بخشی از مقاله
چکیده
هر انسانی برای گذراندن اوقات خود در یک مکان، نیاز دارد به آن مکان تعلق یابد و این حس تعلق سبب می شود ادراک کلی از یک مکان برای هر فردی صورت گیرد. هدف این پژوهش، تحلیل حس تعلق در مجتمع اقامتی- توریستی با رویکرد معماری پایدار در شهرستان کلاردشت است و روش تحقیق به صورت توصیفی- تحلیلی و بر اساس تحلیل و مطالعات کتابخانه ای است. نتیجه حاصل از پژوهش نشان می دهد که حس تعلق در یک مجتمع اقامتی- توریستی از چه عواملی ایجاد می شود.
مقدمه
حس مکان، راهبرد معنادهی به درک حسی افراد بر مبنای خصوصیات فردی است. این راهبرد بسته به عناصر تشکیل دهنده فضا و ادراک شخصی فرد از مجموعه عناصر، متفاوت می شود. همان گونه که بین ارزش های فردی و رفتارهای اجتماعی و چگونگی حس مکان تأثیر و تأثر وجود دارد. بنابراین تعلق مکانی، رابطه نمادین ایجاد شده توسط افراد به مکان است که معانی احساسی، عاطفی و فرهنگی مشترکی به یک فضای خاص می دهد.[1] هدف پژوهش، تحلیل حس تعلق در مجتمع اقامتی- توریستی با رویکرد معماری پایدار در شهرستان کلاردشت است و این پژوهش در صدد پاسخ به این سوال است که: حس تعلق از طریق چه عواملی، در یک مجتمع اقامتی- توریستی در کلاردشت ایجاد می شود؟
مبانی نظری
توسعه پایدار
بر اساس تعریف کمیسیون Brundtland، بشریت توانایی پایداری درحال توسعه را دارد که با نیازهای امروز مواجه است و با آن دست و پنجه نرم می کند بدون اینکه قابلیت های نسل های آینده را به مخاطره بیاندازد. این تعریف تعداد زیادی از انسان ها را هدایت می کند که توسعه پایدار را به عنوان تساوی حقوق بین نسلی بنگرند.>2@ این مفهوم همچنان در حال توسعه است و به طور مداوم در حال تجدید نظر و گسترش است. توسعه پایدار همچنین می تواند معادل نام های دیگری چون ”عادلانه و متوازن“ باشد و در حوزه های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی و غیره، کاربرد دارد.>3@ توسعه پایدار به معنای اداره و بهره برداری صحیح از منابع مالی، نیروی انسانی و ارتقای مستمر جامعه و نظام اجتماعی به سمت زندگی بهتر و انسانی تر است و دستیابی به الگوی مصرف مطلوب که با به کارگیری امکانات، ساختار و تشکیلات مناسب برای رفع نیاز نسل امروز و آینده به طور رضایت بخش ممکن می شود. توسعه پایدار نه فقط برای بهبود نیازهای نسل حاضر بلکه نیازهای نسل های آینده را نیز در نظر دارد.[4]
پایداری
واژه sustainable برای اولین بار در مضمون مدرن ظاهر شد و به الگویی در آینده که“Sustainability” - پایداری - است، یا »فروپاشی سریع و غیر قابل کنترل« منعطف می شود. در همان زمان این الگو، ”مواد مورد نیاز عمومی“ را برای همه در کره زمین، تضمین می کند. بخش دوم کلمه ی sustainbale، یعنی “able” به معنای ”قادر بوده به“، یا ”قرار گرفتن در یک موقعیت“ برای انجام کار است.>5@ اصول پایداری به یافتن مشکلات مسائل تنزل محیطزیست و فقدان تساوی انسانی و کیفیت زندگی با کمک توسعهی مبنی بر پایداری اقتصاد و مراحل اجتماعی کمک میکند و قادر به حفظ منافع یک محیط پایدار سالم در یک مدت طولانی است. وی اشاره کرد پایداری به یکراه و روش جدیدی از تفکر، و به بررسی ارزشهای سنتی و مقادیر اقتصادی و یک تعریف و یا بازتعریفی از کیفیت زندگی نیاز دارد.>6@
معماری پایدار
