بخشی از مقاله
چکیده
برای تحقق اقتصاد مقاومتی باید گزاره های فرهنگی متناسب با آن ایجاد شوند.رهبر معظم انقلاب با ابلاغ برنامه ی اقتصاد مقاومتی، راه توسعه ی اقتصاد کشور را متناسب با شرایط موجود ترسیم کرده اند.اصلاح الگوی مصرف، بازسازی فرهنگ مالیاتی کشور، استفاده ی حد اکثری از رسانه های مذهبی، منابرو مجالس دینی در جهت تحقق اقتصاد مقاومتی، نشان دادن جایگاه فرهنگ کارو تولید در اقتصاد مقاومتی، هدفمند سازی رسانه های عمومی، دستگاه های اطلاع رسانی و نهادهای فرهنگی عمومی کشور در جهت تحقق اقتصاد مقاومتی، مبارزه با جریان تبلیغات کالاهای خارجی و فرهنگ اقتصادی خارجی،گزاره های اجرایی کردن اقتصاد مقاومتی در بخش فرهنگ هستند.
سیاستگذاری در بخش اصلاح الگوی مصرف نخستین گام در آماده سازی گزاره ی فرهنگ در اقتصاد مقاومتی است. ایجاد الگوهای مصرف در اقتصاد مقاومتی بر اساس مولفه های ایرانی- اسلامی، ایجاد الگو و وحدت رویه در موضوع مد، و وضع مالیات های جدید برای مصرف کالاهاوخدمات از جمله راهکارهای اصلاح فرهنگ مصرف، گزینههایی مناسب در روند اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی است.فرهنگ مالیاتی با هدف مثبت کردن ذهن مردم برای مشارکت بیشتر آن در اقتصاد کشور تقویت شود.
منبر و مجالس دینی باید نقش طرح کننده ی گفتمان اقتصاد مقاومتی را در کشور انجام دهند. ترسیم جایگاه کارو تولید، در توسعه ی اقتصادی، برای اقشار مردم نقش کم نظیری در تحقق اقتصاد مقاومتی دارد. تبدیل شدن رسانه های عمومی کشور و در راس آن صدا وسیما، مطبوعات و سازمان های فرهنگی کشور به عنوان مبلغان فرهنگی و حامیان اقتصاد مقاومتی، جریان فکری عمومی را به سمت اقتصاد مقاومتی هدایت خواهد کرد. ایجاد محدودیت برای تبلیغ کالاهای خارجی در کشور، برخورد با استفاده از الفاظ بیگانه در فعالیت های اقتصادی، تبلیغ بر استفاده از کالای ایرانی مرغوب به جای کالای خارجی ارزانتر، محدود کردن حضور برندهای تجاری خارجی در کشور، گزینه هایی مناسب در جهت اجراکردن اقتصاد مقاومتی در سطح فرهنگ کشور هستند.
مقدمه
اقتصاد و تامین معاش همواره جزو دغدغه های اصلی و حیاتی بشر بوده است. رژیم های سیاسی امروزه بازیگران اصلی صحنه ی اقتصاد وتوسعه هستند. انقلاب اسلامی ایران هم از همان روزهای نخستین به طرح اقتصاد اسلامی پرداخت اما با چالش های متعددی روبرو شده است. جنگ هشت ساله ی تحمیلی، تحریم های ظالمانه، کاهش چشمگیر و عدم ثبات قیمت نفت، تک محصولی بودن، افزایش چشمگیر جمعیت جوان و جویای کار، فرهنگ مصرف زدگی شکننده ، خام فروشی، واردات زیاد ، نظام بانکداری خاص و قاچاق با حجم بالا، از جمله چالش های جدی اقتصاد کشور بوده است. سرانجام رهبر معظم انقلاب اسلامی با تبیین »اقتصاد مقاومتی« راه حرکت مسئولان و مردم در جاده ی پر پیچ و خم اقتصادو توسعه ی کشور را مشخص کردند.
بدیهی است در راستای اجرای سیاستهای اقتصاد مقاومتی، فرهنگ نفشی بسیار جدی ایفا میکند. اگر فرهنگ را همان باید ها و نبایدهای جامعه و هنجارهای عرفیموثر بر رفتارهای عمومی بدانیم و ثانیا به این نکته هم هم توجه کنیم که ایران کشوری است که شاخصه های فرهنگی محسوسی همچون مذهب و عرف را دارد و ثالثا این را در نظر بگیریم که در کشوری زندگی میکنیم که فرهنگ و رفتارهای ناشی از آن ، مهمترین عامل کنش و واکنش جامعه است ، به این نکته رهنمون خواهیم شد که یکی ازالزامات اجتناب ناپذیر توسعه و اجرای نقشه ی اقتصاد مقاومتی همان بخش فرهنگ است. هدفمند کردن رابطه ی فرهنگ وتوسعه و اقتصاد در ایران، برای اجرای نقشه ی راه اقتصاد مقاومتی ، نیاز به تعاریف ساختاری و بایدها و نبایدهای بسیار دارد.
