بخشی از مقاله
چکیده
راهبردهای متنوعی در مورد توسعه ی روستایی مطرح شده است به طور کلی رویکردها ی به کار رفته در این زمینه را می توان به چهار دسته ی اقتصادی، اجتماعی ، کالبدی- فزییکی، فضایی و ناح هی ای طبقه-بندی کرد؛متناسب با هر یک از این رویکردها ، راهبردهای مختلفی ارائه شده است . با بررسی برنامه-های توسعه و عمران روستای کشور در چند دهه گذشته متوجه می شو می راهبرد مشخصی بر برنامه-های توسعه روستای حاکم نبوده است.
راهبرد های نزی که کم و بیش در برنامه های توسعه و عمران روستای ارائه شده در عمل چندان شکل اجرایی به خود نگرفته و به هم ین دلیل نم ی توان آثار و پیامدهای حاصل ازآنها را به دقت مورد بررسی قرار داد.در این پژوهش روش تحقیق از نوع توصیفی - تحلیلی است ، اطلاعات مورد نیاز این پژوهش به شیوه ی تحقیق کتابخانه ای گرد آوری و مورد تحلیل قرار گرفته است ؛ قلمرو مکانی این پژوهش کشور ایران است با توجه به این کار تحقیق می توانمی به این نتایج دست یابمی : برا ی توسعه و عمران روستا ی در ایران ناگز ری هستمی تمامی راهبردهایی را که در اقصی نقاط جهان انجام شده اند مورد بررسی قرار ده می و نقاط ضعف و قوت آنها را شناسایی واز نقاط قوت آنها برای توسعه روستایی در ایران استفاده کنمی ؛ در همین زمینه با درنظر گرفتن شرایط حاکم برفضای روستای ایران ، راهبرد مناسب ، راهبرد توسعه همه جانبه روستای است .
مقدمه
اگر توسعه ی روستایی را از جهت عملیاتی وراهبردی تعریف کنمی ، به عنوان یک کنش و عملکرد مد نظر است . بر این اساس توسعه ی روستایی به معنای کوشش و کنشی آگاهانه و نهادی و مبتنی بر برنامه ریزی برا ی بهبود وضعیت اقشار مختلف روستایی اعم از زارعین وغ ری زارعین ، فقرا و غیر فقرا و توانا ساز ی بخش روستا یی در تسریع روند پیشرفت است که از طریق اعمالی چون توسعه ی بخش کشا ورزی، توسعه صنا یع دستی ، ایجاد تسهیلات و خدمات اجتماعی ، گسترش تکنولوژی مناسب در روستاها و انجام فعالیت ها ی آموزشی و ترویج ی متنوع متناسب با ویژگی های جامعه ی مورد توجه ، محقق می گردد - طالب ، 1384، . - 232 در این کار پژوهشی به بحث پیرامون راهبردهای توسعه ی روستایی به طور کلی پرداخته سپس به راهبردهای اتخاذ شده در روستاها ی ایران می پردازد .
مبانی نظریه ای تحقیق:
راهبردهای توسعه روستایی: راهبردهای توسعه ی روستایی مجموعه ای از معانی و یا یک سلسله ارزش ها یی است که هدف غائی آن ، در واقع عمل ، نیل به کیفیات مطلوب و متعالی برا ی اعضا ی جوامع روستا یی است . - شهبازی ، 1381، - 27 .به طور کلی راهبردها ی توسعه روستا ی را در دو جدول 1و2 م ی توان ارائه کرد؛ لی وچئودری راهبردهای مربوط به توسعه ی روستایی را در چهارگروه تکنوکراتیک ، اصلاح گرا یانه ، رادیکال ،تقسمی کرده اند - ازکیا،غفاری،1386،. - 29 اولین راهبرد موردبررسی ، راهبرد اصلاحات اراضی است ،موجب تغییرات اجتماعی درنواحی روستا یی به ویژه در زمینه قشر بندی اجتماعی وتغ ریی در نظام های بهره برداری به صورت افزایش بهره برداری ها ی دهقانی ، خرده مالکی و خانوادگی گردد.
