بخشی از مقاله
چکیده
بدون شک فساد، وارد کردن خدشه بر سیاستهای سازمان و دستگاه است که باعث از بین رفتن منابع میشود و از طرفی دیگر باعث افزایش هزینه ها و اخلال در روند تصمیم گیری می گردد و موجبات زیانهای اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و همچنین موجب تضعیف اعتقاد و اعتماد مردم به ظرفیت ها و توانایی های یک سازمان و در آخر قطع امید از آن خواهد شد. تحقیق حاضر با هدف بررسی راهکارهای برونرفت از چالش فساد اداری در سازمان های دولتی صورت گرفته است. در این مقاله ضمن تعریف فساد و علل پیدایش آن به راهکارهای پیشگیری و مبارزه با آن پرداخته شده است.
کلمات کلیدی: فساد اداری، سازمان های دولتی، پیشگیری، افزایش هزینه ها
.1 مقدمه
فساد اداری که نقطه مقابل سلامت اداری است، پدیده ای است که گریبانگیر اکثر جوامع اعم از توسعه یافته و در حال توسعه می باشد. در واقع می توان گفت، فساد اداری پدیده ای همزاد حکومت است. یعنی از زمانی که فعالیت های بشر شکل سازمان یافته و منسجمی به خود گرفت، از همان زمان فساد اداری نیز جزء لاینکفی از متن سازمان ظهور کرده است. و کنکاش پیرامون آن نشان می دهد که فساد با تاثیر منفی بر کارایی و اثر بخشی نظام مدیریت اداری سبب به هدر رفتن منابع ملی و در نتیجه کاهش اثر بخشی دولت در هدایت امور وسلب اعتماد مردم به دستگاههای دولتی و غیر دولتی می شود. - اعتباریان و همکاران ،. - 1393 فساد یکی از مظاهر رفتار ضد اجتماعی است که مزایایی را خارج از قاعده و بر خلاف هنجارهای اخلاقی و قانونی به مرتکبین خود می دهد و در مقابل قدرت بهبود شرایط زندگی سایرین را تضعیف میکند - صالحی، . - 1388 فساد در هر شکل آن همواره وجود داشته و ویژه جوسیاسی ، اقتصادی و اجتماعی کشور خاصی نیست. در واقع وجود فساد گسترده در نظام اداری ، اقتصادی یا سیاسی، حاکی از وجود فساد گسترده تری در سطح جامعه است که از عوامل متعددی ناشی می شود. بنابراین راهکارها و ارائه راه حل های پیشگیرانه برای فساد اداری، مورد بحث این مقاله است.
.2 ادبیات پژوهش
تعاریف متعددی از فساد اداری به عمل آمده است: فساد یکی از مظاهر رفتار ضد اجتماعی است که مزایایی را خارج از قاعده و بر خلاف هنجارهای اخلاقی و قانونی به مرتکبین خود می دهد و در مقابل قدرت بهبود شرایط زندگی سایرین را تصعیف می نماید. - ربیعی، . - 1383 بر اساس تعریف بانک جهانی و سازمان شفافیت بین المللی ، فساد اداری عبارت است از " سوء استفاده از اختیارات دولتی - قدرت عمومی - برای کسب منافع شخصی - خصوصی - ". - عباس رضایی زاده، . - 1390 فساد در قاموس ادبیات فرهنگ لاتین ، در قالب عنوان RUMPERE به معنای شکستن است، بنابراین در فساد چیزی می شکند یا نقص می شود و آنچه که شکسته یا نقض می شود می تواند یک شیوه رفتار اخلاقی ، اجتماعی یا مقررات اداری باشد و فساد را رفتار منحرفی می دانند که خودش را به شکل یک تجاوز از سیاست ، جامعه یا اقتصاد که متناسب با شخص یا موسسه است نشان می دهد و همچنین؛ فساد را پاداش نامشروعی می دانند برای وارد کردن فرد به تخلف از وظیفه ای که به او تخصیص داده شده است. - قاهر دوست و همکاران ، . - 1394
.3 موارد فساد اداری
-1 رشوه:
رشوه جوهره اصلی فساد مالی و اداری است و برآن اصطلاحات معادل فراوانی نظیرحق و حساب ، انعام، حق العمل، پول شیرینی، ادای دین، حق سکوت، حق تسریع، پول چای و...... وجود دارد. در این نوع رابطه آلوده و فاسد، وجهی نقد یا جنسی داده یا گرفته می شود.