تبلیغات گسترده ی کالاهای خارجی که گاها نامرغوب هم هستند، تبدیل شدن مصرف یه یک شاخصه ی بارز اقتصاد کشور، مد زدگی ، پیشی گرفتن مصرف بر کارو تولید، عدم وجود فرهنگ مالیاتی صحیح و کارآمد،جمعیت جوان و نیازهای متنوع وتلاش کشورهای جهان اول برای فروش کالاهای خود که یکی از عمده ترین اهداف آن ایجاد روحیه ی خودباختگی در کشورهای مصرف کننده و هدف،به منظور تضمین دائمی و اطمینان بخش توسعه ی اقتصاد خود و تضعیف فرهنگ اقتصادی و روش زندگی در کشور های دیگر است ، از جمله مشکلات عمده ی فرهنگ اقتصادی در ایران است.
بنابراین اقتصاد مقاومتی برای اجرای کامل نیاز به تدابیر همه جانبه ای در در بخش فرهنگ دارد.مصنف در این مقاله کوشیده است تا با محور قراردادن برنامه ارزشمند اقتصاد مقاومتی که حاصل از نگاه دراز مدت و دلسوزانه رهبر فرزانه انقلاب است ، راهکارهای ملموس و اجرایی فرهنگی اقتصاد مقاومتی را ترسیم کند. اگر نگاه فرهنگ عمومی به مقوله ی توسعه و اقتصاد اصلاح شود ، علاوه بر بی اثرنمودن فشارهای اقتصادی خارجی ، بخش اقتصاد کشور به همان هدف اصیل انقلاب اسلامی که همان اجرای اسلام در همه ی شئون زندگی است، دست میابیم.
اصلاح الگوی مصرف
به صراحت میتوان گفت، سیاستگذاری در زمینه ی اصلاح الگوی مصرف، اولین گام در زمینه ی آماده سازی گزارهی فرهنگ در اقتصاد مقاومتی است. مصرف بالا و تامل برانگیز که این روزهابه بسیاری از کالاهای تجملاتی و لوکس هم کشیده شده است، رواج مدگرایی، میل شدید خانواه ها به خرید به جای کار و تولید و تبدیل شدن مصرف بیشتر به عنوان شاخصی اجتماعی که نمود اعتبار اجتماعی و جایگاه معیشت بهتر است، کمرنگ شدن برخی از مفاهیم دینی موثر در این زمینه همچون قناعت ، مبغوض بودن اسراف نزد خداوند، ارزش و جایگاه بالای کار دردین و ساده زیستی ، حجم گسترده ی تبلیغات کالاهای خارجی به خصوص در زمینه ی اقلام لوکس و تجملاتی و از همه مهمتر فقدان الگوهای مصرفی ایرانی- اسلامی از عوامل توسعه فرهنگ مصرفی در اقتصاد کشور است. در حقیقت مصرف گرایی عامل تخریب رشد و توسعه ی اقتصاد کشورو منابع ملی است.تجمل گرایی و مصرف زدگی بلای جان اقتصاد مقاومتی است.
باید حد تعادلی در زمینه ی مصرف در کشور تعیین شود تا به وسیله ی آن درست مصرف کردن ، به جامصرف کردن و الویت قرار دادن تولید و کار بر مصرف را انجام شود.مردمی کردن اصلاح الگوی مصرف یکی دیگر از راهکارهای اصلاح مصرف در اقتصاد کشور است.مقام معظم رهبری فرمودند: »خود مردم باید راه مصرف کالای خارجی را ببندندو آن را مهارکنند.1« ایشان همچنین در ابتدای سال 1388 در بیان اصلاح الگوی مصرف فرمودند: مردم عزیزمان توجه داشته باشندکه صرفه جویی به معنای مصرف نکردن نیست. صرفه جویی به معنای درست مصرف کردن، به جامصرف کردن ، ضایع نکردن مال و مصرف را کارآمد و ثمربخش کردن است.2 در بخش اصلاح مصرف مهمترین گزاره ی موجود مردم هستند.
مردم به عنوان اصلی ترین عامل تعیین کننده در شئون مختلف فرهنگی ،میتواننداز یک سو تعیین کننده ی فرهنگ حاکم بر جامعه باشندو از سوی دیگر نخبگان را به مسیرهای صحیح هدایت کنند 3.جبران عقب ماندگی های توسعه و ضرورت پس انداز و سرمایه گذاری مستلزم عدم اسراف است. برای تبیین جایگاه خطرناک مصرف در اقتصاد کشور به عنوان نمونه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب استان آذربایجان شرقی با اشاره به مصرف بالای آب شهروندان گفت :میزان مصرف آب هر ایرانی دو برابر مصرف جهانی است.
ایران هفتمین مصرف کننده ی لوازم آرایشی در جهان است . میزان مصرف لوازم آرایشی در خاورمیانه هشت درصد مصرف جهانی است که ایران بعد از عربستان در خاورمیانه رتبه ی دوم را دارد که چهارده میلیون خانم ایرانی، بیست و نه درصد مصرف کنندگان خاورمیانه را تشکیل میدهند.5 حد مطلوب بهره مندی واستفاده از نهمت های الهی و مصرف ایده آل ا ز دیدگاه اسلام آن است که همراه با رعایت اعتدال و قناعت و به میزان قدر کفاف باشد.اعتدال و میانه روی در مصرف که در روایات از آن تعبیر به قصد و اقتصاد شده پرهیز از اسراف است.6اسراف و اقتار، دو حد نامتعادل و نامعقول و غیر قوامی و غیر مشروع مصرف است.
