمان به منظور حفظ و نگه داری و پیاده سازی رفتار شهروندی سازمانی کارکنان امری ضروری است. تفکیک و تعیین اینکه چه مشخصه هایی بر کیفیت زندگی کاری تاثیر می گذارند امری دشوار است. گاهی اوقات کیفیت زندگی کاری مفاهیم زیادی را در بر می گیرد که یکی از این مفاهیم، ادراک کارکنان از زندگی کاری و غیر کاری است - . - Saraji& paraghi, 2006
لذا با توجه به مطالب فوق، محقق در بیمارستان ارس شهرستان پارسآباد مغان در پی یافتن پاسخ برای این سئوال اساسی است که، آیا ابعاد کیفیت زندگی کاری بر رفتار شهروندی سازمانی کارکنان بیمارستان ارس شهرستان پارسآباد تاثیر مستقیم دارد؟ توجه به این که کیفیت زندگی کاری در جوامع مختلف به علت تفاوت جوامع بشری، سطح درآمد و رفاه آنها و بسیاری از عوامل دیگر با هم تفاوتهای بسیاری دارند و از سوی دیگر حتی در کشورمان، ایران هم بررسی سطح کیفیت زندگی کاری به علت تفاوتهایی که در محیط های کاری وجود دارد - تفاوت سازمانهای دولتی و خصوصی، تعاونیها، صنایع بزرگ و کوچک و... - کاری مشکل است، نیاز به صرف وقت و سرمایه بیشتر برای بررسی این موضوع دارد. کارکنان وقتی میتوانند با تمام وجود به سازمان خود خدمت نمایند که نیازهای شخصی و خانوادگی آنان به طور نسبی ارضاء شود.
به عبارت دیگر نفع فردی و نفع جمعی باید هر دو در یک مسیر و در یک جهت باشند - رودکی،. - 1387 در نظام بوروکراتیک تمام تلاش مدیران در جهت کسب کارایی بیشتر با حفظ سلسله مراتب هرمی سازمان بوده است .به همین جهت، مناسبات سطحی و غیرقابل اطمینان بین افراد وجود دارد، اما در نظام ارزشی انسانی و دمکراتیک مناسباتی انسانی و قابل اطمینان در میان مردم به وجود می آید .در چنین محیطی به سازمان و اعضای آن فرصت داده می شود تا حد توان پیش بروند. بر این اساس، توجه به شهروندان در نظام ارزشی دمکراتیک رو به افزایش است. اکنون که اهمیت شهروندان به عنوان یکی از منابع بسیار مهم سازمان درک شده است، رفتار آن ها هم می تواند بسیار با اهمیت تلقی شود و از این روست که محققان زیادی به تجزیه و تحلیل رفتار شهروندی پرداخته اند .به طور کلی، رفتار شهروندی، رفتاری ارزشمند و مفید است که افراد آن را به طور دلخواه و داوطلبانه از خود بروز می دهند .به این ترتیب، مطالعه و بررسی این گونه رفتار افراد در سازمان که به رفتار شهروندی سازمانی شهرت یافته است، بسیار مهم و ضروری به نظر می رسد - هویدا و همکاران،. - 1393
لذا بر همین اساس موضوع حاضر برای مطالعه ضروری به نظر میرسد تا از نتایج موردی بدست آمده در راستای تقویت نیروی انسانی برای رسیدن به اهداف سازمانی بهرهمند شده و از طرفی از نتایج تحقیق حاضر میتوان برای تقویت محیط کاری که کارکنان بیشتر برای تلاش مؤثر ترغیب شوند گامهای مؤثری برداشت. عسگری و همکاران - 1391 - در پژوهشی با عنوان ارتباط بین کیفیت زندگی کاری و رفتار شهروندی سازمانی در کارکنان اداره آموزش وپرورش شهر رشت ، به این نتیجه رسیدند که بین کیفیت زندگی کاری - دستمزد عادلانه، ایمنی وبهداشت، قانون گرایی وابستگی اجتماعی - با رفتار شهروندی سازمانی رابطه وجود دارد و در میان اجزای کیفیت زندگی کاری، دستمزد عادلانه بیشترین رابطه را با رفتار شهروندی سازمانی داراست. سیادت و همکاران - - 1393 بررسی عوامل موثر در بروز رفتار شهروندی سازمانی به این نتیحه رسیدند که مهم ترین عوامل مؤثر بر رفتار شهروندی سازمانی عبارت از : تعهد سازمانی، رضایت شغلی، رهبری تحول آفرین، عدالت سازمانی، حمایت سازمانی، شخصیت، معنویت، جو سیاسی حاکم بر سازمان ها، نگرش، قانون گرایی و متغیرهای جمعیت شناختی می باشد. بی شک با آگاهی و شناخت از این عوامل و زمینه ها، مدیران سازمانها خواهند توانست با دیدی وسیع تر، جامع تر و آگاهان تر به موضوع رفتار شهروند سازمانی نگریسته و بهره لازم را به منظور افزایش عملکرد کارکنان خود کسب نمایند.
