بخشی از مقاله
چکیده
گردشگری و توریسم امروزه نقش بسیار مهمی در اقتصاد کشورهای مختلف جهان ایفا می کند .در حقیقت، گردشگری به صنعتی بدل شده که بخش مهمی از درآمدهای ک شورها را تامین می کند .در این میان، ک شور ما ایران می تواند جایگاه ارزنده ای داشته باشد، چرا که ایران به دلیل تاریخ و تمدن کهن و در اختیار داشتن سرزمینی چهار فصل هم از نظر جاذبه های تاریخی و هم از نظر جاذبه های گرد شگری، در زمره ده ک شور اول جهان ا ست.در این میان ا ستان کهگیلویه و بویراحمد با داشتن منابع سرشار توریستی در زمینه های مختلف این قابلیت را دارد که با راهکارهای مناسب به یکی از قطب های گردشگری،توریستی تبد یل شود . تحقق چنین قابلیتی در گرو عملکردی صحیح و برنامه ریزی شده چه در سطح کلان و چه در سطحی پایین تر درعین نگاه علمی و کارشناسانه به مزایا و تاثیرات مثبت و منفی تولید توری سم ا ست.در میان مناطق م ستعد گرد شگری ایران، ا ستان کهگیلویه و بویراحمد دار ای ویژگی ها و منابع بالقوه منحصر به فردی در زمینه گردشگری است .ولی متاسفانه به گواه ارزیابی و مدارک مستند، استانی چنین غنی و ثروتمند در منابع، در بسیاری از شاخص های توسعه؛
در بین استان های کشور در رتبه آخر قرار گرفته است .این امر نشان می دهد که از منابع و استعدادهای بالقوه استان بنا به علل مختلف استفاده مطلوب نشده است .می توان برخی از عوامل این تو سعه نیافتگی را در مد یریت ناکارآمد و بدون برنامه، عدم آگاهی جمعی و نیز بی توجهی در به فعلیت ر ساندن منابع بالقوه، عدم سرمایه گزاری و استفاده نکردن از توانمندی های استان در زمینه های مختلف جستجو کرد . در واقع یک ی از زمینه هایی که در استان مورد غفلت جدی واقع شده صنعت گردشگر ی و بهره ها ی ناشی از آن است .ویژگی های خاص ا ستان به لحاظ شرایط فرهنگی -تاریخی، آب و هوا یی و اقلیم ی و نیز جغرافیای طبیعی که یکی از زیباترین مناطق جنوب ایران را به وجود آورده ا ست، ا ستان را م ستعد صنعت توری سم که یکی از محورهای اقت صاد جهانی می باشد؛ کرده است.
کلید واژه ها : جهانگردی، استان کهگیلویه و بویراحمد، تور یسم ،گردشگری
مقدمه
و توریسم از مهمترین نیاز ها و مهمترین فعالیتهای انسان حاضر است که همراه با بوجود آمدن تغییراتی شگرف در سیمای زمین اوضاع سیاسی اقتصادی فرهنگی منش و روش زندگی انسانها را دگرگون ساخته ضمن آنکه تحولات بنیادی در اوضاع و شرایط اقتصادی فرهنگی و آداب و رسوم مردم بوجود می آورد . بررسی وضعیت برخی نواحی و سرزمینهایی که همه فصول مختلف سال مورد بازدید گردشگران قرار می گیرد مانند استان چهار فصل کهگیلویه و بویراحمد نشان می دهد تغییراتی که بر اثر گردشگری و توریسم در آن نواحی بوجود میید بسیار چشمگیرتر و مهمتر از تحولاتی است که از ایجاد و گسترش سایر بخشهای اقتصادی ناشی می شود . تجهیزات خدماتی گردشگری مانند مهمانسراها و مکانهای تفریحی و ... که در نواحی کوهستانی و مناطق جنگلی و اطراف چشمههای آب سرد و گرم تاسیس شدهاند گویای نقش و تاثیر گردشگری در دگرگون ساختن چهره کالبدی این مناطق است.