- راهبرد انقلاب سبز - توسعه کشاورز ی - دیدگاه حاکم در این راهبرد توسعه ر وستا یی را معادل با توسعه کشاورزی در نظر می گرفت . در دهه ی 1350 تا اواخر 1360 ، رویکرد مبتنی بر دیدگاه اجتماعی محور قرار گرفت و در دهه 1370 ایده رشد اقتصادی در چهارچوب سیاست تعدیل ساختاری پیگریی شد.
- راهبرد دوم ، راهبرد صنعتی سازی روستاها ، پس از پیروزی انقلاب اسلام ی تشکیل باتشکیل جهاد یکی از وظایف این وزارتخانه توسعه و تقویت صنا یع روستا یی بود، که طی برنامه ها ی اول و دوم و سوم ، یکی از راهکارها ی اجرایی برنامه های مربوط به صنا یع روستایی بود ؛ چنانچه تعداد نواحی صنعتی روستایی تا پایان سال 1380 به حدود 180 ناح هی افزایش یافته بود . - رضوانی ، 1383، - 104
- راهبرد سوم ، راهبرد نیازهای اساسی است ، پس از پیروزی انقلاب اسلام ی در کشور دیدگاه ها ی عدالت خواهانه در زمینه گسترش و توزیع خدمات برای عمران و آبادانی روستاها بیش از بیش رواج یافت؛ البته در طول دهه اول بعد از انقلاب ، با برخورداری روستاها از امکانات و خدمات ز ری بنایی ورفاهی ، به دلیل نامشخص بودن راهبرد توسعه روستایی ، اقدامات انجام شده چندان متناسب با نیازهای اساسی جامعه روستایی نبود و موفقیت لازم را به همراه نداشت .
- راهبرد چهارم ، راهبرد توسعه اجتماعات محلی است که با توجه به محتوا و عملکرد برنامه ها ی عمرانی و توسعه روستایی کشور در چند دهه گذشته ، تجربه ای در خصوص استفاده از راهبرد توسع ه اجتماعات محلی به معنای خاص آن در کشور وجود ندارد .
- راهبرد پنجم ، راهبرد مشارکت است طی سال های اجرایی برنامه های اول و دوم بعد انقلاب با وجود تهیه و اجرای طرح های هادی و ساماندهی روستایی در سطح وسیع در مناطق روستایی ، مشارکت مردم در تهیه و اجرا ی این طرح ها بسیار ضعیف بودو در مواردی شوراهای اسلامی روستایی در مراحلی از طرح ها مشارکت داده شدند . در برنامه سوم توسعه با توجه به تشکیل شوراهای اسلامی جد دی از سال 1376 ، واگذار ی بخشی از فعالیت ها ی اجرایی دستگاههای دولتی به شوراهای اسلامی ، دستگاههای محلی و موسسات غ ری دولتی به عنوان یکی از سیاست های اجرایی برنامه تصویب گرد دی که اهداف مشارکتی داشت . -راهبرد ششم، راهبرد مراکز رشد روستایی است ، راهبرد مراکز رشد روستایی که ابتدا در مطالعات گروه بتل و سپس با تغییراتی در فصل عمران روستایی برنامه پنجم کشور انعکاس یافت ، در عمل به طور ناقص و محدود اجرا گرد دی و موفقیت لازم را به دست نیاورد.
-راهبرد هفتم ، راهبرد اگروپلیتن ای توسعه روستا شهری است ؛ با بررسی سوابق و روند برنامه ها ی عمران روستایی در ایران ملاحظه می شود که این راهبرد به طور مشخص هیچ گاه به طور کامل در برنامه ها و طرح ها ی توسعه روستایی مطرح نشده است .
-راهبرد هشتم ، برنامه ر زیی مراکز روستایی است ؛ مفاه می کلی راهبرد برنامه ر زیی مراکز روستایی به شکل ایجاد و تقویت سلسله مراتبی از سکونت گاه های روستا یی از برنامه چهارم عمرانی به بعد در برنامه ریزی توسعه.
