بخشی از مقاله
چکیده
در اکثر کشورهای دنیا ارتباط بین بازار کار و آموزشهای دانشگاهی در جهت تامین نیروی انسانی مورد نیاز و بهبود فعالیتهای بخش اجرا و بازار کار یکی از موضوعات اساسی محسوب می شود. به طور کلی ورود به به دنیای بازار کار علاوه بر دانش نظری نیازمند دانش عملی، تجربه و توان مدیریتی و برنامه ریزی می باشد. بنابراین، هدف این تحقیق یافتن راهکارها و سازوکارهای ارتباطی بین دانشکده های کشاورزی و مراکز اجرایی و بازار کار در بخش کشاورزی است. تحقیق حاضر از نظر روش شناسی، از فنون وروشهای تحقیق کمی استفاده کرده است و از نظر نوع تحقیق جزء تحقیقات کاربردی است. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه بوده است. جامعه آماری تحقیق را تعداد 110 نفر از کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی استان همدان تشکیل داده اند که از بین آنها تعداد 85 نفر با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شد. نتایج بدست آمده نشان داد که هشت راهکار اصلی برای ایجاد ارتباط بین دانشکده های کشاورزی با مراکز اجرایی بخش کشاورزی لازم هستند. این راهکارها عبارتند از: راهکارهای تعاملی و بازخوردی مشترک، راهکارهای ایجاد مراکز مشترک، راهکارهای قانونی-حمایتی، راهکارهای اجرای طرح های پژوهشی مشترک، راهکارهای نظارت و ارزشیابی مستمر، راهکارهای فرهنگسازی در زمینه مشارکت، راهکارهای ایجاد همدلی، راهکارهای برگزاری جلسات مشترک.
واژههای کلیدی: دانشگاه، مراکز اجرایی و سازمانی، بازار کار، اشتغال، دانش آموختگان کشاورزی،
مقدمه
در اکثر کشورهای دنیا ارتباط بین بازار کار و آموزشهای دانشگاهی در جهت تامین نیروی انسانی مورد نیاز و بهبود فعالیتهای بخش اجرا و بازار کار یکی از موضوعات اساسی محسوب می شود. به همین خاطر در تحقیقی که در موسسات آموزش عالی کشورهای اتحادیه اروپا صورت گرفته، 91 درصد روسای موسسات آموزش عالی طراحی و تدوین برنامه های دانشگاهی را در جهت اشتغال دانش آموختگان خود بسیار مهم دانسته اند. به طور کلی ورود به به دنیای بازار کار برای آن دسته از دانشجویانی که در چارچوب نظام آموزش عالی آماده می شوند، تنها از طریق کسب دانش و اطلاعات نظری امکان پذیر نیست. بازار کار علاوه بر دانش نظری نیازمند دانش عملی، تجربه و توان مدیریتی و برنامه ریزی می باشد . - Eraut, 1994 - مرتنز - Mertens, 2004 -
، بیان می کند تاکید بر محتواها و برنامه های درسی از پیش تعیین شده در نظام های آموزش عالی اشتباهی بس بزرگ است. چرا که برنامه ها و مهارت هایی که در دانشگاه ها ارائه می شوند می بایست کاملا انعطاف پذیر و قابل تغییر مطابق بازار کاری باشند که دائما در حال تغییر است. وی معتقد است فعالیت های کارآفرینانه و ایجاد تشکل های مختلف دو عامل مهم در موفقیت افراد برای ورود به بازار محسوب می شوند. به اعتقاد کاتاجاور - Katajavuor, 2006 - ، ارائه برنامه های آموزش عملی ویژه در اواسط دوره ها و تحصیلات دانشگاهی با همکاری مشترک مراکز کاری، عاملی است در جهت ارتباط بین آموخته های نظری دانشجویان با نیازهای بازارکار. اسفندیاری و آراسته - - 1394
