بخشی از مقاله
چکیده
بدون تردید، نظام اداری آمیخته با فساد، ابزار مدیریتی مناسبی برای توسعه پایدار در مسیر تحقق چشم انداز 1404 نخواهد بود. فساد اداری به عنوان معضلی عمیق گریبانگیر بسیاری از کشورها ازجمله ایران میباشد و وقت و امکانات فراوانی را از این کشورها به هدر میدهد. از این رو، ایجاد و توسعه سیاستها و اقدامات کارآمد در مبارزه با فساد امری ضروری است. لذا در این مقاله تلاش شده است تا ضمن شناسایی عوامل موثر بر روز فساد اداری، از طریق تکنیک AHP نیز مؤثرترین عوامل اولویت بندی و مشخص شوند.
به این منظور نمونه مورد بررسی اداره امور مالیاتی شهر زاهدان است و اطلاعات لازم از طریق پرسشنامه و با استفاده از روش کتابخانهای جمع آوری شده است. نتایج حاکی از متفاوت بودن میزان اهمیت عوامل بروز فساد اداری است و عامل وسعت دخالت-های دولت در امور اقتصادی با وزن نهایی 0/286 مهمترین عامل در بروز فساد اداری است.
-1مقدمه
فساد اداری، یکی از بیماری های مزمن و در واقع کهنه ترین جراحت نظام اداری تلقی می شود که به عنوان دامی آشکار در برابر اقتدار نظامهای اداری در سراسر جهان قرار گرفته و هر نظام به اقتضای شرایط و توانمندیهای خود در تلاش است به نوعی، از این دام رهایی یابد و یا حداقل از درجه آسیب های ناشی از آن بکاهد. - . - Alatas., 2008 معضل فساد و تخلف اداری، در بسیاری از کشورهای جهان رواج دارد و با وجود تصور اکثر مردم، فساد اداری فقط مختص کشورهای در حال توسعه نیست.
در کشورهای روبه رشد، دولتها مسئولیت-ها و وظایف گسترده ای بر عهده دارند، و دامنه فعالیتهای دولت به مراتب گسترده تر از کشورهای صنعتی است. این امر همراه با تفاوتهای موجود در نظام سیاسی، دو دلیل اصلی رواج بیشتر تخلفات اداری در کشورهای روبه رشد تلقی می شوند. - پورولی، - 88 به بیان دیگر، فساد پدیده ای است که کمابیش در کلیه کشورهای جهان وجود دارد. اما، نوع، شکل، میزان و سطح توسعه یافتگی آن تفاوت دارد . - - Ampratwum, 2008 از این رو، فساد اداری روی دیگر سکه سلامت اداری است و امروزه نه به عنوان پدیده ای اجتناب ناپذیر، بلکه واقعیتی رنج آور تقریبا در همه کشورها، اعم از توسعه و یا در حال توسعه و در سطح دولتهای ملی و محلی مطرح است و نظام-های اداری در بیشتر کشورها در راس کانون های آسیب پذیر و آماج آسیب های ناشی از این پدیده بوده و هستند.
نظام های اداری به مثابه یگانه ابزار اجرای سیاست ها و برنامه های عمومی دولت ها، تا بدان حد دارای اهمیت می باشند که سلامت یا فساد این نظام ها را می توان مترادف پیشرفت یا عقب ماندگی کشورها دانست. آثار اجتماعی، فرهنگی، و اقتصادی فساد، تلاش های گسترده در سطح بین المللی، منطقه ای و ملی از سوی دولت ها، مجامع علمی و نهادهای غیر دولتی ، همه و همه مبین گستردگی ابعاد و ضرورت شناخت علمی و مبارزه جدی و عمیق با ریشه ها، مصادیق و مظاهر این پدیده و تلاش همه جانبه برای صیانت و ارتقای سلامت نظام اداری، به ویژه در نظامی منبعث از ارزش های اسلامی است.
