بخشی از مقاله
چکیده
زمینه و هدف: امروزه سلامت روان یکی از شاخصهای توسعهیافتگی کشورها و یکی از جنبههای مفهوم کلی سلامت است و باورهای مذهبی یکی از مولفههای تاثیرگذار بر سلامت روان به شمار میآید. باوجود این جهتگیری مذهبی درونی و بیرونی، میتواند تاثیرات متفاوتی بر زندگی افراد داشته باشد. به همین منظور هدف پژوهش حاضر تعیین همبستگی جهتگیری مذهبی با سلامت روان زنان مراجعه کننده به واحد سلامت روان مرکز بهداشت مشهد میباشدموادّ. و روشها:پژوهش حاضر از نوع توصیفی بود که به روش همبستگی انجام شد.
جامعهی آماری مورد مطالعه شامل کلیهی زنان مراجعه کننده به واحد سلامت روان مرکز بهداشت ثامن مشهد در سال 1395 که 180 نفر به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. برای انتخاب حجم نمونه از روش تصادفی استفاده شد. جهت جمعآوری اطلاعات از پرسشنامههای استاندارد سلامت عمومی و جهتگیری مذهبی آلپورت استفادهگردید. دادههای حاصل از پژوهش توسط روش آماری همبستگی پیرسون در نرمافزار SPSS تجزیه و تحلیل شد.
یافتهها:براساس یافتهها بین جهتگیری مذهبی بیرونی با مولفههای سلامت روان همبستگی مثبت 1 - هزارم - =P و بین جهتگیری مذهبی درونی با مولفههای سلامت روان همبستگی منفی وجود دارد 1 - هزارم. - = P به این معنی که زنان مورد مطاله در این تحقیق با جهتگیری مذهبی درونی از سلامت عمومی بهتری برخوردارند. نتیجهگیری:با توجه به تاثیر جهتگیری مذهبی بر کیفیت سلامت روان در افراد به نظر میرسد در تدوین برنامههای اشاعه و ترویج فرهنگ دینی و مذهبی و هموارکردن راه به سوی جامعهای معنوی و سالم، میتوان بیشتر بر جنبههای معنوی و درونی مذهب تاکید کرد .
مقدمه
نقش مذهب در رابطه با بهداشت و شفا از قرون بسیار دور شناخته شده است. در طول هزاران سال مذهب و پزشکی در مداوا و کاهش رنج های انسان شریک یکدیگر بوده اند. - . - suchman ,1999 یکی از محورهای ارزیابی سلامت در جوامع مختلف، بهداشت روانی آن جامعه است و سلامت روانی از سوی سازمان بهداشت جهانی بهعنوان یکی از اصول اولیه بهداشت روانی قلمداد میشود . - Ehsanmanesh,2000 - بهداشت روانی نسل های جامعه در گرو تأمین بهداشت روانی خانواده به عنوان یک کانون مملو از محبت و آرامش برای تحول در رشد استعداد ها است، که هر گونه آسیبی به آن، نسل آینده را از آثارسوء خود مصون نخواهد گذاشت و سازمان های اجتماعی زیادی را درگیر خود خواهد ساخت در این بین زنان به عنوان اصلی ترین هسته مرکزی خانواده نقش بسزایی را ایفا می کنند چرا که عدم داشتن سلامت روان و نیز اختلالات خلقی می تواند بر روی کلیه افراد خانواده و سلامت روانی انان تاثیر گذار باشد.
اشنایی زنان با پیامدهای عفاف و حجاب و نقش آن در حفظ امنیت و آرامش روحی و روانی و نیز امنیت جسمی بسیار حائز اهمیت است چرا که زنان با نقش تربیتی در خانواده منتقل کننده باورهای مذهبی و اعتقادات به نسل بعدی خواهند بود. عفاف در لغت به معنای خودداری از چیزی که حلال نیست، است. حجاب به معنای پرده و حائل است. خداوند در قرآن می فرمایند که زنان باید زینت ها و سروگردن خود را بپوشانند." ولیضربن بخمرهن علی جیوبهن". خمر به معنای روسری و جیب به معنای دورگردن است. آثار و پیامدهای حجاب شامل دو جزء فردی و اجتماعی می باشد.