در پژوهشی دلایل و نقاط ضعف عدم مشارکت دانشگاهیان با مراکز بیرون از دانشگاه را در موارد زیر بدست آوردند: وجود ضعف در کارکردهای دانشگاه از جمله بی توجهی به زمینه های اشتغال و کارآفرینی، ضعف فرهنگ مشارکت، نبود سازو کار اجرایی و مدیریتی ارتباط دانشگاه با بازار کار، وجود تفکر مادی بین مدیران دانشگاه و مراکز اجرایی، نبود برنامه ریزی مدون و عملی، ضعف هدفگذاری و سیاستگذاری دقیق و مشخص، عدم همکاری لازم از سوی کنشگران اجرایی در دانشگاه و مراکز اجرایی، عدم انگیزه لازم بین اساتید دانشگاه برای برقراری و تعامل با مراکز اجرایی. فیض و سوری - - 1393 در مدل خود نشان دادند که عوامل درون دانشگاهی از جمله کیفیت فناوری، زیرساختها و کیفیت منابع انسانی بر ارتباط با صنعت تاثیر گذار هستند. برقراری ارتباط قوی بین دانشگاه ها و باز ار کار بستگی به وجود سه ساز وکار اساسی در این زمینه دارد:
اولین سازوکار، فراهم بودن تسهیلات، منابع و امکانات دانشگاهی است؛ دومین آن، مشارکت و همکاری بازار کار، و سومین سازو کار همکاری و حمایت دولت است . بدین معنی که منابع و امکانات دانشگاهی از یک طرف می بایست دائما دانشجو و استاد را در جهت تامین نیازهای بازار کار هدایت کنند و از طرف دیگر دولت باید ضمن درک اهمیت ارتباط بین دانشگاه و بازار کار هر جا که لازم باشد حمایت و پشتیبانی مورد نیاز را به عمل آورد . - Brimble and Doner, 2007 - به طور کلی از سه طریق می توان باعث بهبود و تقویت روابط بین دانشگاه و بازار کار گردید: - 1 از طریق همکاری دو جانبه در ارائه فعالیت های آموزشی، - 2 مشارکت در فعالیت های اجرایی، خدماتی و مشاوره ای، و - 3 همکاری مشترک در فعالیت های پژوهشی. در همین راستا برخی راهبردهایی که در کشورهای پیشرفته دنیا جهت ایجاد ارتباط بین صنعت و دانشگاه به کار گرفته می شود عبارتند از: رشد و توسعه مراکز کارآموزی، ایجاد واحدهای مشاوره ای، تشکیل موسسات و مراکز پژوهشی مشترک، ایجاد مراکز رشد و پارک های علم و فناوری، و برگزاری جلسات مشترک . - Brimble and Sripainan, 1996 - در ایجاد ارتباط مستمر بین بازار کار و آموزش عالی، گراسیا - Graca, 2005 - معتقد به تعامل شبکه ای بین چهار عنصر مهم زیر است: - 1جامعه و دانشگاه، - 2 فناوری، - 3 سیاست و دولت، و - 4 اقتصاد.
در ارتباط با روابط بین موسسات آموزش عالی کشاورزی با بازارکار، مولدر - Mulder, 2005 - بیان می کند همکاری های بین بخش تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی با بازارکار می بایست در جهت تامین نیازمندی های تولید کنندگان و بهره برداران بخش کشاورزی تعریف و اجرا گردد. در این راستا، لازم است یک شبکه انتقال اطلاعات قوی و منسجم بین دانشگاه های کشاورزی، بازارکار و بهره برداران کشاورزی به شیوه های مختلف رسمی و غیر رسمی، گروهی و فردی یا سازمانی و غیرسازمانی وجود داشته باشد. سوان سون و همکارانش - Swanson et al, 2007 - نیز درباره سازوکارهای ارتباط دانشکده های کشاورزی با سایر بخش های کشاورزی به برخی نوآوری ها در این زمینه اشاره می کند که از جمله آن می توان تشکیل کمیته های مشترک مشاوره ای در دانشگاه بین بخش های خصوصی و دولتی، برگزاری دوره های کارآموزی با همکاری مشترک بخش های خصوصی و کشاورزان، تشکیل مراکز شغلی در هر دانشکده کشاورزی برای کمک به دانشجویان در احراز مشاغل بخش خصوصی، و ایجاد مراکز مشترک پژوهشی جهت ارتباط بین بخش های خصوصی و دانشگاهی را نام برد.