برای آشنایی با ملتها قومها و فرهنگها و رسوم زندگی مردم یک سرزمین و زدودن خستگی جسمی و روحی هیچ راهی بهتر از مسافرت و جهانگردی نیست . اهمیت سیر و سفر و گردشگری در تعالی فرهنگی و تفاهم بین المللی سبب شده که مجمع عمومی سازمان ملل متحد روز 29 سپتامبر 5 - مهر - هر سال را روز جهانی جهانگردی اعلام کند. بکار بردن واژهای توریسم از سدههای نوزدهم به بعد رایج شد. در آن زمان اشراف زادگان فرانسوی که برای تکمیل تحصیلات و دستیابی به تجربههای لازم اقدام به مسافرت میکردند توریست نامیده میشدند.با پیشرفت وسایل حمل و نقل و رفت و آمدها امکانات جانبی برای مسافرت نیز افزایش یافت تا جایی که سفر برای معالجه ادامه تحصیل و بازدید از اماکن تاریخی، مذهبی و طبیعی آغاز شد در این زمینه تحول بنیانهای توریسم توانسته نقش موثری در پیشبرد اهداف کمی و کیفی صنعت توریسم باز میکند نقشی که بکارگیری الگوهای تثبیت شده آن میتواند قابلیتهای ارزندهای را به رشد و شکوفایی برساند. با نگریستن به روند توسعهی جهانی توریسم روشن میشود که عمدهترین عامل پیشبرد اهداف کمی و میفی جهانگردی، رویارویی فرهنگی جوامع گوناگون بوده که هر یک به گونهای از محصور ماندن در تنگناهای زمانی و مکانی پرهیز داشتهاند. استان کهگیلویه و بویراحمد با برخورداری از دو منطقه گرمسیری و سردسیری طبیعتی زیبا و فرح انگیز و آرام بخش چشم اندازهای زیبای قلل و آبشارها و رودخانه های متعدد و دریاچه های نیلگون وبافتهای تاریخی زمینه مساعدی را جهت بهره برداری توریستی و تفرجی فرآهم آورده و زیبایی رویا گونه را برای گردشگر تداعی می کند و مستعد گردشگری میباشد.
ادبیات نظری و پیشینه تحقیق
از نظر واژه شناسی،توریسم واژه ای است فرانسوی که از ریشه تور گرفته شده است وبه معنای چرخش ،پیمودن،طی کردن ،سیر کردن و گردش نمودن می باشد .اصطلاح توریست نیز برای اولین بار در بین فرانسویان متداول گشت - حیدیری چیانه - 34:1383:واژه توری سم نخ ستین بار در سال 1811، در مجله ای انگلی سی به نام ا سپورتینگ مگزین آمد .در آن زمان این لغت به معنای مسافرت بمنظور تماشای آثار تاریخی و بازدید از مناظر طبیعی برای کسب لذت به کار می رفت - محلاتی - 3:1380گردشگری عبارت است از فعالیت یا فعالیت هایی که افراد برای استراحت ، کار و دیگر دلایل به خارج از محیط معمول خویش سفر می کنند و حداقل یک شب و حداکثر برای یک سال به طور متوالی در آنجا اقامت می گزینند - سنایی - 137:1374:هم اکنون در جهان شهری فزاینده نیمی از جمعیت کل جهان و بیش از سه - جهارم از جمعیت ک شورهای با در آم.ود بالا در شهرها زندگی می کنند از طرفی مدیریت شهر و سطوح شهرنشینی و تمایل زیاد به الگوی جهانی شدن و تو سعه اقت صادی از تغیرات قابل توجهی و چالش های قرن بی ست ویکم می با شد - Cohen.2004:78 - امروزه توری سم به یکی از بزرگترین اهرم های تحولات اجتماعی - اقتصادی تاریخ بشر تبدیل گشته ،به گونه ای که تعداد توریست های بین المللی که در سال 1950از 25میلیون نفر تجاوز نمی کرد ،در سال 1992به بیش 594میلیون نفر رسیده است .
هم چنین براساس پیش بینی سازمان جهانی توریسم ، تعداد توریست ها در سال 2020به 1/6میلیارد نفر افزایش خواهد یافت - مشکینی و همکاران - 33:1390:اولین ومهم ترین ویژگی توریسم این است که این صنعت بر پایه عامل - حرکت - بنا شده است و متکی بر دو معامل سفر واقامت می باشد . از اینرو هر چند دارای تاثیرات پایداری است ،ولی ماهیتی موقتی از سوی دیگر ترکیبی از گرایش ها ، ارتباطات و تعاملات اقتصادی و اجتماعی جوامع گ.وناگون وبه همین خاطر تاثیرات مثبت ومنفی عمده ای می تواند بر جای نهد . صنعت توری سم 10ویژگی عمده دارد که آن را از سایر سایر فعالیت های ان سانی متمایز می کند که عبارتند از - داس ویل - 29:1379
1. آنی بودن ،به مفهوم فقدان زمان میان عرضه و مصرف کالا و خدمات توریستی است
2. در خاطر ماندن :به معنی در ذهن بودن مسافرت ها و تعطیلات است
3. وابستگی متقابل عناصر :به مفهوم پیوستگی مستقیم وغیر مستقیم سیستم توریسم می باشد
4. زور گذر بودن :یعنی ناپایدار محصولات توریستی - مانند عدم انبار سازی کالاهای توریستی مثل صندلی هواپیما - .
