بخشی از مقاله
مقدمه
دانشجویان تعداد قابل توجهی از جامعه را در بر می گیرند. مسائل دانشگاهی گاهگاهی به صورت حاد در آمده و جنبه هاي مختلف زندگی دانشجویان از جمله شادکامی آنها را تحت تأثیر قرار می دهد - رینولدز، میلر، 2003 ؛ پدرسن . - 2002 شادکامی یکی از مفاهیم و مؤلفه هاي اساسی زندگی افراد به ویژه دانشجویان به شمار می رود و بسیاري از رشته ها از جمله شاخه هایی از روانشناسی، سعی در فهم و تسهیل آن در زندگی افراد دارند. شادکامی داراي سه جزء اصلی است: هیجان مثبت، رضایت از زندگی، فقدان هیجان منفی از قبیل افسردگی و اضطراب. روابط مثبت با دیگران، هدفمند بودن زندگی، رشد شخصی، دوست داشتن دیگران و طبیعت نیز از اجزاي شادکامی به حساب می آیند - کار، . - 2004
این مؤلفه روانی از عوامل فراوانی مانند راهبردهاي مقابله اي تأثیر می پذیرد. راهبردهاي مقابله اي عبارت از روشهاي مدیریت موقعیت ها و مقابله با رویدادهاي زندگی است. راهبردهاي مقابله اي را روش تغییر موقعیت ها و یا تفسیر موقعیت ها نیز می دانند. این راهبردها فرایندي پویا و مداوم هستند و به طور کلی به دو نوع تقسیم می شوند: مسأله مدار و هیجان مدار. راهبردهاي مقابله اي مسأله مدار بیانگر اعمالی هستند که هدفشان تغییر یا کاهش موقعیت هاي فشارزاست. راهبردهاي مقابله اي هیجان مدار عبارت است از تنظیم پاسخ هیجانی فرد در برابر مسأله - بند، درایدن، . - 2004 اغلب افراد به هنگام مواجهه با موقعیت هاي استرس آمیز یا تهدید کننده، از راهبردهاي چندگانه ي مسأله مدار و هیجان مدار استفاده می کنند.
راهبردهاي مقابله اي مختلف ممکن است در مراحل مختلف مقابله با استرس مورد استفاده قرار گیرند. معمولاً در مراحل آغازین تجربه ي استرس، ما از راهبردهاي هیجان مدار استفاده می کنیم اما به مرور که تعادل هیجانی را به دست آوردیم، از راهبردهاي مسأله مدار بهره می جوییم - لازاروس، 993 ؛ نقل از هاکنبري، هاکنبري، . - 1998 گرچه به طور واضح نمی توان گفت کدام راهبرد خوب است، اما به طور کلی استفاده از راهبرد مقابله اي مسأله مدار با سلامت روانی، عزت نفس بالا، شادکامی، خلاقیت و خودکارآمدي بالا رابطه ي مثبت دارد - کار، . - 2004 برخی از دانشمندان از جمله کرونکیت و موس 1995 - ؛ نقل از بند، درایدن، - 2004 راهبردهاي مقابله اي هیجان مدار را نوعی راهبرد ناکارآمد می دانند که با افسردگی در ارتباط است. آنها معتقدند تمام زیرمجموعه هاي این نوع راهبرد مقابله اي، ناکارآمد است و شاید تنها راهبرد فرعی ارزیابی مجدد مثبت می تواند تا حدي سازنده باشد.
