بخشی از مقاله
چکیده
زمینه: هدف اصلی این مطالعه، پیش بینی سلامت عمومی بر اساس خودکارآمدی و مهارت های مقابلهای در کارمندان مرکز بهداشت شهر قزوین در سال 2012 بود . به همین منظور نمونه ای 180 نفری از کارمندان این مرکز به شیوه تصادفی ساده انتخاب شدند . روش: برای جمع آوری داده ها، از سه پرسشنامه » خودکارآمدی شیرر و مادوکس - « - 1983 ؛ » مهارتهای مقابلهای بیلینگز و موس - « - 1981 ؛ و » سلامت عمومی گلدبرگ، - 1979 - بکار گرفته شد .
یافتهها: نتایج تحلیل همبستگی نشان داد خودکارآمدی، سلامت عمومی و به کارگیری مهارت های مسئله مدار، دو به دو با یکدیگر رابطه مستقیم دارند. بین خودکارآمدی و سلامت عمومی - نشانه های بیماری روانی - رابطه منفی وجود دارد. افرادی که خودکارآمدی بالایی دارند بیشتر از مهارتهای مقابلهای مسئله مدار استفاده کرده و دارای سلامت روان بالاتری هستند . افراد دارای خودکارآمدی پایین بیشتر از مهارت های مقابلهای هیجانمدار استفاده میکنند. همچنین نتایج آزمون t نشان داد زنان و مردان در میزان خودکارآمدی تفاوت معنا داری ندارند . ولی در به کارگیری مهارتهای مقابلهای و سلامت عمومی تفاوت معنی داری نشان دادند به طوری که زنان بیشتر مهارتهای مقابلهای هیجان مدار را به کارمیگیرند و سلامت عمومی کمتری نسبت به مردان گزارش کرده اند.
بحث و نتیجه گیری: نتایج رگرسیون چند متغیره و آزمون معنادار تحلیل واریانس نشان داد، متغیرهای پیش بین، به کارگیری مهارت های مسئلهمدارو مهارت های هیجان مدار و خودکارآمدی توان پیش بینی سلامت عمومی را دارند و در کل % 17 واریانس سلامت عمومی بر اساس این متغیرها پیش بینی میشوند.
-1مقدمه
امروزه موضوع سلامت روان مورد توجه بسیاری از پژوهشگران ، پزشکان و رسا نه های گروهی قرار گرفته است که صرف نظر از دیدگاهها و به تبع آن تعاریف گوناگون در باره ی سلامت روان شنا ختی مشخص شده است ، عوامل متعددی وجود دارند که می توا نند به صورت مستقیم یا غیر مستقیم بر سلامت روان فرد تاًثیر بگذارندکه بر اساس دیدگاه شناختی می توان به خود کارآمدی1 ومهارتهای مقا بله ای2 اشاره کرد - امینی خویی خویی و همکاران . - 86 : 1390 خودکارآمدی از نظریه شناخت اجتماعی - آلبرت باندورا - 99 : 1997 روانشناس مشهور، مشتق شده است در این دیدگاه رفتار آدمی نه تنها در کنترل عوامل بیرونی و محیطی است بلکه فرآیندهای شناختی نقش تعیین کننده در رفتار دارند.
فرآیندهای شناختی باعث ایجاد ادراکات و انتظارات فردی می شود که ادارک خودکارآمدی از فرآیندهای ذهنی فرد نشاًت می گیرد. ادراک خودکارآمدی به باورها یا قضاوتهای فرد در مورد تواناییهایش در انجام وظا یف و مسئو لیت ها اشاره دارد - بندورا . - 99 : 1997 باندورا - 1997 - 3 مطرح می کند که خود کارآمدی، توان سازنده ای است که بدان وسیله، مهارتهای شناختی، اجتماعی، عاطفی و رفتاری انسان برای تحقق اهداف مختلف، به گونه ای اثربخش ساماندهی می شود. به نظر وی داشتن دانش، مهارتها و دستاوردهای قبلی افراد پیش بینی کننده های مناسبی برای عملکرد آینده افراد نیستند، بلکه باور ا نسان در باره ی توانائیهای خود در انجام آنها بر چگونگی عملکرد خویش مؤثراست.
