بخشی از مقاله
چکیده:
هدف از این پژوهش، ارائه راهکار براي توسعه گردشگري روستایی در شهرستان »شفت« است. شهرستان شفت داراي 96 روستا در سه محیط جغرافیایی جلگه، پایکوه و کوهستان است. روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی بوده و دادهها و اطلاعات مورد نیاز از طریق مطالعات اسنادي، مشاهده، مصاحبه و پرسشنامه جمعآوري شده است. بر اساس یافتههاي تحقیق، نواحی روستایی شفت، توانها و جاذبههاي طبیعی و انسان ساخت را براي توسعه گردشگري دارند که جاذبههاي مذهبی، مهمترین آنها هستند. رونق گردشگري در این نواحی با موانعی چون کامل نبودن زیرساختها و کمبود امکانات و همچنین عدم آشنایی گردشگران با این جاذبهها روبرو است. با توجه به وجود دو امامزاده ،که هم اکنون نیز پذیراي تعداد زیادي از گردشگران است، شالوده گردشگري روستایی در این شهرستان، گردشگري مذهبی خواهد بود که با توجه به اینکه معمولاً اقامت گردشگران در این امامزادهها کوتاه مدت و گاه در حد چند ساعت است، تلفیق گردشگري مذهبی با دیگر جاذبهها، چون جاذبههاي اقتصادي و کشاورزي نتایج بهتري در راستاي رونق گردشگري خواهد داشت. ضمن اینکه طبیعتگردي کمتر مورد نظر نگارندگان این نوشتار است.
کلیدواژهها: توسعه گردشگري، گردشگري روستایی، جاذبههاي مذهبی، گردشگري مذهبی.
-1 مقدمه
در کشورهاي جنوب که رشد طبیعی جمعیت بالا است، محدودیت منابع از یک طرف و ورود تکنولوژي به روستاها از طرف دیگر نیاز به نیروي کار را کاهش داده و بدین ترتیب فرصتهاي اشتغال و منابع درآمدي محدود میشود و در صورتیکه فرصتهاي جدید اشتغال و درآمد فراهم نگردد شکاف درآمدي شهر و روستا بیشتر هم خواهد شد که پیآمدهاي منفی همانند مهاجرتهاي روستا به شهر و5 کاهش سطح زندگی روستایی را به دنبال خواهد داشت. در چنین شرایطی ضرورت دارد که از کلیه توانهاي روستاها براي ایجاد اشتغال و درآمد البته با در نظر گرفتن مسایل زیست محیطی بهرهبرداري شود.
یکی از توانهاي برخی از روستاها، جاذبه هاي گردشگري است. با توجه روزافزون به گردشگري روستایی و توجه بیشتر ساکنان شهرها به محیطهایی با چشماندازهاي طبیعی، روستاها و پیرامون آنها میتوانند محیطهاي مناسبی براي رونق گردشگري باشند که البته در این راستا باید از اقدامهاي احساسی پرهیز کرد.شهرستان شفت که 86/7 درصد جمعیت آن در 96 نقطه روستایی زندگی میکنند با محدودیت منابع طبیعی و بخصوص زمین مواجه است در چنین شرایطی توجه به گردشگري روستایی با در نظر گرفتن موقعیت گردشگري استان گیلان و شهرستان شفت، میتواند گزینه مناسبی براي ایجاد درآمد و اشتغال باشد. این پژوهش بر آن است تا با شناخت قابلیتها و جاذبههاي گردشگري در محیطهاي مختلف جغرافیایی و در محیطهاي روستایی، راهکارهاي توسعه گردشگري روستایی را در شهرستان شفت ارائه نماید.