در جزء فردی شامل احترام به شخصیت زن، معنویت ارتباطات، حفظ عفت و جلوگیری از فساد است و در نوع اجتماعی شامل سلامت نسل جدید جامعه، پیشگیری از فساد اخلاقی و حفظ یکسان جامعه می باشد. - مطهری، - 76 از دیگر پیامدهای حجاب و عفاف آرامش و حفظ سلامت روان زنان می باشد. طبق گزارشهای سازمان جهانی از هر 4 نفر، 1 نفر در طی دورهی زندگی خود از یک یا چند اختلال روانی رنج خواهدبرد . - samadi,2016 - سلامت روان، یکی از مهمترین مؤلفههای یک زندگی سالم است که عوامل بیشماری در شکلبندی صحیح یا ناسالم آن دخیل هستند. این مفهوم در پی آن است تا احساسات منفی نظیر اضطراب، افسردگی و ناامیدی کمرنگ گشته و از بروز نشانههای مرضی در افراد پیشگیری به عمل آید . - sadock,2007 -
سازمان بهداشت جهانی ابعاد سهگانهی سلامت؛ یعنی سلامت جسمانی، روانی و اجتماعی را مطرح کرد که هر سه بعد لازم و ملزوم یکدیگر است. در این تعریف سلامت روان عبارت است از قابلیت ارتباط موزون و هماهنگ با دیگران، تغییر و اصلاح محیط فردی و اجتماعی و حل تضادها و تمایلات شخصی بهطور عادلانه و مناسب . - Mirkohi,2010 - به عبارت دیگر سلامت روان به مفهوم احساس خوب بودن و اطمینان از کارآمدی خود، اتکاء به خود، ظرفیت رقابت، تعلق بین نسلی و خودشکوفایی تواناییهای بالقوهی فکری، هیجانی و غیره است . - Haddadi,2007 -
مفهوم دیگر مورد بحث در پژوهش حاضر مولفهی جهتگیری مذهبی میباشد. براساس نظریهی آلپورت و راس - 1967 - جهتگیری مذهبی به معنای گرایش به انجام اعمال و تفکرات مذهبی است. ازنظر تاریخی، به صورت علمی، نخستین بار آلپورت جهتگیری مذهبی را به دو گرایش درونی و بیرونی تقسیم نمود. جهتگیری مذهبی درونی، فراگیر و دارای اصول سازمان یافته و درونی شده است، درحالیکه جهتگیری مذهبی بیرونی، امری خارجی و ابزاری است که برای ارضای نیازهای فردی از قبیل مقام و امنیت مورد استفاده قرارمیگیرد. منظور آلپورت از جهتگیری مذهبی درونی عبارت است از یک تعهد انگیزشی فراگیر که غایت و هدف است؛ نه وسیلهای برای دستیابی به اهداف فردی. به عبارت دیگر جهتگیری مذهبی درونی را میتوان معادل دینداری یا دینورزی درنظر گرفت.
از دیدگاه آلپورت، افراد دارای جهتگیری درونی، شامل افرادی میشوند که در تمام لحظات زندگی و در تمام رفتارها و اعمالشان باورهای مذهبی خود را انعکاس میدهند. درحالیکه افراد دارای جهتگیری مذهبی بیرونی که شکل رشد نایافتهتر عقاید و باورهای مذهبی را دارا هستند، منافع شخصی خود را ترجیح و باورهای مذهبی خود را وسیلهای جهت دستیابی به خواستههای خود قرارمیدهند . - Maltby,2003 - در رابطه با تاثیر جهتگیری مذهبی بر وضعیت سلامت روان افراد مطالعاتی صورت گرفته که از آن جمله میتوان به مالتبی و دی اشاره کرد که در مطالعهای نشان دادند جهتگیری مذهبی درونی رابطهی مثبتی با سلامت روان دارد و جهتگیری مذهبی بیرونی دارای رابطهی منفی با سلامت روان است.
- Maltby,2003 - همچنین دزاتر، سناننس و هاتزبوت دریافتند که جهتگیری درونی و بیرونی با سلامت روان رابطهی معناداری دارد و بهترتیب سطوح بالاتر و پایینتری از رفاه و سلامت روان را تبیین میکنند . - Dezutter,2006 - در یک مطالعه اینده نگر، با بررسی نقش مذهب و معنویت روی علائم افسردگی بیماران نوجوان مبتلا به اختلالات روانی مشخص گردید از دست دادن ایمان و اعتقاد مذهبی بعد از 6 ماه، عدم بهبود علائم افسردگی را در پی دارد. - 8مقاله - . در برخی از این پژوهش ها، گزارش گردید آزمودنی هایی که از جهت گیری مذهبی بالاتری برخوردارند و در فعالیت های مذهبی شرکت می کنند، دچار افسردگی کمتری می باشند.
پژوهشی با بررسی عوامل مرتبط با اضطراب بر روی 760 زن شهری مشخص گردید که نمرات زنان کاتولیک در اضطراب به طور معنی داری بیشتر از سایرین است - . - Shreve,2004 همچنین تحقیقی که در کشور برزیل صورت گرفت نشان داد بین واکنش های سایکوتیک و طولانی تر شدن زمان بستری در بیمارستان با وابستگی مذهبی ارتباط وجود دارد. - . - Dalgulaooindo,1999 بسیاری از پژوهش ها نشان می دهد اصول مذهبی ارتباط مشبت و معناداری با سلامت جسمی و روانی افراد دارد