-2 اختلاس:
اختلاس عبارت است از برداشت یا سوء استفاده از منابع دولتی - عمومی - توسط اشخاصی که مدیریت این منابع به آنها سپرده شده است.
-3 رانت جویی:
رانت جویی گاهی دقیقاً مترادف با فساد مالی به کار می رود و بخش های زیادی از این دو مفهوم ، هم پوشانی دارد. رانت جویی از مفهوم اقتصادی رانت، یعنی عواید افزون بر تمام هزینه های مربوط، مشتق می شود و همان چیزی است که اکثر مردم، آن را سودهای انحصاری می دانند.
-4 فساد در خریدها و قراردادها:
خریدهای بدون یا بیش از حد نیاز یا خارج استاندارد و بدون کیفیت دستگاههای دولتی، حتی اگر در آن راشی یا مرتشی وجود نداشته باشد، مصادیقی از این نوع فساد است.
-5 تقلب:
تقلب یک جرم اقتصادی است که مستلزم نوعی کلاهبرداری ، فریب یا دروغ است. تقلب هنگامی رخ می دهد که یک فرد مسئول ، جریان اطلاعات را برای منافع شخصی ، گروه یا طبقه خاصی تغییر میدهد.
-6 فساد ناشی از سیاست گذاری ها و تصمیم گیریها:
در بعضی از کشف ها فساد ناشی از سیاست گذاری ها و یا تصمیم گیری ها را می توان به وضوح در خصوص تصمیم گیری درباره طرح های عمرانی ، ملی و منطقه ای ، سرمایه گذارهای دولتی، صدور مجوزهای مختلف بدون پشتوانه علمی و کارشناسی دقیق و بدون توجه به آثار زیانبار چنین سیاست گذاری ها و تصمیم گیری های غلط مشاهده نمود.
-7 سوء استفاده از موقعیت:
سوء استفاده از موقعیت، فرایندی است که در آن بعضی از صاحب منصبان به طور سازمان یافته از سمت سیاسی خود برای تصمیم ، تضمین و گسترش منافع شخصی استفاده می کنند . این نوع فساد باعث شده است تا در برخی از کشورها ، صاحب منصبان سیاسی و اعضای خانواده آنها از منافع و امتیازهای بازرگانی و ..... سرشاری برخوردار شوند.
-8 اعمال تبعیض ناروا:
تبعیض گری روی دیگر سکه فساد مالی است و آن مربوط به دولتمردانی است که منابع عمومی - حکومتی - دسترسی داشته و قدرت لازم را نیز برای تصمیم گیری در توزیع این منابع و دادن امتیازها خاص به افراد مشخص دارند.
-9 تبارگماری:
تبارگماری، شکل خاصی از اعمال تبعیض ناروا است که درآن صاحب منصب - حاکم - اعضای خانواده و خویشان - همسر، برادران و خواهران، فرزندان، پسر دایی ها، دامادهاو... - خود را بر دیگران ترجیح می دهد.
-10 پارتی بازی:
پارتی بازی یک ساز و کار استفاده از قدرت است و نتیجه آن خصوصی کران و توزیع کاملاً تبعیض آمیز منابع دولتی به نفع دوستان ، نزدیکان، معتمدان، هم فکران و هم خطهاست - ماهنامه بانک ملی ایران، . - 1389
.4 راهبردهای پیشگیری از فساد
-1 ایجاد نظام جامع کنترل و نظارت