5. ضرفیت پذیرش :به مفهوم کنترل عرضه وتقاضا است
6. قابلیت تغییر :به معنی تغییر مداوم مناطق توریستی است
7. رقابت :به مفهوم رقابت میان مناطق توریست پذیر است
8. ثابت بودن هزینه های عملیاتی :یعنی هزینه های تهیه زیر ساخت های صنعت توریسم - مثل یک هتل یا فصلی بودن تقاضا : یعنی اینکه اغلب مناطق توریست پذیر بصورت فصلی می باشد - Grunewald.2002:1004 - همچنین صنعت توریسم از عناصر و فعالیت های تشکیل می شود که این فعالیت ها بصورت مستقیم ویا غیرمستقیم براین صنعت تاثیر می گذارد به دیگربیان ، برای اینکه صنعت توریسم در یک کشور متحول و توسعه یابد ، می بایست در راستای آن فعالیت هایی متحول و توسعه یابند که در پویایی آن سهیم اند . اغلب این فعالیت ها مانند حما ونقل ،ساختمان مراکزاقامتی و مراکز مالی و تجاری از بخش های مهم اقتصادی بشمار می رود - حیری چیانه ، - 71:1383
9. گان در سال 1998 ساختار گرد شگری را به مفهوم اقت صادی عر ضه و تقا ضا تعریف نموده ا ست .وی تقا ضا را معادل جمعیت می داند و معتقد است که عرضه شامل چهار ئجزء حمل ونقل ،جاذبه ها ،خدمنات و داده ها وتبلیغات م سی با شد - Gunn - ملاحظه می گردد که گالن ، علاوه بر عنا صر ت شکیل دههده مقا صد توری ستی ، عنصر جمعیتی با عنوان تقاضا را در این سیستم معرفی نموده است
اخیرآ در مدل های تو سعه پایدار گرد شگری شهری عوامل اکولوژیکی ،اقت صادی ،فرهنگی ،اجتماعی و آموز شی برای تعیین خط مشی ها و برنامه ریزی ها مد نظر قرار می گیرند و تداوم برنامه ها ی توسعه گردشگری در زمان و آثار تو سعه در مکان جغرافیایی - اثرات زی ست محیطی - اهمیت دارند - تقوایی، - 67:1388همچنین تو سعه پایدار گرد شگری نوعی از توسعه است که درآن نیازهای گردشگران و مقصد در حال حاضر برآورد شود : ضمن آنکه این منابع حفاظت شده و فرصت های آتی برای استفاده آینده از آنها افزایش یابند - soleimanpour.2006:4 - در واقع ساختار گردشگری یک مکمان در برگیرنده عواملی است که می تواند انگیزه بیشتری را برای تقاضای گردشگری در آن مکان فراهم آورد - Law.2002144 - وساماندهی گردشگری در یک مکان با یرنامه ریزی برای شناخت رفتار گردشگران در آن مکان آغاز می شود - Bansal etal. 2004:26 - مناظر طبیعی جذابیت ساختار مندی را در خود نهفته دارند در واقع طبیعت و ساختار مناظر طبیعی پیش تری در انسان برای تقاضای گردشگری و بازدید از آنها فراهم می آورد .
در این راستا توسع گردشگری تحت تاثیر عوامل متعدد است و این عوامل دارای روند تغییر پذیری در یک بازه زمانی می باشد ، تغییر پذیری هر کدام از عوامل باعث تغییر در پذیرش ظرفیت گردشگری مناطق خواهند بود .یکی از این عوامل ، عوامل اقیمی می با شد مطالعات دان شمندان می دهد که با تغییر در ویز گی ها و عنا صر اقلیمی مناطق ،روند ورود گردشگران به یک منطقه خاص نیز دچار تغییر می گردد که این امر به این دلیل است که با تغییر عناصر اقلیمی سایرویژگی های طبیعی نیز دچار تغییر می گردنند و جذابیت های توری ستی مناطق از بین می رود .با توجه به این که پایداری مکان های توریستی در ابعاد فضایی و زمانی تغییر می کند - Tsaur & et al.2006:640 - لذا تحقق صنعتذ توریسم دلخواه فقط با رعایت اصول حفاظت محیطی و لحاظ واکنش پذیری اجتماعی امکان پذیر است . - . - 2007:1و دستیابی به توریسم پایدار به مدیریت محیط بستگی دارد - Li .2004:559 -