-2 مبانی نظري تحقیق
با توجه به موضوع پژوهش یعنی توسعه گردشگري روستایی، برخی مباحث مرتبط با موضوع در این قسمت مورد توجه قرار گرفته است:
–1–26گردشگري روستایی
»گردشگري روستایی را می توان بطور ساده به عنوان مسافرت به نواحی روستایی تعریف نمود و بعضی از محققان بر این عقیدهاند که موضوع بسیار پیچیدهتر است و نمونههاي دیگري از فعالیتهاي گردشگري مانند فعالیتهاي مبتنی بر طبیعت، جشنوارهها، وقایع، میراث فرهنگی، گردشگري کشاورزي، نمایشگاههاي هنري و صنایع دستی، تئاتر اجتماع محلی و ... در نواحی روستایی وجود دارند.« - رضوانی، 1388، ص - 26 سازمان جهانی گردشگري، در بیان مفهوم گردشگري روستایی، از دو اصطلاح »توریسم دهکدهاي« و »توریسم روستایی، مزرعه یا کشاورزي« استفاده می کند بر این اساس، »توریسم دهکدهاي گروه کوچکی از توریستها هستند که در یک دهکده دور افتاده سنتی یا در نزدیکی آن اقامت کرده و در مورد زندگی و محیط محلی آن کسب آگاهی مینمایند. امکانات مربوطه مورد نیاز از سوي روستاییان ارائه شده و مدیریت میگردد و توریسم روستایی، مزرعه یا کشاورزي توریستهایی هستند که با خانواده کشاورز زندگی کرده و در مورد فعالیتهاي کشاورزي چیزهایی میآموزند یا در یک کشتزار حارهاي زندگی کرده و در مورد حیات و فعالیت در این مناطق مطالبی فرا میگیرند و یا توریستهایی که در یک دهکده ماهیگیري با خانواده صیادان زندگی کرده و با آنها به صید میروند.« - سازمان جهانی گردشگري، 1379، ص 46 و - 47
-2-2 ویژگیهاي گردشگري روستایی
گردشگري روستایی، علاوه بر مقصد از برخی جنبههابی دیگر نیز ویژگیهاي خاص خود را دارد برخی از مهمترین ویژگیهاي گردشگري روستایی عبارتند از:
– از نظر محدوده جغرافیایی بیشتر یک گردشگري داخلی و بومی است.
– از نظر زمان معمولا کوتاه مدت و روزانه می باشد و میانگین فاصله سفر کم است. – به لحاظ اقتصادي چون روزانه است، گردشکران کم خرج می کنند و سود کمتري دارد.
– چون روزانه است تعداد گردشگران زیاد است.
– معمولا کمتر سازمان و نهادهاي رسمی بر این نوع گردشگران متمرکز می شوند و به ندرت سازمان یافته هستند - قاسمی، 1388، ص 201 و . - 202 به نظر میرسد در بیان فوق، بیشتر به وضع موجود گردشگري در ایران توجه شده و گرنه این نوع گردشگري دامنه وسیعتري دارد.
-3-2 انواع گردشگري روستایی
گردشگري روستایی یک اصطلاح عام براي فعالیتهاي گوناگون گردشگري است که مکان جغرافیایی آنها محیط هاي روستایی است. »گردشگري فرهنگی« با فرهنگ، تاریخ و میراث فرهنگی و باستانی مردم روستایی در ارتباط است. در »گردشگري دهکده و گردشگري کشاورزي« که از بسیاري جهات شبیه به هم هستند تاکید بر اقامت در محیطهاي روستایی و پیرامون آنها و بیشتر در مساکن روستایی و شرکت در فعالیتهاي مختلف همراه با خانوارهاي روستایی است. »طبیعتگردي یا توریسم طبیعت گرا و اکو توریسم«، هر دو مبتنی بر طبیعت هستند ولی علیرغم شباهت بسیار، از جنبه ایده، تفکر، رفتار گردشگران و حتی نحوه اجرا تفاوت دارند.
اکو توریسم بر گردشگري پایدار، حفظ محیط زیست و یادگیري در مورد طبیعت تاکید بسیار دارد و چنانکه در محیط روستایی باشد، رشد و توسعه اقتصاد روستایی نیز مد نظر است. گردشگري سبز، با اکو توریسم تفاوتهاي بارزي ندارد.این نوع گردشگري مورد توجه علاقه مندان به طبیعت است با این تفاوت که بر حفظ طبیت تاکید دارد - ر.ك:رضوانی، 1387، ص32 تا 35، زاهدي، 1385، ص29 و سازمان جهانی گردشگري، 1379، ص. - 47 به نظر میرسد تقسیم گردشگري روستایی به زیر شاخههاي متعدد و نزدیک به هم ضرورت نداشته باشد و تقیسم آن به چهار بخش -1 توریسم فرهنگی -2 گردشگردي دهکده و کشاورزي -3 طبیعتگردي و -4 اکو توریسم بتواند بیانگر ویژگیهاي این شاخه اصلی از گردشگري باشد.
- 4-2 جاذبههاي گردشگري روستایی
جنبه هاي مختلفی از محیط - طبیعی و انسانی - ، فعالیت و فرهنگ روستا میتواند براي گردشگران قابل توجه باشدکه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
– جاذبه هاي طبیعی روستاها و اطراف آن - جاذبه هاي طبیعی و اکولوژیک - .
– جاذبههاي بافت، ساختار فیزیکی، مساکن و معماري روستایی - جاذبههاي کالبدي فضایی - – جاذبه هاي اقتصاد روستایی: همه فعالیتهایی اقتصادي که نیازهاي مادي روستاییان را تامین میکنند می توانند براي گردشکران جذابیت داشته باشند، به علت تنوع محیط هاي روستایی فعالیتهاي اقتصادي روستاها یکسان نیست و اغلب روستایی با روستایی دیگر تفاوت دارد.