به اعتقاد وارگاس - Vargas, 2004 - سازگاری و تناسب مهارت ها و شایستگی هایی که در دانشگاه ها کسب می گردند با کار و اشتغال یکی از راهبردهایی است که باعث ایجاد ارتباط بین دانشگاه ها و کارفرمایان در بازار کار می گردد . یکی دیگر از رویکردهایی که در برقراری ارتباط موثر بین دانشگاه ها و بازارکار اهمیت دارد آموزش کار محور - - Work-based education است. آموزش کار محور به عنوان رویکردی جدید فراتر از نقش سنتی آموزش های نظری عمل کرده و با انتقال دانش نظری به محیط های عملی و کار باعث ارتباط موثر بین کارفرمایان و نظام آموزش عالی می گردد . - Reeve and Gallacher , 2005 -
نکته دیگری که در برنامه های دانشگاهی شامل نظام آموزش عالی کشاورزی حایز اهمیت است توجه به کیفیت تدریس و روش های آموزشی است. شواهد تحقیقاتی حاکی از آن است که برنامه های آموزشی در اکثر دانشگاه ها معلم محور بوده و بیشتر از طریق سخنرانی در کلاس و با به کارگیری راهبردها و روش های تدریس محدود و غیر انعطاف پذیر صورت می گیرد - Harder et al. 2006; Park, 2004; . - Shao, 2004 به همین خاطر در اکثر کشورها توجه به عامل کیفیت تدریس در دانشگاه ها به عنوان یکی از راهکارهای اشتغال پذیری دانش آموختگان کشاورزی مطرح است. به منظور افزایش کیفیت تدریس در برنامه های دانشگاهی یکی از راه حل ها تغییر برنامه های درسی در جهت تاکید بر صلاحیت محوری - - Competency-based education است نه دانش محوری، طوری که دانش آموختگان قدرت تفکر و حل مساله را در محیط های واقعی کار کسب کنند . - Bruening et al. 2005 -
یکی از عوامل موثر در احراز مشاغل مختلف در بازار کار وجود یک نظام کارورزی قوی در دانشگاه هاست که بتوان از طریق آن به صورت هدفمند دانش آموختگان را از نظر مهارت های حرفه ای و شغلی آماده کرد . - OECD, 2005 - به طور کلی نظام های آموزش عالی از طریق تاکید بر یادگیری مهارت های شغلی و حرفه ای نقش مهمی می توانند در کلیه مراحل حرفه آموزی از جمله توسعه و تکامل آن ایفا نمایند . - Mitra and Matlay, 2004 - این امر البته نیازمند اعمال رویکردی کل نگر است به گونه ای که بتوان از طریق آن دوره های کارآموزی کوتاه مدت و حرفه آموزی را در مقاطع تحصیلی مختلف تلفیق نمود . - Li and Matlay, 2005 - برای رسیدن به این هدف لین - Lin, - 2006 معتقد است دانشگاه ها باید به طور منظم روابط دوجانبه و همکار های مشترک با کسب و کارهای مختلف برقرار نمایند.
به اعتقاد زمانی و عزیزی - - 1386 حمایت از بخش های خصوصی مرتبط با کشاورزی بهترین راه حل برای بهبود وضعیت اشتغال دانش آموختگان کشاورزی است. البته تقویت بخش های خصوصی مستلزم انجام اقدامات مهم زیر است: فراهم سازی خدمات مشاوره ای و فنی، افزایش حمایت های مالی از طریق بانک ها، تامین امکانات و تسهیلات از قبیل مزارع وزمین و باغ، اعمال سیاست های تشویقی برای شرکت های خصوصی و کشت و صنعت های بزرگ در به کارگیری و استخدام دنش آموختگان کشاورزی، حمایت از طرح های درآمدزای دانش اموختگان کشاورزی، و تامین نهاده های کشاورز لازم برای شرکت های خصوصی بخش کشاورزی - زمانی و عزیزی، . - 1386
روششناسی
درتحقیق حاضر از روشهای تحقیق کمی و پیمایشی استفاده شده است به همین خاطر روش تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی می باشد. جمع آوری داده ها با کمک ابزار پرسشنامه که شامل سوالات باز و بسته بود انجام گرفت. ابزار تحقیق براساس مشاهدات تجربی و مرور ادبیات گسترده طراحی گردیده و پس از بررسی اعتبار سوالات همچنین انجام پیش آزمون جهت تعیین پایایی پرسشنامه نهایی گردید. اعتماد یا پایایی پرسشنامه ازطریق محاسبه آلفای کرونباخ و روایی یا اعتبار آنها نیز ازطریق نظرات اساتید و متخصصین مربوطه مورد تایید قرارگرفت. جامعه آماری مورد مطالعه کارشناسان کشاورزی مشغول به کار در سازمان جهاد کشاورزی استان همدان در سال 1394 به تعداد 110 نفر بودند که از بین آنها تعداد 85 نفر با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شد. دادههای گردآوری شده در دو بخش توصیفی و تحلیل مورد تجزیه تحلیل قرار گرفت. در بخش تحلیلی از آزمونهای همبستگی اسپیرمن و پیرسون، آزمونهای مقایسه میانگینهای کروسکال والیس و من ویت نی، همچینین به منظور دسته بندی و خلاصه متغیرهای مورد بررسی از روش تحلیل عاملی از نوع اکتشافی بهره گرفته شد.