چنانچه تحقیقات نشان می دهد افراد دارای خودکارآمدی ضعیف، تکالیف و کارها را دشوارتر می بینند و این باعث افزایش استرس و در نتیجه کاهش سلامت روان آنان می گردد. در مقابل باورهای خودکارآمدی قوی باعث آرامش شده و می تواند پیش بینی کننده خوبی برای سلامت روان افراد باشد - پاجاریز. - 239 - 266 : 20024 مهارتهای مقابله ای یکی دیگر از مؤلفه های مهم سلامت روا نی است که در سالهای اخیر مورد مطالعه قرار گرفته است و چگونگی واکنش انسان در برابر مسائل ومشکلات زندگی است که مطرح شدن مفاهیمی چون، مقابله5 و سبک های مقابله6 را در پی داشته است.
لازاروس7و همکاران - 1981؛ به نقل از محمدی، - 1385 مقابله را تلاشهایی معرفی می کند که برای مهار - شامل تسلط، تحمل، کاهش دادن یا به حداقل رساندن - تعارض ها و خواسته های درونی و محیطی که فراتر از منا بع شخص اند، صورت می پذیرد. بنابراین این تعریف مقابله شامل سازش یافتگی با موارد معمولی و مادی نمی شود، در عین حال علاوه برآنکه اشاره به بعد کنشی و حل مسئله مقابله دارد، تنظیم پاسخ های هیجانی را نیز مد نظر قرار داده است. بر اساس این دو الگو مقابله دو عملکرد اصلی دارد :
الف - تغییرارتباط موجود بین شخص و محیط - متمرکز بر مسئله - . ب - مهار هیجا نات تنش زا - تنظیم هیجان - . منظور از مقابله متمرکز بر مسئله، تلا شهای شخصی برای مقابله با منابع استرس از طریق تغییر رفتار هایی است که تداوم مشکل رادر پی دارد، یا بر اساس تغییر شرایط محیطی است ؛ به نقل از دیماتئو، 1991؛ ترجمه ی موسوی اصل و همکاران، . - 1387 منظور از تنظیم هیجان، تلاشهای مقابله ای است که به سمت کاهش ناراحتی هیجانی و حفظ موقعیت مطلوب برای پردازش اطلاعات و انجام عمل، هدف گیری شده است - فولکمن و لازاروس، به نقل از محمدی، . لازاروس و فولکمن - 1986 - 8 معتقدند که در مقابله موثر ، هر دو عملکرد معمولا همزمان رخ می دهند،معتقد است که فرد پس از ارز یابی رویدادهای تنیدگی زا با یکی از دو شیوه مقابله ای مسئله مدار یا هیجان مدار با آن مواجه می شود به طور کلی نتایج مطالعات نشان داده اند، بهداشت روانی افراد در زمینه های جسمانی، روانی اجتماعی تحت تاًثیر شیوه مقابله فرد با مسائل قرار می گیرد.
چرا که با اتخاذ شیوه مناسب، و بازبینی رفتار خود و مهار موقعیت های مسئله مدار، می توان اهداف با معناتری را دنبال و زندگی را معنادار کردشیوه. هیجان مدار در کاهش بهداشت روانی و شیوه مساًله مدار در افزایش آن نقش دارد - بیلینگز و موس . - 877 :1984 استرس و فشار روا نی علا وه بر آنکه بر زندگی شخصی فرد تًاثیر می گذارد و به نوعی در آن اختلال به وجود می آورد بلکه اثر بخشی افراد را در محیط کار نیز تحت الشعاع قرار می دهد.
بنابراین کارکنانی که تحت فشار روا نی هستند، دست به رفتار و اعما لی می زنند که مستقیما در باز دهی کارشان تاثیر می گذارد. در سالهای اخیر پژوهشگران از دید گاههای متفاوتی به مو ضوع استرس پرداخته ا ند و نشان داده اند، افراد مختلف به استرس ها واکنشهای متفاوتی نشان می دهند و روشهای مقابله ای متفاوتی را به کار می برند. بکارگیری مهارت های مقابله ای منجر به کاهش استرس می شود و همچنین اختلال های وابسته به استرس را نیز کم می کند. و همچنین برنامه های مدیریت استرس می تواند قدم ابتدایی که همان آموزش مهارت های مقابله ای، برای کاهش استرس کارکنان باشد.
از طرفی خودکارآمدی برمیزان استرس و فشار روانی و افسردگی ناشی از موقعیت های تهدیدکننده اثر می گذارد . افراد با کارآمدی بالا در موقعیت های فشارزا سطح فشار روانی خود را کاهش می دهند . ولی افراد دارای خودکارآمدی پایین ، در کنترل تهدیدها، اضطراب بالایی را تجربه می کنند و عدم کارآمدی خود را گسترش می دهد و بسیاری از جنبه های محیطی را پرخطر و تهدیدزا می بیند که این امر می تواند موجب استرس و فشار روانی فرد شود.