سه اصل اساسی برای پایداری در معماری مطرح میشود: صرفه جویی در مصرف منابع که با کاهش مصرف، استفاده مجدد و بازیافت منابع طبیعی به کار گرفتهشده در ساختمان سروکار دارد، طراحی بر اساس چرخه حیات، که روشی را برای تحلیل فرآیند ساختن بنا و تأثیرات آن بر محیطزیست مطرح میکند و دستآخر طراحی انسانی، که بر تعامل بین انسان و جهان طبیعی تمرکز دارد.[7] ریشههای اصلی نهضت معماری پایدار به قرن 19 برمیگردد و جان راسکین، ویلیام موریس و ریچارد تبالی از پیشگامان معماری پایدار محسوب میشوند. راسکین در کتاب »هفت چراغ معماری« خود معتقد است نظام هماهنگ در طبیعت میتواند الگویی جهت رشد و پیشرفت باشد و معماری پایدار نوعی از معماری است که حداکثر استعدادهای محیطی را در راستای آسایش کاربران به کار میگیرد.[8 ] در مفهوم معماری پایدار، استواری از طریق سه جزء عمده تأمین میشود: نخست استواریفنّاوری و عناصر، دوم پایداری منابع و سوم پایداری محیطی است. خلق ساختمانهای پایدار نیازمند توجه به پایداری عناصرفنّاورانه و مواد، منابع و محیط هست. پایداری یک عنصر، توسط عواملی همچون دوام، درجه حفاظت و توانایی تجدید شدن آن تعیین میشود و محیطهای سالم، قابل سکونت و ایمن با ظرفیت اجتماعی و اصولی می بایست در ابتدا مدنظر قرار بگیرد که درنتیجهی آن پایداری محیطی به وجود آید.[9]
مجتمع اقامتی- توریستی - هتل -
مراکز اقامتی بهویژه هتلها یکی از ارکان مهم و اساسی گردشگری محسوب میشوند. کمیت و کیفت آنهای در توسعهی گردشگری یک منطقه نقش زیادی دارد. هتل مهمانسرایی است که از تعداد اتاقهای متعددی برخوردارند. در هتل بهغیراز تأمین امکانات خواب، خدمات گسترده و متنوع دیگری ازجمله تریا، رستوران، استخر، سالنهای بدنسازی و فروشگاههای تهیه سوغات تدارک دیدهشده است.[10]
فراغت
سه نوع معنی در برخورد با کلمه اوقات فراغت میتوان در نظر گرفت. معنی اول این است که اوقات فراغت بهعنوان پارهای وقت، فعالیت و حالتی از ذهن که انتخاب در اون مهمترین ویژگی را دارد. معنی دوم نگاه عینی دارد که اوقات فراغت بهعنوان مخالف کار، غیر کار یا زمان باقی مانده است و معنی سوم، نگاه ذهنی دارد و معتقد است که اوقات فراغت مفهوم کیفی دارد و مبتنی بر ادراک و آگاهی های فردی است که میتواند در هر زمان در محیط رخ دهد.>11@ فراغت در معنای جدید آن پدیدهای است تازه که براثر صنعتی شدن و شهرنشینی به وجود آمده و آن را نمیتوان با بیکاری قرون گذشته مقایسه کرد. رو اوقات فراغت را میتوان مهمترین و دلپذیرترین اوقات انسان دانست. این اوقات ممکن است که برای عدهای متضمن تعمق و تفکر و ساختن و ابداع باشد و برای عدهایبیشتر شامل بازآفرینی قوای جسمی و روانی و برای برخی دیگر صرفاً شامل سرگرمی و تفریح باشد. فعالیتهای اوقات فراغت امروزه از چنان اهمیتی برخوردار است که حتی از آن به مثابه آیینهی فرهنگ جامعه یاد میکنند، به این معنی که چگونگی گذران اوقات فراغت افراد یک جامعه تا حد زیادی معرف ویژگی های فرهنگی آن جامعه است. درگذشته فراغت کموبیش با بیکاری و بیمصرفی همراه بود و مادر تمام شرها محسوب میشد, اما امروزه فراغت مبنای یک اخلاق جدید مبتنی بر نیک بختی است.[12]
گردشگری
گردشگری یک پدیده اجتماعی است که در قالب حرکت افراد برای انواع مقاصد، نهتنها برای اوقات فراغت در سطح محلی، ملی و بینالمللی صورت میگیرد.>13@ گردشگری بهعنوان یک پدیده اقتصادی تجاری در نظر گرفته میشود که در حوزه خصوصی ریشه دوانده است. گردشگری فعالیتی از اوقات فراغت است که مخالف آن بهعنوان کار منظم، تلقی میشود و اثباتی است بر اینکه چگونه کار و اوقات فراغت بهعنوان حوزههای جداگانه و منظم در جوامع مدرن سازمانیافته است.>11@ توریسم یکی از سریعترین صنعتهای در حال رشد در جهان و منبع اصلی درآمد برای بسیاری از کشورها هست. صنعت مردمگرای گردشگری باعث اشتغال در جامعه میشود و اقتصاد محلی را دوباره تجدید میکند و سبب ایجاد مشکلاتی از قبیل از دست دادن فرهنگ و تمدن، وابستگی مالی و اقتصادی و آسیب به محیطزیست میشود.[14]