روش
روش تحقیق مطالعه ي حاضر، توصیفی از نوع همبستگی است و در آن تعداد 300 نفر از دانشجویان دوره ي کارشناسی دانشگاه تبریز از رشته ها و قومیت هاي مختلف انتخاب شدند و مورد مطالعه قرار گرفتند. در این تحقیق از دو آزمون استفاده شده است:-1 چک لیست راهبردهاي مقابله اي لازاروس و فولکمن: این آزمون داراي 66 سؤال است و در مقیاس5 گزینه اي - از صفر تا - 4 نمره گذاري می شود و دو راهبرد مقابله اي مسأله مدار - با راهبردهاي فرعی جستجوي حمایت اجتماعی، مسؤولیت پذیري، مسأله گشایی برنامه ریزي شده، ارزیابی مجدد مثبت - و هیجان مدار - با راهبردهاي فرعی رویارویی، دوري گزینی، فرار- اجتناب، خویشتنداري - را اندازه می گیرد - لازاروس، . - 1993
-2 مقیاس شادکامی دانشگاه مموریال نیوفاندلند - مونش - : این آزمون براي اندازه گیري شادکامی طرح شده است و بیشتر بر مقدار و شدت عواطف مثبت و منفی تأکید می کند. سؤالات این مقیاس به صورت 3 گزینه اي - بلی، خیر و نمی دانم - نمره گذاري می شود. هر کدام از این عواطف دو بعد کوتاه مدت و بلند مدت را در بر می گیرد. ماده هاي مربوط به بعد کوتاه مدت نشان دهنده ي جنبه هاي مثبت و منفی حالتی و ماده هاي مربوط به بعد بلند مدت نشان دهنده جنبه هاي مثبت و منفی رگه اي است - باباپور، . - 1385 ش
یافته ها
براي تحلیل داده ها از روش هاي آماري ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل رگرسیون همزمان، t گروه هاي مستقل و تحلیل واریانس یک راهه - طNOVط - استفاده شد. نتایج به دست آمده حاکی از رابطه ي مثبت و معنی دار بین شادکامی با ارزیابی مجدد مثبت 0/01 - خ - p، با مسأله گشایی برنامه ریزي شده 0/01 - خ - p، و با جستجوي حمایت اجتماعی 0/01 - خ - p ورابطه ي منفی و معنی دار بین شادکامی با فرار- اجتناب 0/01 - خ - p و با رویارویی 0/05 - خ - p دارد - جدول : - 1براي پیش بینی شادکامی از روي مؤلفه هاي راهبردهاي مقابله اي از روش رگرسیون همزمان استفاده شد و = 0/935 ذRبه دست آمد؛ یعنی 93/5 درصد از تغییرات شادکامی با این متغیرها توضیح داده می شود. در ادامه:
همان طور که مشاهده می شود ف معنی دار است. این بدان معنی است که حداقل یکی از متغیرهاي مستقل - راهبردهاي مقابله اي - در پیش بینی متغیر وابسته - شادکامی - مؤثر است. بنابر این باید تک تک متغیرها را آزمود و ضرایب آنها را در پیش بینی متغیر وابسته مشخص کرد - جدول . - 3با توجه به ضرایب ß مندرج در جدول 3، معلوم می شود که از بین راهبردهاي مقابله اي مختلف، راهبرد ارزیابی مثبت مجدد - 0/354 - و فرار- اجتناب - -0/435 - بیشترین اثر را بر شادکامی دارند. بنابر این معادله ي خط رگرسیون به قرار زیر می باشد:ش - فرار- اجتناب - _ 0/435 - ارزیابی مجدد مثبت - = 0/354 شادکامیدر ادامه ي مطالعه، براي مشخص کردن تفاوت بین دو جنس و قومیت ها از نظر راهبردهاي مقابله اي و شادکامی از روش هاي t گروه هاي مستقل و تحلیل واریانس یک راهه - طNOVط - استفاده شد و نتایج حاکی از عدم تفاوت معنی دار بین گروه ها در تمامی متغیر ها بود 0/05 - ق. - p ش
بحث و تفسیر
همان طور که نتایج نشان داد بین شادکامی با ارزیابی مجدد مثبت 0/01 - خ - p، با مسأله گشایی برنامه ریزي شده 0/01 - خ - p،و با جستجوي حمایت اجتماعی 0/01 - خ - p رابطه ي مثبت و معنی دار و بین شادکامی با فرار- اجتناب 0/01 - خ - p و با رویارویی 0/05 - خ - p رابطه ي منفی و معنی دار وجود دارد. تحلیل رگرسیون همزمان نیز بیانگر نقش مهم و معنی دار راهبردهاي ارزیابی مثبت مجدد - 0/354 - و فرار- اجتناب - -0/435 - در پیش بینی شادکامی می باشد. از آنجایی که این دو نوع راهبرد جزو راهبرد مقابله اي هیجان مدار به شمار می روند به نظر می رسد هر چقدر ارزیابی مثبت مجدد بیشتر باشد و بر عکس راهبرد فرار - اجتناب کمتر مورد استفاده قرار گیرد، میزان شادکامی افزایش خواهد داشت.
این نتیجه با بخشی از یافته هاي کرونکیت و موس 1995 - ؛ نقل از بند، درایدن، 2004؛ اشنبک و همکاران، - 2007 همسو است که عقیده دارند راهبرد ارزیابی مجدد مثبت می تواند نقش سازنده ایفا نماید. در زمینه ي تفاوت دو جنس از حیث راهبردهاي مقابله اي و شادکامی، تفاوت معنی داري بین آنها یافت نشد که با نتیجه ي تحقیقات مانی، طهماسبی - 1381 - ، لوکوس، دانلان - 2006 - همسو ولی با یافته هاي موکرجی و برون - 2004 - ناهمسو است. وي به این نتیجه رسیده بود که میزان شادکامی در زنان بیشتر از مردان است. در ارتباط با تفاوت قومیت هاي مختلف در راهبردهاي مقابله اي و شادکامی تحقیقی یافت نشد.