آمار، اطلاعات و یافته های تحقیقات و نظرسنجی های ملی و به ویژه بین المللی از جمله بانک جهانی حاکی از آن است که کشور ایران همانند بسیاری از کشورهای اسلامی به رغم داشتن آموزه ها و تعالیم اسلامی، ارزشی و اخلاقی در زمینه ی مقابله با فساد از رتبه و جایگاه مناسبی برخوردار نیست و این امر نشانگر ضرورت انجام اقدامات و سیاست گذاری های کلان و تدوین استراتژی های مناسب برای مبارزه با فساد و کاهش شکاف بین وضع موجود و وضع مطلوب در تمامی سطوح می باشد
آنچه سازمان امور مالیاتی کشور را امروزه با چالشی بسیار جدی روبرو نموده است عدم جذب نیروی انسانی می باشد، وجود تعداد زیادی پست بلاتصدی، و عدم تخصیص ردیفهای سازمانی جدید با توجه به افزایش حجم فعالیتها و مسئولیتها، عدم ابلاغ مجوزهای استخدامی و غیره دایره شناسایی و نظارت بر عملکرد مودیان مالیاتی را به شدت کاهش می دهد به نحوی که ادامه این رویه باعث گسترش حجم سند سازی، فرار مالیاتی و اقتصاد زیر زمینی و مقولاتی از این دست می شود، توجه ویژه به امر مالیات ستانی به عنوان یک مقوله مهم و اهرم اساسی اجرای عدالت اقتصادی و اجتماعی این فرصت را فراهم می نماید که با تامین حداقل های ممکن ساختار سازمانی این دستگاه را التیام اساسی ببخشد، کما اینکه افزایش منابع انسانی فرصتهای زیادی به منظور کسب درآمدهای مالیاتی و افزایش سهم مالیات در تولید ناخالص داخلی را در پی دارد.
وجود حوزههای مالیاتی متعدد تحت سرپرستی یک کارشناس ارشد مالیاتی - ممیز مالیاتی - ، نظارت رؤسای گروه مالیاتی - سر ممیز - بر عملکرد چندین ممیز مالیاتی و نیز نظارت رئیس امور مالیاتی - ممیز کل - بر عملکرد چندین رئیس گروه مالیاتی - غیر از روال و رویه معمول این موضوع - ، نتیجهای جز عدم دقت کافی در رسیدگی به پروندههای مالیاتی، عدم تمرکز بر عملکرد مؤدیان مالیاتی، گسترش زمینهای برای فرار مالیاتی و اقتصاد زیرزمینی نداشته است. بنابراین ما در این پژوهش به دنبال شناسایی مهمترین عوامل مؤثر بر فساد اداری، از طریق تکنیک تحلیل سلسله مراتبی - - AHP می باشیم.
- 1-1 فساد اداری
فساد یک فعل غیراخلاقی و غیرقانونی و تقلبآمیز است که با هدف کسب منافع غیرمشروع بوسیله یک یا چند نفر انجام میشود. در بعضی کتب علمی واژه فساد این چنین تعریف شده است: »نادرستی و کردار خلاف قانون افرادی که در مسند قدرت و مسئولیت و اختیار قرار دارند.« در تعریف دیگر آمده است : کاربرد غیراخلاقی هر نوع امکانات عمومی و دولتی برای کسب منافع شخصی، انحراف از امانت و درستی از طریق ارتشاء1 یا تبانی، انجام فعلی مغایر قانون به منظور مساعدت به شخص ثالث در ازای دریافت وجه توسط کارکنان دولت.
آنچه از واژه فساد اداری استنباط میگردد دو مطلب است. اول اینکه قانون به نحو مطلوب اجراء نمیگردد و دوم اینکه درصورت اجراء به صورت گزینشی اجرا میگردد. پس میتوان نتیجه گرفت آنچه در فساد اداری مبرهن و واضح است این مسئله میباشد که اجرای قانون مورد سوء استفاده قرار میگیرد - پورولی، - 88 فساد یک بیماری است که معیارهای پیشرفت افراد در بوروکراسی دولتی را فاسد می کند