روش شناسی
تحقیق حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش از نوع توصیفی- همبستگی بود جامعه مورد نظر تحقیق حاضر، کارکنان بیمارستان ارس شهرستان پارس آباد بود که براساس مرکز آمار و اطلاعات آن اداره در سال1393برابر با 186 نفر بودند با توجه به عدد جدول مورگان حجم نمونه برای پژوهش حاضر برابر با 125 نفر انتخاب شد. و همچنین نمونه گیری بصورت تصادفی ساده انجام شد به منظور جمعآوری دادهها و اطلاعات برای تجزیه و تحلیل از پرسشنامه استفاده شد. پرسشنامه حاضر از ترکیب تحقیقات قبلی Organ - 1998 - و - Walton - 1973میباشد. پرسشنامه کیفیت زندگی شامل24 سئوال که از این تعداد سئوالات 6 سئوال مربوط به متغیر ابعاد کیفیت زندگی - وابستگی اجتماعی - ، 6 سئوال مربوط به ابعاد کیفیت زندگی - توسعه قابلیتهای انسانی - ، 6 سئوال آن مربوط به متغیر ابعاد کیفیت زندگی - قانونگرایی در سازمان - ، 6 سئوال مربوط به متغیر ابعاد کیفیت زندگی - پرداخت منصفانه و کافی - و پرسشنامه رفتار شهروندی پادساکف و همکارانش که شامل 24 سوال میباشد استفاده شد همچنین روایی، محتوایی و صوری پرسشنامه توسط اساتید مجرب تائید و پایایی آن نیز از طریق پیش تست و پس تست برای پرسشنامه کیفیت زندگی0,85 و برای رفتار شهروندی برابر 0,91 بدست آمده است.
مقیاس اندازهگیری متغیرها در این تحقیق، مقیاس لیکرت با طیف 5 عاملی از کاملا موافقم تا کاملا مخالفم میباشد اطلاعات به دست آمده با استفاده از شیوههای آمار توصیفی و آمار استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتهاند؛ لذا در تحلیل توصیفی از جدول توزیع فراوانی، شاخصهای مرکزی، پراکندگی، شکل توزیع و نمودارهای مربوطه استفاده شده است. در تحلیل استنباطی از آزمون همبستگی، به منظور سنجش معناداری، نوع و شدت همبستگی بین متغیرها و تحلیل رگرسیون استفاده می شود.برای انجام این تحلیلها از نرم افزار آماری Spss 19 استفاده شد.
یافته ها
داده های جدول توزیع افراد نمونه را بر اساس جنسیت آنها نشان می دهد. از میان افراد نمونه 50/06 درصد از افراد نمونه از جنسیت زن هستند و 49/04 درصد از افراد نمونه هم از جنسیت مرد هستند.
